ادامه گرانی، بعد از افت قیمت دلار

امروزه حال ‌و روز مصرف‌ کنندگان خوب نیست و مردم از وضعیت فعلی ناراضی هستند. اگر در کوچه و بازار پرس‌وجو کنید نخستین دغدغه مردم فارغ از مسائل دیگری که وجود دارد بحث گرانی‌هاست. در انجمن ملی حمایت از حقوق مصرف‌ کنندگان کارگروهی داریم به‌ عنوان رصد و پایش بازار که به صورت هفته‌ای، قیمت صد قلم کالای اساسی و پرمصرف مردم را در سراسر کشور بررسی می‌کنیم. طبق آخرین گزارشات، بیش از نیمی از اقلام پرمصرف خانوارها نسبت به ماه گذشته افزایش قیمت بیش از ۵ درصدی داشته است. برخی از اقلام حتی افزایش قیمت‌شان بیش از ۲۰ درصد بوده که البته ناشی از افزایش نرخ مصوب است؛ مانند قیمت روغن‌ های خوراکی. ۵ قلم از کالاها در هفته گذشته بیش از ۵ درصد افزایش قیمت داشتند.

به‌ طور کلی این وضعیت فعلی بازار ماست. ما همیشه در کشور دچار تورم هستیم. میزان تورممان هم به‌طور میانگین از بقیه کشورهای دنیا بالاتر است. وقتی چنین تورمی وجود دارم، یک ناامنی روانی در مردم و جامعه به وجود می‌آید. حتی اگر با کاهش نرخ ارز هم مواجه شویم این ناامنی اقتصادی و روانی همچنان وجود دارد و البته به ‌حق هم است. وقتی به گذشته برمی‌گردیم می‌بینیم که هرگاه قیمت دلار بالا رفت به ‌سرعت موشک، قیمت اقلام هم بالا می‌رود و وقتی با کاهش رو به‌ رو می‌شویم با سرعت بسیار ناچیز، قیمت اقلام کاهش پیدا می‌کند؛ بنابراین مردم که بدنه تولید، اصناف و عرضه‌کننده هستند تمایلی به کاهش قیمت ندارند چراکه نسبت به آینده خودشان احساس امنیت نمی‌کنند.

برخی از اقلام تاثیر مستقیمی از نرخ ارز می‌پذیرند و برخی نیز تأثیر غیرمستقیم دارند. قیمت آب‌معدنی بسته‌بندی به‌مراتب بالاتر از قیمت خود آب آشامیدنی است زیرا پایه تولید PET بر اساس بورس کالا تعیین می‌شود. بورس کالا یکی از معیارهای نظام قیمت‌گذاری‌اش ارز است. در زمینه‌ فولاد نیز کف عرضه در کشور ما باید تامین شود و بعد اجازه صادرات دهیم. کف عرضه بر اساس قیمت پایه بورس کالا تامین می‌شود و وقتی قیمت ارز افزایش پیدا کند در بازار داخل هم با افزایش قیمت مواجه می‌شویم.

معمولاً وقتی قیمت تمام‌شده کالاها و خدمات افزایش پیدا می‌کند تولیدکنندگان نیز درخواست افزایش قیمت محصولاتشان را دارند. آن‌هایی که مشمول قیمت‌گذاری تثبیتی و مصوب هستند درخواستشان را به مراجع مربوطه ارائه می‌دهند و آن‌هایی که مشمول قیمت‌گذاری نیستند با رعایت ضوابط قیمت‌گذاری محصولاتشان را می‌فروشند و افزایش قیمتشان را اعمال می‌کنند. وقتی نرخ ارز افزایش پیدا می‌کند شاهد آن هستیم که سیلی از تولیدکنندگان و عرضه‌کنندگان در واقع برای گرفتن قیمت‌های مصوب بالاتر سرازیر می‌شوند؛ ولی وقتی نرخ ارز کاهش پیدا می‌کند حتی یک مورد هم برای درخواست کاهش قیمت محصولات نیامد. وقتی ما با بازار انحصاری و ضدرقابتی مواجه می‌شویم طبیعتاً هیچ‌کس تمایل ندارد با کاهش نرخ ارز قیمت‌ها را کم کند زیرا بازار مجبور به خرید اقلام آنها هستند. این یک بحث فنی است، یکی از گره‌ هایی که در بازار ما هیچ‌ وقت باز نشده این است که در بسیاری از اقلام بازار انحصاری وجود دارد.