اتفاقی خوب برای صنایع تولید روغن

سیاست‌ها و رویکردهای کشور در ارتباط با تولید و واردات روغن تا چه حد صحیح و منطقی است؟ آیا امکان خودکفایی کامل وجود دارد؟ برای یافتن پاسخ سوال خود با مدیر آمار و برنامه‌ریزی انجمن صنفی صنایع روغن‌کشی ایران به گفت‌وگو نشستیم. نظر به مفصل بودن این گفت‌وگوی تحلیلی، آن را در دو بخش منتشر خواهیم کرد. با گسترش‌نیوز همراه باشید.

خوداتکایی با تولید ۷۰ درصد نیاز کشور

به اعتقاد محمد جعفری، مدیر آمار و برنامه‌ریزی انجمن صنفی صنایع روغنکشی ایران باید بین خودکفایی و خوداتکایی تفاوت قائل شد. وی در این باره اظهار کرد: «اگر محاسبات اقتصادی و متغیرهای اقلیمی، مهیا باشد خودکفایی، مطلوب است. به‌عنوان‌مثال در مورد کالاهای استراتژیکی مثل گندم این چنین است. با این حال باید دید که در صورت تولید چه مقدار از روغن موردنیاز کشور؛ امنیت غذایی ما تامین می‌شود؟ بعضی اقلام به گونه‌ای هستند که در صورت تولید حد مشخصی از آنها، می‌توان گفت که اطمینان خاطر به وجود می‌آید و به قول معروف رفع خطر می‌شود. دانه‌های روغنی از آن جمله است. اگر ۷۰ درصد نیاز کشور در داخل تامین شود به خوداتکایی می‌رسیم. البته کلمه مقدار نیاز کشور، مبهم است و باید در ارتباط با مقدار دقیق آن پژوهش‌هایی انجام شود».

سه نهاد و سه آمار

اهمیت اقتصادی روغن و دانه‌های روغنی بسیار زیاد است با این حال آمار دقیق، واحد و قابل اتکایی پیرامون آن وجود ندارد. محمد جعفری ضمن اشاره به این موضوع گفت: «طبق آمار وزارت جهاد کشاورزی، یک میلیون و ۴۵۰ هزار تن دانه روغنی نیاز داریم. وزارت صمت این مقدار را دو میلیون و ۲۰۰ هزار تن می‌داند و مقامات بانک مرکزی و فعالان حوزه سلامت از رقم یک میلیون و ۲۰۰ هزار تن سخن می‌گویند. اختلاف آمار یک میلیونی نشان دهنده آن است که نیاز کشور به خوبی تعریف نشده است. به این ترتیب معلوم نیست که برای رسیدن به حد رفاه و حد مقاومت به چه مقدار روغن نیاز است».

ملاحظات افزایش تولید

وی افزود: «اما اگر شرایط فراهم باشد می‌‌توان از عدد ۷۰ درصد بالاتر رفت. در این رابطه باید به یک سری ملاحظات توجه داشت. به عنوان مثال باید توجه داشت که افزایش تولید یک محصول به آمار تولید یک محصول مهم دیگر ضربه نزند. اگر قرار به جایگزینی بخشی از سطح زیر کشت گندم به دانه روغنی باشد باید به گونه‌ای عمل شود که آمار تولید گندم لطمه نبیند. دو کالا را باید در کنار هم دید. در این راستا می‌توان به کشت متناوب متوسل شد. متاسفانه در بعضی نواحی، جایگزینی اتفاق افتاده است. در صورت وجود شرایط لازم، خودکفایی عالی است ولی در ارتباط با دانه‌ روغنی، رسیدن به نقطه خوداتکایی هم قابل قبول است. برای کشوری مثل ما که در این زمینه شرایط ایده‌آل را ندارد خوداتکایی، آغاز بسیار خوبی برای حرکت به سوی خودکفایی است».

فاصله‌ای زیاد تا خوداتکایی

مدیر آمار و برنامه‌ریزی انجمن صنفی صنایع روغنکشی ایران در ادامه گفت: «تولید کشور در سال گذشته حدود ۳۰۰ هزار تن بوده است. اگر درصد روغن‌گیری ۳۷ درصد باشد به رقم ۱۰۰ هزار تن می‌رسیم. بنابراین می‌توان گفت که سال گذشته حدود ۸ درصد از یک میلیون و ۴۰۰ هزار تن روغن موردنیاز کشور تولید شده است. این به معنای وابستگی بالای ۹۰ درصدی است. رسیدن به خودکفایی در این بخش یک هدف چند ده ساله است اما برای رسیدن به آن به برنامه‌ای خوب نیاز است؛ به سیاستی جایگزینی نیاز داریم که به اتکای آن به نتیجه رسید».