معاینه فنی برتر به کجا می‌رسد؟

عباس مجیدی نژاد / ریئس هیات مدیره انجمن صنفی مراکز معاینه فنی کشور

گسترش نیوز: در فضای رسانه هر روز خبری از معاینه فنی برتر به گوش می‌رسد. از آذر ماه سال ۹۶ طرح معاینه فنی برتر آغاز به کار نمود. از همان بدو شروع این طرح فضای ملتهبی را به‌وجود آورده‌اند.التهاب به‌وجود آمده نه بر اساس غیر متعارف و یا غیر منطقی بودن طرح بوده بلکه از نام آن برای متمایزکردن بهره برده شده است.نیت بر این منوال گذاشته شد که مراکز معاینه فنی را عملا به دو طبقه تبدیل کنند. اما طبقاتی کردن مراکز معاینه فنی چه سودی برای سازمان‌ها و افراد خواهد داشت؟

اگر طرح مسئله را از این سوال شروع کنیم و از این نگاه مورد را به بررسی و کنکاش بگذریم، تفکرات و نیات سازمان‌های ذیربط مشخص خواهد شد. فرآیند معاینه فنی برای نخستین بار در قانون نحوه جلوگیری از آلودگی هوا در تاریخ ۱۳۷۴/۲/۳ به تصویب رسیده است. رسالت مراکز معاینه فنی خودرو بر مبنای ایمنی خودورها و تایید آن را در کاهش آلودگی هوا برای شهروندان می‌دانند.

با توجه به آمار و با نگاهی به حدود هفده هزار کشته در تصادف رانندگی که ۳۵ درصد از این کشته‌ها بر اثر نقص فنی خودرو بوده؛ رسالت و فلسفه وجود این مراکز برای همگان مبرهن و روشن است. اما با کمال تاسف این ماموریت والا که ارتباط با جان و مال شهروندان دارد به فراموشی سپرده شده و نگاه انتفاعی بر این سازمان‌ها غالب شده است.

در پس این تفکر که مراکز معاینه فنی را به نوع برتر و نوع دو می‌رساند؛ یک نگاه انتفاعی حاکم بوده نه یک دیدگاه تخصصی. در فرآیند معاینه فنی خودرو کشور خطوط و تجهیزارت مورد نیاز در دستورالعمل به روشنی آورده شده است.تمامی مراکز نیز موظف به استفاده از سامانه یکپارچه مراکز معاینه فنی خودرو هستند و بازدید‌های مورد نظر نیز به صورت یک استاندارد آمده و مراکز نیز ملزوم اجرا آن هستند. این برتر چگونه به‌وجود آمده است؟

در مورد دور موتور که به عنوان یک برتری برای یک سازمان خاص مطرح شده است نیز یک دستگاه در این فرآیند بوده و مزیتی بیشتر را نیز نداشته است. با ابلاغ تهیه دستگاه در سال ۹۶ از طرف سازمان‌های متولی تعدادی از مراکز معاینه فنی خودرو در کشور نیز مجهز به این فرآیند هستند و امکان تست خودرها در دور موتورهای مختلف را دارند.

مدیرعامل ستاد معاینه فنی تهران اعلام داشته اند: "مصوبه سازمان حفاظت از محیط زیست- حد مجاز آلایندگی در معاینه فنی تمام خودروها در سطح آرام و بالا ابلاغ شده است و خودروهایی که موفق به پاس کردن حد مجاز در دور موتور بالا نبودند مردود می‌شدند. بر اساس مطالعات انجام شده، میانگین وزنی خودروهای پایلوت نشان داده است که بیش از ۷۰ درصد خودروه در معاینه فنی برتر مردود می‌شوند که این رقم بسیار بزرگ و فاجعه بار است.»

حال اگر مصوب محیط‌زیست کشور بر اثر مطالعات کارشناسی صورت نگرفته است و اعداد و ارقامی داده شده که با شرایط موجود همخوانی ندارد مشکل مراکز معاینه فنی خودرو است و اگر بیش از ۷۰ درصد از خودروها در معاینه فنی مردود شوند فاجعه بزرگی به پای مراکز معاینه فنی نوشته می‌شود و یا خودرو سازان می‌بایست پاسخگوی این فاجعه باشند.

البته نگاه جزیره‌ای حاکم بر کارگروه مراکز معاینه فنی خودرو تمامی این عوامل را دخیل در این فرآیند کرده است که ما نیز منکر این معضلات نیستم. اما تفکر غالب برای طبقاتی نمودن مراکز بیشتر در جهت انتفاع سازمان‌ها خاص در مراکز معاینه فنی خودرو صورت گرفته نه جهت رفع معضلات حاضر.

مدیرعامل ستاد معاینه فنی تهران پیش از این گفته بود: "حدود ۴۵ تا ۵۰ درصد خودروها در مرحله نخست موفق به دریافت معاینه فنی برتر نمی‌شوند و به دلیل آلایندگی ۲۰ تا ۲۵ درصد از آمار و ۷۰ درصد خودروهای مردودی به دلیل مباحث ایمنی از دریافت معاینه فنی برتر رد می‌شوند. درخواستی از مسولان سازمان محیط‌زیست داشته‌ایم تا تغییری در حدود مجاز ارائه معاینه فنی برتر صادر کنند.حدود تعیین شده برای معاینه فنی برتر فراتر از فناوری خودروهایی است که در داخل کشور ساخته می‌شود وجود دارد و بسیاری از خودروها نمی‌تواند تست اخذ شده عبور کنند.

برای تمامی خوانندگان این مسئله مطرح خواهد بود که با وجود عدم دید کارشناسی در محیط‌زیست کشور و فناوری عقب مانده خودرو در کشور چگونه ستاد معاینه فنی شهر تهران امکان این معاینه فنی را داشته اما دیگر مراکز از این شرایط محروم بوده و شرایط فاجعه بار می‌شود.

جان کلام این معاینه فنی برتر باید در این خبر جست‌وجو کرد: "تمامی خودروها متقاضی دریافت طرح ترافیک سالیانه و یا مدت دار(روزانه، هفتگی و...) باید نسبت به اخذ معاینه فنی دیگر از یکی از مراکز شهر تهران به استثنا مراکز خاوران، ابوذر، ایران خودرو ایرتویا اقدام کنند."

البته تمامی مراکز معاینه فنی خودرو در شهر تهران نیز امکان صدور معاینه فنی برتر ندارند. بلکه فقط مراکز وابسته به ستاد معاینه فنی شهر تهران امکان صدور را دارا هستند.

عاقبت این عافیت طلبی و انتفاع سازمانی را باید در صف‌های طولانی که چندین ساعت شهروندان را اسیر کرده و در برنامه۳۰/۸.به یک سوژه خبری تبدیل می‌شود جست‌وجو کرد. در انتها لازم به تشکر و قدر دانی از مدیریت اجرایی مراکز معاینه فنی خودرو که امکان صدور معاینه فنی برتر برای تمامی مراکز مهیا نموده را داشته تا از طبقاتی شدن مراکز جلوکیری به عمل اید.