تحول از سنت به صنعت / دولت به داد کشاورزان می رسد؟

استفاده از فناوری هوشمند در صنعت کشاورزی، به عنوان بخشی از کشاورزی هوشمند یا کشاورزی دیجیتال، به توسعه و بهبود عملکرد این صنعت کمک شایانی می‌کند.

در کشور ما برخلاف اکثر کشورهای دنیا، استفاده گسترده‌ای از تکنولوژی های پیشرفته در صنعت کشاورزی نمی شود و در این مسیر، چالش ها و موانع زیادی وجود دارد که این موضوع در برخی بخش ها لطمات جبران ناپذیری به کشاورزان وارد آورده است.  در ادامه به برخی از بخش‌های کلیدی کشاورزی که می‌توانند از فناوری هوشمند بهره ببرند، اشاره خواهیم کرد.

با استفاده از حسگرها، دستگاه‌های هوشمند و شبکه‌های ارتباطی، می‌توان پارامترهای مهم مانند رطوبت خاک، دما، رطوبت هوا، سطح آب و کیفیت خاک را نظارت کرد. این اطلاعات به کشاورزان کمک می‌کند تا بتوانند آبیاری، مدیریت نیروی کار و استفاده از مواد شیمیایی را بهینه‌سازی کنند.

فناوری هوشمند می‌تواند در انتخاب مناسب ترین نوع بذر، زمان کاشت، کنترل آفات و بیماری‌ها، استفاده از کودهای بهینه و مدیریت شیوه‌های کاشت مؤثر باشد. با استفاده از داده‌های جمع‌آوری شده و الگوریتم‌های هوشمند، تصمیم‌گیری‌های بهتر و دقیق‌تر در زمینه کشت و پرورش محصولات انجام می‌شود.

با استفاده از سامانه‌های هوشمند آبیاری، میزان و زمان آبیاری محصولات به‌طور خودکار و با توجه به نیازهای واقعی گیاهان تنظیم می‌شود. این موضوع به کشاورزان کمک می‌کند تا مصرف آب را بهینه سازی کرده و از هدررفت آب جلوگیری کنند.

یکی از استفاده‌های مهم فناوری هوشمند در کشاورزی، استفاده از سامانه‌های مانیتورینگ و کنترل است. این سامانه‌ها با استفاده از حسگرها و شبکه‌های ارتباطی، اطلاعات مهمی مانند رطوبت خاک، دما، رطوبت هوا و سطح آب را نظارت و کنترل می‌کنند. این اطلاعات به کشاورزان کمک می‌کنند تا بهترین روش‌ها را برای آبیاری، مدیریت نیروی کار و استفاده از مواد شیمیایی به کار بگیرند.

دولت‌ها در بسیاری از کشورها به منظور توسعه صنعت کشاورزی و بهبود عملکرد آن، به فعالیت‌های مختلف در حوزه فناوری هوشمند در کشاورزی پرداخته‌اند. این فعالیت‌ها شامل توسعه سیاست‌ها، برنامه‌ها، استراتژی‌ها و سرمایه‌گذاری‌هایی می شود که هدف آن ترویج و پشتیبانی از بهره‌برداری از فناوری‌های هوشمند در صنعت کشاورزی است.

به عنوان مثال، دولت آمریکا در حوزه کشاورزی هوشمند فعالیت‌های زیادی داشته است. آن‌ها به عنوان یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان محصولات کشاورزی، توجه زیادی به استفاده از فناوری‌های هوشمند در کشاورزی دارند. دولت آمریکا سرمایه‌گذاری‌های قابل توجهی در تحقیق و توسعه فناوری‌های هوشمند کشاورزی انجام داده و از تکنولوژی‌هایی مانند داده‌کاوی، ردیابی محصولات، سیستم‌های اطلاعات مکانی، بیگ‌دیتا و رباتیک در کشاورزی استفاده می‌کند.

برای بررسی نقش فناوری در صنعت کشاورزی و عملکرد دولت در این زمینه، گفت و گویی با سیده نازنین موسوی، کارشناس حوزه کشاورزی انجام دادیم که در ادامه می خوانید.

این مشکل تنها مختص ایران نیست

سیده نازنین موسوی درباره ضرورت به کارگیری فناوری در صنعت کشاورزی و میزان توفیق کشور ما در این زمینه گفت: در ترندهای دنیا، صنعت کشاورزی از حیث ورود فناوری به آن نسبت به سایر صنایع، در رده آخر قرار دارد. ورود تکنولوژی‌های روز دنیا به کشاورزی به دلیل ویژگی های خاص این صنعت با چالش های فراوانی مواجه است. البته این مسئله تنها مختص کشور ما نیست و در تمام کشورهای جهان شاهد این وضعیت هستیم.

او ادامه داد: مشکلات و کمبودهای زیادی در کشور ما از نظر ورود فناوری به صنایع متعدد وجود دارد که طبعا کشاورزی هم از این قاعده مستثنی نیست. کشاورزی در ایران همواره با مسائل زیادی دست و پنجه نرم می‌کند و از این رو باید نگاه ویژه‌تری نسبت به این صنعت مهم از سوی مسئولان صورت گیرد. البته در حال حاضر پروژه های خوب و جذابی برای این منظور پیش بینی شده و استفاده از فناوری در صنعت کشاورزی، شکل جدی‌تری به خود گرفته است.

مقاومت کشاورزان برابر تکنولوژی

موسوی در رابطه با چالش‌های موجود بر سر راه صنعت کشاورزی کشور اظهار کرد: به طور کلی استارتاپ‌ها و شرکت‌های دانش بنیان به علت جذابیت های صنعت کشاورزی، مایل به ارائه راهکارها و خدمات مختلفی هستند. شکل خرده مالکیتی و یا کم‌تر صنعتی بودن کشاورزی ایران، ورود تکنولوژی را به این صنعت سخت‌تر می‌کند. کشاورزی در ایران کماکان شکل و شمایل سنتی دارد و کشاورزان ما آشنایی کمی با فناوری های پیشرفته در جنبه های گوناگون دارند و حتی برابر استفاده از تکنولوژی هم مقاومت می کنند.

وی افزود: در تجربه‌ای به من ثابت شد که پذیرفتن فناوری از سوی یک کشاورز برای کمک به کار او دشواری‌های خاص خود را دارد و اقناع او برای به کارگیری یک پروژه پایلوت در بحث دورسنجیِ (ریموت سنسینگ) رطوبت خاک، حتی به صورت رایگان هم مقدور نبود؛ بنابراین این قبیل گاردگیری ها برای ورود فناوری از جانب کشاورزان وجود دارد و نمی توان آن را کتمان کرد.

طرح‌های دولت برای کشاورزی صنعتی

کارشناس حوزه کشاورزی در مورد عملکرد دولت در این زمینه به گسترش نیوز گفت: دولت در این زمینه اقداماتی را در دستور کار خود قرار داده و پهپادهایی برای بحث کشاورزی درنظر گرفته است. دیگر پروژه مهم دیگر، عمل دورسنجی یا ریموت سنسینگ محسوب می‌شود که یک طرح مشترک میان وزارت ارتباطات، سازمان فضایی کشور و وزارت جهاد کشاورزی است.

موسوی در ادامه خاطرنشان کرد: قرار بر این شده که پروژه مذکور به مدت ۵ سال و برای ۱۷ محصول مهم کشور نظیر گندم و جو، بررسی فضایی صورت دهد و با استفاده از عکس های هوایی، برنامه ریزی‌های لازم برای آینده انجام شود. در صورت پیشرفت مطلوب این پروژه و تامین مالی، نتایج خوبی برای صنعت کشاورزی در راه خواهد بود.

تعارضات مشکل‌ساز

او ضمن اشاره به وجود تعارض در بخش های اجرایی کشور بیان کرد: حقیقت امر آن است که اشخاص حاضر در وزارت جهاد کشاورزی، شناخت کمی در مورد بحث های مربوط به فناوری دارند. به دلیل عدم وجود ادبیات مشترک در این میان، تعریف پروژه مشترک چالش‌های خاص خود را دارد. تعارضات مشکل‌ساز در صنایع دیگر نیز دیده می‌شود اما این شرایط در صنعت کشاورزی، نمود عینی‌تری دارد. حتی در بحث ریموت سنسینگ هم اختلاف نظرهای فراوانی وجود داشت و دستیابی به یک اشتراک نظر در این خصوص، کار آسانی نبود.

کارشناس اینترنت اشیا درباره دیگر فناوری‌های پرکاربرد توضیح داد: در خصوص بحث فناوری‌های مختلف در صنعت کشاورزی، می توان به سنسورهای زمین نیز اشاره کرد که با کمک آن‌ها سنجش رطوبت و دمای خاک، مواد مغذی و موارد دیگر با سهولت بیشتری صورت می‌گیرد.

دورنمای روشن برای کشاورزان

موسوی در ادامه مطرح کرد: سنسورهای دیگری هم برای بررسی آفت‌های زمین وجود دارد که از طریق عکس های هوایی انجام می گیرد. در مدت اخیر، کاربرد این عکس های هوایی خیلی زیاد شده و کشاورزان با ثبت نام در اپلیکیشن های مختلف از آخرین وضعیت زمین‌های خود مطلع می‌شوند. پیش بینی هوا نیز از این رهگذر ممکن شده که از طریق پیامک به کشاورزان اطلاع داده می‌شود.

وی ادامه داد: در کنار این مسائل، بحث بیمه کشاورزان هم مطرح است که پس از متناسب سازی و در صورت بروز خسارت، کمک های خوبی در خصوص میزان پرداختی به کشاورزان صورت خواهد گرفت. کشور با این قبیل پروژه‌ها به سمت جلو حرکت می‌کند و استفاده از فناوری در صنعت کشاورزی، دورنمای نسبتا خوبی دارد.

نقش مهم آگاهی بخشی در این حوزه

این کارشناس تصریح کرد: یکی از اقدامات جالب در این راستا، به برنامه برخی دانشگاه‌ها مربوط می شود که به واسطه آن، کشاورزان برتر کشور جهت بازدید عازم کشورهای دیگر می شوند؛ به عنوان مثال، زمینه سفر برخی کشاورزان استان هرمزگان به کشورهای بلژیک و اسپانیا فراهم شد. این امر نگاه کشاورزان را در خصوص اهمیت تکنولوژی در کشاورزی را تغییر می دهد و نتایج مثبتی را درپی دارد.

سیده نازنین موسوی با اشاره به اهمیت آگاهی بخشی در این حوزه به گسترش نیوز گفت: در یک نگاه کلی، نقش آگاهی بخشی در این حوزه را بسیار مهم ارزیابی می‌کنم. هم در بخش صنعتی و هم در بخش خرد، باید دید بهتری در خصوص نقش فناوری در کشاورزی ایجاد شود تا در آینده نزدیک شاهد ثمرات آن باشیم.

وی در پایان اضافه کرد: این تغییر دید در وزارت جهاد کشاورزی نیز باید به وجود آید تا با انجام اقدامات لازم، فناوری در این حوزه گسترش پیدا کرده و اعتماد لازم در کشاورزان ما برای به کارگیری روش های نوآورانه و پیشرفته شکل گیرد. کمبود برخی محصولات مثل گوجه فرنگی و پیاز، مسائل ساده و پیش پا افتاده‌ای به شمار می‌رود که به دلیل عدم استفاده از فناوری‌های روز دنیا، بدل به یک چالش در کشور ما شده است. به کارگیری این فناوری‌ها می تواند کشاورزی سنتی ما را به سمت کشاورزی صنعتی سوق داده و دیگر شاهد چنین معضلاتی در این صنعت نباشیم.