رقابت عجیب معدنی، این بار در قطب شمال

ذوب شدن یخ‌های قطب شمال علاوه بر ایجاد فرصت‌هایی در زمینه حمل‌ونقل دریایی می‌تواند موجب ادعاهایی در زمینه استفاده از منابع معدنی آن باشد. در همین حال کشورهایی ماند چین، روسیه و ایالات‌متحده چشم طمع بر روی این منابع طبیعی فراوان این منطقه دارند. آنچه که ما در نگاه ژئوپلیتیکی به وضعیت اطراف قطب شمال شاهد آن هستیم این است که منابع معدنی آن در انتظار استخراج است.

اقدامی جسورانه از سوی روسیه

در سال ۲۰۰۷ میلادی روسیه در اقدامی با دو فروند زیردریایی خود را با پرچم تیتانیوم در دو و نیم مایلی قطب شمال مستقر کرد که واکنش‌هایی را در پی داشت ضمن اینکه به صورت نمادین از وجود میلیاردها دلار از ذخایر نفت و گاز در اقیانوس منجمد سخن گفت. این اقدام جسورانه و تا حد زیادی نمایشی توسط روسیه با شک و تردید و حتی تمسخر روبه‌رو شد و کانادا این شیرین‌کاری را با در اختیار گرفتن زمین استعماری در قرن پانزدهم مقایسه کرد.

توجه دوباره به این موضوع از این جهت مورد توجه قرار گفته که یخ‌های قطب شمال در حال ذوب شدن بوده و همین اتفاق سبب می‌شود تا دسترسی به منابع بهره‌برداری نشده در قطب شمال افزایش یابد. از این جهت کشور روسیه، چین و ایالات‌متحده ۱۳ سال سریع‌تر و جلوتر از بقیه به آن چشم دوخته‌اند چرا که این بخش از جهان دارای ذخایر معدنی و موقعیت استراتژیک است.

منافع صنعتی و سیاسی این کشورها در قطب شمال احتمالاً طی دهه آینده افزایش خواهد یافت و هر یک از آن‌ها برنامه‌ها، پیشنهادها و سیاست‌های رقابتی خود را برای اکتشافات در قطب شمال، دنبال خواهند کرد و این در حالی است که روسیه به دنبال تسلط بیشتر بر کنترل منابع جهانی است و ایالات‌متحده نیز به دنبال از بین بردن تسلط چین در عناصر نادر خاکی است و چین نیز به دنبال حفظ و تسلط بر منافع خود است. حال این سؤال مطرح می‌شود که آیا جهان باید شاهد آغاز جنگ سرد جدیدی میان قدرت‌های جهانی در میدان نبرد به منظور تسلط یافتن بر منابع معدنی و همچنین موقعیت استراتژیک در قطب شمال باشد؟

چین کشوری نزدیک به قطب شمال؟

بر مبنای قانون نانوشته سیاست چین در قبال قطب شمال در سال ۲۰۱۸، این کشور خود را نزدیک قطب شمال توصیف کرد. بدین منظور که هر اتفاقی که در دایره قطب شمال روی دهد می‌تواند روی آب‌وهوا اقتصاد و جامعه سرزمین چین اثرگذار باشد به همین منظور این کشور باید در تمامی مسائل مربوط به قطب شمال مشارکت داشته باشد.

سیاست چین در قبال قطب شمال دنبال کردن استراتژی برد- برد است به این منظور که کشورهای دیگر نیز در استفاده از منابع معدنی قطب شمال سهیم باشند ضمن اینکه چین هم به دنبال فرصت‌هایی است که منافع خود را همانند دیگر سهامداران حفظ کند. در همین راستا موسسه قطب شمال، از گرینلند به عنوان یک شریک جذاب و بالقوه برای چین یاد کرد که می‌تواند موقعیت استراتژی قوی در میان سایر قدرت‌ها در قطب شمال به نمایش بگذارد.

از نظر تاریخی، گرینلند جزیره مهم و استراتژیک به شمار می‌رود. در گزارشی آمده است که ترامپ، رئیس‌جمهوری امریکا در سال ۲۰۱۹ به دلیل موقعیت استراتژیک آن به دنبال خرید این جزیره بوده است ضمن اینکه رئیس‌جمهوری امریکا بزرگی این معامله را هم‌وزن معاملات املاک و مستغلات دانست.

ضمناً این جزیره برای چین می‌تواند از نظر ذخایری همچون آهن، روی و عناصر نادر خاکی جذاب به نظر برسد.

تمایل گرینلند برای جذب سرمایه‌گذاری خارجی

در همین حال دولت گرینلند علاقه‌مند است تا در راستای کمک به تنوع بخشی در اقتصاد خود از طریق معادن بزرگ و انجام پروژه‌های زیربنایی در منابع طبیعی، نسبت به جذب سرمایه‌های خارجی اقدام کند ضمن اینکه اقتصاد گرینلند درحال‌حاضر به شدت به صنعت ماهیگیری متکی است.

 دو ذخیره معدنی کلیدی در گرینلند وجود دارد که چین می‌تواند به منظور آزمایش از میزان ذخایر آن در انجام اکتشافات ورود پیدا کند. این مناطق شامل Isua و Kvanefjeld است. ایسوا معدن سنگ‌آهنی است که در لبه درپوش یخی ایسلند واقع شده است. این پروژه پیش از این در اختیار یک شرکت معدنی لندن بود که در سال ۲۰۰۵ مجوز اکتشاف گرفت و در سال ۲۰۱۳ مجوز استخراج ۳۰ ساله آن را کسب کرد، اما در سال ۲۰۱۴ اعلام ورشکستگی کرد.

 ضمن اینکه پروانه بهره‌برداری آن متعلق به شرکت کامودیتی General Nice Development چینی بود. بنابراین می‌توان گفت که Isua نخستین پروژه‌ای در قطب شمال بوده که به صورت کامل در اختیار یک شرکت چینی قرارگرفته است.

در همین حال دومین ذخایر بزرگ اکسیدهای کمیاب زمین و ششمین منبع بزرگ اورانیوم در بخش Kvanefjeld واقع شده است. انتظار می‌رود این معدن دارای ذخایر معدنی بیش از یک میلیارد تن داشته باشد و بر اساس پیش‌بینی‌های صورت گرفته بالای ۸۰ درصد از درآمدهای این پروژه نیز از عناصر نادر خاکی آ‌ن تأمین شود.

بهره‌برداری از این ذخایر با شرکت معدنی Greenland Minerals است که بخشی از آن به گروه چینی Shenghe Resources تعلق دارد. در صورتی که بهره‌برداری از این پروژه موفقیت‌آمیز باشد کانسار بزرگ عناصر نادر خاکی Kvanefjeld برای چین، می‌تواند امتیاز قابل‌توجهی در استفاده از آن به شمار رود.