یکسان‌سازی قیمت نان؛ پایان قاچاق یا فشار بر دهک‌های ضعیف؟
بسیاری از کارشناسان براین باورند که سالانه ۲۵۰ همت یارانه در حوزه آرد و نان به سبب تخلفات این حوزه، کاهش کیفیت و افزایش ضایعات به هدر می‌رود، درحالیکه یکسان سازی نرخ آرد و نان می‌تواند یکی از راهکارهای موثر در این حوزه باشد.
نان قوت غالب مردم در ایران است که روزانه بیش از ۴۰ درصد کالری مورد نیاز ایرانیان را تامین می‌کند و این روزها صحبت از آزادسازی قیمت نان و پرداخت یارانه به خانوارها نگرانی هایی ایجاد کرده است چراکه با نوسانات قیمت برخی کالاها، تقاضا برای خرید نان از سوی برخی دهک ها افزایش یافته است. هرچند کارشناسان حوزه آرد و نان معتقدند که با یکسان سازی نرخ از هدررفت ۲۵۰ همت یارانه این حوزه جلوگیری می شود.
سال ۱۴۰۱ دولت با هوشمندسازی واحدهای نانوایی بدنبال کنترل آرد مصرفی و جلوگیری از رانت و فساد در این حوزه بود، براین اساس نانوایان نان را با نرخی که از سوی دولت تعیین می‌شود باید به دست مردم برسانند و در مقابل دولت کمک هزینه جبرانی را در پایان فعالیت، روزانه به حساب نانوایان واریز می‌کند. اما با این حال شاهد فساد و رانت در این حوزه مبنی بر فروش آرد یارانه ای در بازار آزاد، فروش نان بالاتر از نرخ مصوب و محاسبه نایلون به جای قیمت نان و ... هستیم که این امر نشان می دهد سامانه مدیریت هوشمند نان هم‌نتوانسته تاثیری در این موضوع داشته باشد.
کارشناسان حوزه آرد و نان اذعان می کنند که افزایش هزینه های تولید و پایین بودن قیمت نان منجر به هدررفت ۲۵۰ همت یارانه، کاهش کیفیت نان و افزایش ضایعات و دور ریز شده است، درحالیکه با یکسان سازی قیمت آرد و نان در بازار آزاد و طرح کالابرگ الکترونیکی، ۹۲ هزار واحد نانوایی برای جذب مشتریان بیشتر بدون افزایش قیمت به روش‌های نوین برای بهبود کیفیت نان مشغول رقابت خواهند شد.
محمدرضا مرتضوی عضو انجمن صنفی آردسازان گفته بود که صنعت نان با تصمیم‌های غلط فقیر شده به این معنی که با تزریق نرخ‌های مصنوعی و دستوری، صنعت به سمت فقر حرکت کرده است و همواره این امر فعالیت صنف نانوایان را غیر اقتصادی کرده است. گفتنی است به رغم پرداخت ۳۰۰ همت یارانه در این حوزه، بخشی از این ثروت سر از سفره مردم در نمی آورد.
البته موضوع قیمت گندم، آرد و نان و تفاوت بیش از ۲۵ برابری آن یکی از چالش‌های این صنعت بوده که باید قیمت‌گذاری دستوری را هم به آن اضافه کرد. در همین خصوص ابراهیم شیخی معاون صنایع عمومی وزارت صمت در هفدمین نمایشگاه صنعت نان گفت: این مدار توسعه نیافتگی صنعت نان منجر به زیان تمام زنجیره از دولت، مردم، تولیدکنندگان و نانوایان شده است و از طرفی بررسی‌ها نشان می‌دهد نان در کشور تا ۲۰ درصد به ضایعات تبدیل می‌شود.اما با این حال پرداخت یارانه مستقیم باید با بررسی نهادهای صنفی و ذی ربط در موقعیت‌های گوناگون انجام شود که به هدف اثبات کند.
راهکار ارتقای کیفیت و کاهش ضایعات نان چیست؟
محمدکرملو نایب رئیس اتحادیه نان سنتی تهران گفت:در تمام دنیا قیمت گندم برمبنای کیفیت های مختلف متفاوت است و در کشورما کیفیت گندم‌چند استان بالاست و باید همانند برنج قیمت آن متفاوت باشد.
به گفته وی، در کشورما چرخه گندم به گونه ای است که گندم های با کیفیت، کارخانجاتی که آرد نول مصرف می کنند در اختیار واحدهای قنادی قرار می‌گیرد و آرد دارای سبوس در اختیار واحدهای خبازی قرار می‌گیرد که این موضوع در کیفیت نان اثر گذار است.
کرملو ادامه داد: با توجه به عدم پرداخت یارانه طی ۲.۵ ماه اخیر به نانوایان، فشارهای تعزیراتی و درآمد نانوایان با مشکلات متعددی روبرو هستند و براین اساس نانوا آن طور که باید و شاید نمی تواند نان با کیفیت تولید کند.
این مقام مسئول با اشاره به تاثیر آزادسازی قیمت بر مصرف گندم بیان کرد: پیشنهاداتی در خصوص کاهش مشکلات و جلوگیری از هدررفت یارانه آرد و گندم مطرح است و صرفا بدنبال آزادسازی نیستیم، بلکه با قیمت معقول و منطقی آرد تحویل نانوا دهند و در مقابل نرخ دستوری برای قیمت نان نداشته باشیم، هرچند آزادسازی به سبب ایجاد رقابت و ارتقای کیفیت می تواند صرفه جویی مصرف را به همراه داشته باشد.
نایب رئیس اتحادیه نان سنتی تهران افزود: فروش روزانه واحدهای نانوایی لواش و تافتون ۴ میلیون و ۶۰۰ هزارتومان است، درحالیکه این میزان جوابگوی هزینه آنها نیست.
وی با بیان اینکه سالانه ۲۵۰ همت یارانه به حوزه گندم پرداخت می شود، گفت: با آزادسازی قیمت، طرح های مختلفی همچون پرداخت یارانه و کالابرگ مطرح شده است چراکه نان کالای استراتژیک کشور محسوب می شود که در شرایط کنونی فشار برخی دهک ها بر روی نان است. از این رو بارها در جلسات تنظیم بازار پیشنهاد داده ایم که قیمت کنونی آرد حذف و با نرخ معقول و منطقی در اختیار واحدها قرار بگیرد.
در حال حاضر در طرح کالابرگ معیشتی ۱۱ قلم کالای اساسی و مواد غذایی شامل شیر، پنیر، ماست، گوشت قرمز، گوشت سفید، تخم‌مرغ، برنج، روغن مایع، قند و شکر، ماکارونی و حبوبات تعریف شده است که بنابر گفته کارشناسان این حوزه، نان می‌تواند جزء ۱۱ قلم کالای اساسی که ماهانه با شارژ کالابرگ الکترونیکی از سوی دولت در اختیار مردم قرار می‌گیرد، انجام شود.
یکسان سازی نرخ آرد و نان راهی برای پایان بخشیدن به قاچاق و فساد
عطااللّه هاشمی رئیس بنیاد ملی گندمکاران گفت: افزایش قیمت نان ناشی از قیمت گندم و آرد نیست چراکه قیمت تحویلی آرد تفاوتی نداشته است، اما چندسالی بود که نانوایان نتوانسته بودند افزایش قیمت ناشی از بالارفتن هزینه های جانبی از جمله حامل های انرژی، آب، برق و گاز، بیمه و حقوق کارگری داشته باشند، از این رو امسال افزایش قیمت ناشی از بالارفتن سایر هزینه ها بوده است.
به گفته وی، اگر قیمت گندم برمبنای کیفیت های متفاوت عرضه شود، مدینه فاضله برای کشاورزان است، اما در شرایط کنونی در خصوص خرید و پرداخت مطالبات، آسیابانی و تحویل مشکل داریم.
هاشمی ادامه داد: برای خرید گندم و آرد کیفی و تولید نان باید زیرساخت ها فراهم شود و سپس انتظار داشت گندم بصورت کیفی خریداری و پرداخت شود.
رئیس بنیاد ملی گندمکاران با اشاره به راهکارهای جلوگیری از هدررفت گندم و کاهش ضایعات گفت: یکسان سازی نرخ آرد و نان راهکار اصلی پایان بخشیدن به مشکلات این حوزه است و این موضوع دیر یا زود باید رخ بدهد.
بسیاری از کارشناسان اذعان می کنند که یکسان سازی نرخ ارد و نان راه حلی برای پایان بخشیدن به تخلفات حوزه و مصرف بهینه یارانه است به طوریکهدولت با مدیریت درست حتی نان را برای خانواده‌های کم درآمد دهک‌های اول تا سوم می تواند ۱۰۰ درصد رایگان کند.
