خساستی که پرورش‌دهندگان شترمرغ را ورشکسته می‌کند

 برای ورود به بازار پرورش شترمرغ به چه نکاتی باید توجه داشت؟ درحال‌حاضر بازار این گوشت، تخم، روغن و پر شترمرغ چگونه است؟ برای یافتن پاسخ سوالات خود رئیس سابق اداره طیور بومی و ماکیان وزارت جهاد کشاورزی به گفت‌وگو نشستیم. با گسترش‌نیوز همراه باشید.

کشتار سالانه: ۵۰ تا ۶۰ تن

سیدمسعود موسوی، بازنشسته دفتر طیور وزارت جهاد کشاورزی و رئیس پیشین اداره طیور بومی و ماکیان این وزارتخانه اظهارکرد: «هدف از معرفی شترمرغ به بازار ایران، تنوع بخشیدن به سبد پروتئینی خانوار بود نه جایگزینی آن با انواع دیگر گوشت. اینکه رشد و توسعه این کسب و کار و رشد آمار مصرف سرانه مصرف آن تا کجا ادامه خواهد داشت به کشش بازار داخلی و خارجی بستگی دارد. درحال‌حاضر میزان کشتار سالانه چیزی حدود ۵۰ تا ۶۰ هزار تن است. کشش بازار فعلا در همین حد است یعنی با افزایش آن یک‌سری مشکلات در زمینه فروش و قیمت آن پدیدار می‌شود».

افت قیمت ۱۲ هزار تومانی

آیا برای گوشت و اقلام دیگر شترمرغ به قول معروف مشتری دست به نقد هست؟ سید مسعود موسوی در پاسخ این سوال گفت: «خوشبختانه امسال و سال گذشته، وضعیت بازار خوب بود اما اخیرا و به واسطه بروز کرونا، مشکلاتی ایجاد شده است. مزارع مادر به خاطر کمبود خوراک و نهاده در بازار، تاحدی با مشکل روبه‌رو شده‌اند. به این ترتیب بازار فروش مثل سالیان گذشته نیست. کمبود ذرت و کنجاله سویا و در کنار آن مشکلات اقتصادی که به واسطه بیکاری اخیر و کاهش قدرت خرید مردم ایجاد شد باعث شده است که شوق و اشتیاق پرورش‌دهندگان کمی کاهش یابد. درحال‌حاضر قیمت نوع پرواری حدد ۲۶ هزار تومان می‌خرند اما نرخ سال گذشته حدود ۳۸ هزار تومان بود. فعلا پرواربندان چندان سود نمی‌کنند».

از مشاور استفاده کنید

در ارتباط با سودآوری پرورش شترمرغ نظرات متفاوتی وجود دارد. عده‌ای آن را بسیار سودآور می‌دانند و بعضی هم بر این اعتقاد هستند که در این باره اغراق شده است. نظر کدام گروه به واقعیت نزدیک‌تر است؟ رئیس سابق اداره طیور بومی و ماکیان وزارت جهاد کشاورزی در پاسخ این سوال گفت: «پاسخ صحیح به این سوال، ترکیبی از هر دو اعتقاد است. اوائل به شدت اغراق می‌شد ولی اکنون آگاهی مردم بیشتر و دیدگاه‌ها، واقع‌بینانه شده است. سودآور بودن این فعالیت اقتصادی مثل همه فعالیت‌های اقتصادی و تولیدی دیگر به مدیریت بستگی دارد. یک نفر ممکن است به موفقیت برسد و دیگری، ورشکسته شود. به هر حال در صورت حضور خود فرد، نظارت مستمر و توجه به اصول مدیریتی می‌توان انتظار سودآوری داشت. نکته مهمی که باید به آن توجه داشت بهره‌گیری از نظر و مشاوره کارشناسی است. متاسفانه صاحبان بعضی مزارع به این موضوع اعتقادی ندارند. عملکرد فلان مزرعه‌دار ممکن است ضعیف باشد اما حاضر نیست ماهانه یک تا دو میلیون صرف استفاده از مشاوره کارشناسی و رفع مشکلات مزرعه کند. در صورت رعایت اصول هم بخش مولد و هم پرورار سودده خواهد بود».

قیمت جوجه شترمرغ

وی در ادامه افزود: «متاسفانه بخش زیادی از افرادی که ضربه می‌خورند تازه‌کار هستند. آنها طبق شنیده‌ها به این فعالیت رو می‌آورند و با خرید ۵۰ یا ۶۰ جوجه، کار را شروع می‌کنند. باید توجه داشت که الان قیمت جوجه حدود ۵۰۰ تا ۶۰۰ هزار تومان است بنابراین به سرمایه بالایی نیاز است. سرمایه‌گذار تازه‌کار به احتمال زیاد از رفتارشناسی این پرنده چیزی نمی‌داند یا نمی‌داند که روش صحیح تغذیه، بیماری و واکسیانسیون و درمان چگونه است. عنصر دیگر علاقه است. به این نکته مهم هم باید توجه داشت که درحال‌حاضر نمی‌توان چندان روی آینده حساب کرد. کسی نمی‌داند که در آینده نزدیک، وضعیت باز بودن یا نبودن مرزها، تحریم و... چگونه است».

به مراکز اصلاح نژاد نیاز است

موسوی در ادامه گفت: «کشور ما به لحاظ کمی، رتبه دوم را در پرورش شترمرغ (رتبه اول به افریقای جنوبی تعلق دارد) به خود اختصاص داده است اما متاسفانه در بحث کیفی، ضعف‌های وجود دارد. به عنوان مثال به موضوعاتی مثل آمیختگی و اختلاط نژادی آنطور که باید و شاید توجه نشده است. بی‌برنامگی باعث شده است که کیفیت اقلامی مثل چرم و پر و حتی خود گوشت باعث شده است که شاهد ایجاد معضلاتی مثل همخونی یا مشکلات ژنتیکی باشیم و محصول نهایی کیفیت لازم را نداشته باشد. به مراکز اصلاح نژاد نیاز است و در بخش خصوصی، پیگیر به سرانجام رساندن این موضوع هستیم».

دو و نیم میلیون سرمایه‌گذاری در ازای هر شترمرغ

تعداد شترمرغ‌های یک مزرعه پرورش پرواری باید حداقل ۳۰۰ عدد باشد. طبق اعلام وزارت جهاد کشاورزی به ازای هر قطعه باید چیزی حدود دو و نیم میلیون سرمایه‌گذاری کرد. در مورد نوع مولد هم می‌توان از ۵۰ عدد شروع کرد. مزارعی که از سی یا چهل عدد شروع می‌کنند معمولا مجوزدار نیستند. پرورش‌دهنده‌ای که قصد دارد به صورت قانونی، صنعتی و اصولی فعالیت کند باید به حدنصاب گفته شده که جزء مقررات جهاد هم هست توجه داشته باشد».

وی در ادامه افزود: «حمایت‌ دولت عمدتا از نوع اعطای زمین و تسهیلات بود که آن هم به اوایل شروع این فعالیت در کشور محدود می‌شد. اما در ارتباط با موضوعات مهمی مثل بهبود ژنتیک و ارتقای عملکرد مزارع، کار بنیادی و اساسی انجام نشده است. به باور من باید به سوی افزایش هر چه بیشتر کیفیت محصولات حرکت کرد چون از نظر کمیت، کمبودی وجود ندارد. اگر دنبال حضور جدی در بازارهای جهانی هستیم باید شاخص‌های کیفی را افزایش داد. اگر به این موضوع مهم توجه نکنیم ظرف چند سال آینده از بازارهای جهانی حذف خواهیم شد. محصولات ما عمدتا به کشورهایی مثل آلمان، چین، کشورهای آسیایی، اروپا و حتی خود افریقای جنوبی صادر می‌شود. صادرات به کشورهای همسایه بیشتر از نوع ماده ژنتیکی مثل تخم و جوجه است»