فصل دیگری برای شاملو/ مروری بر زندگی و حواشی الف. بامداد

احمد شاملو متخلص به الف. بامداد یا الف. صبح در حالی چشم از جهان گشود که ۷۵ سالگی را پشت سر نگذاشته بود. ساعت ۹ شب یکشنبه دوم مرداد ۱۳۷۹ برای همیشه چشم از جهان فرو بست و اشعار او برای ما به یادگار ماند. به مناسبت بیست و سومین سالگرد درگذشت شاملو نگاهی به رویدادهای مهم زندگی و آثار این شاعر ایرانی داریم. همراه ما باشید.

رابطه شاملو با نیما یوشیج

شهرت شاملو به علت سرودن اشعار نو و سپید است، درسال ۱۳۲۵ در پی ملاقات با نیما یوشیج به شعر نیمایی روی آورد اما در شعرهای بعدی خود به طور کامل وزن را رها کرد، این سیر حرکت شاملو از سبک نیمایی به سبک شعر نو را می‌توان در «شعر سفید غفران» که در سال ۱۳۲۹ منتشر شد مشاهده کرد.

در پی این اتفاق کمی به رابطه شاملو و یوشیج لطمه وارد شد که در حد شایعه ماند اما با تاسیس دفتری به نام قطع‌نامه در ۱۳۳۰ بر این شایعه مهر تایید خورد.

زمانی این موضوع در بین مردم به اوج خودش رسید که فریدون رهنما پیش گفتاری در وصف شعر شاملو نوشت:

ریتم اشعار صبح شاملو را با ریتم اشعار اسپانیولی و اشعار آمریکای لاتینی بعد از لورکا می‌شود مقایسه کرد. دنیای پر از اشکال و تصاویر نابرابر نیما یوشیج که نتیجه خشکی در بهترین آثارش به دهان‌مان می‌برد، با احساسات از بند رسته صبح شاملو به راه افتاده‌اند و ما را به نقاط عمیقِ درد پاشیده شده هدایت می‌کنند…

بعدها شاملو برای بهتر کردن وضعیت درباره این مقدمه اظهار نظر کرد:

رهنما با خواهش من هم زیر بار حذف آن جمله نرفت. گفت نیما منطقی تر از آن است که از قضاوت کسی برنجد، وانگهی این سلیقه شخص من است و قرار نیست قوانین اخلاقی حاکم بر روابط تو و نیما در آن دخالت داده شود.

با تمام این اوصاف اما شاملو هیچ وقت از نیما دست نکشید.

آشنایی شاملو با فریدون رهنما

یکی از برهه‌های مهم زندگی شاملو زمان آشنایی وی با فریدون رهنما بود، رهنما زمانی در اروپا زندگی میکرد و با برگشت شاملو فرصت آشنایی با شعر روز جهان را پیدا کرد؛  شاملو معتقد است که رهنما او را با جهان جدیدی آشنا کرده است.

آیدا در آینه شاملو

نقطه اوج زندگی شاملو را میتوانیم مربوط به زمانی بدانیم که با آیدا آشنا شد و تحت تأثیر این آشنایی شعرهای " آیدا: درخت و خنجر و خاطره" و "آیدا در آینه" را سرود. او دربارهٔ اثر آیدا در زندگی خود به مجله فردوسی گفت: «هر چه می‌نویسم برای اوست و به خاطر او… من با آیدا آن انسانی را که هرگز در زندگی خود پیدا نکرده‌بودم پیدا کردم».

نگاهی به برخی آثار شاملو

شاملو آثار زیادی را از خود به یادگار گذاشت که در ادامه نمونه‌ای از این آثار و فیلمی از اشعار این شاعر نامی را مشاهده می‌کنید.

• ۱۳۴۴–۱۳۴۳ آیدا، درخت و خنجر و خاطره
• ۱۳۴۵–۱۳۴۴ ققنوس در باران
• ۱۳۴۸–۱۳۴۵ مرثیه‌های خاک
• ۱۳۴۹–۱۳۴۸شکفتن در مه
• ۱۳۵۲–۱۳۴۸ ابراهیم در آتش
• ۱۳۵۶–۱۳۵۵ دشنه در دیس
• ۱۳۵۹–۱۳۵۶ ترانه‌های کوچک غربت
• ۱۳۶۹ مدایح بی‌صله
• ۱۳۷۶–۱۳۶۴ در آستانه
• ۱۳۷۸–۱۳۵۱ حدیث بی‌قراری ماهان

شاملو رفت اما آثارش برای ما به یادگار ماند، در انتها قسمتی از شعر "این فصل دیگری است" را با هم میخوانیم:

این

فصلِ دیگری‌ست

که سرمایش

از درون

درکِ صریحِ زیبایی را

پیچیده می‌کند.

 

یادش به خیر پاییز

با آن

توفانِ رنگ و رنگ

که برپا

در دیده می‌کند!

 

هم برقرارِ منقلِ اَرزیزِ آفتاب،

خاموش نیست کوره

چو دی‌سال:

خاموش

خود

منم!