عملکرد دولت دوازدهم در مقابله با کرونا چگونه بود؟

دولت های یازدهم و دوازدهم در طول دوران خدمتگزاری خود به ملت شریف و بزرگ ایران با انواع و اقسام مصائب، چالش ها و بحران ها مواجه بوده اند تا حدی که هرکدام از این موانع و بحران ها برای توقف و محدودسازی نظام حکمرانی در هر کشوری یا هر دولتی کافی بوده و میتوانست دولت ها یا کشورها را با دشواری های بنیادینی روبرو سازد.

عمده دلیل این اوضاع سخت ناشی از تقاطع چند بحران عظیم ملی در عرصه داخلی و خارجی بوده است که از جمله مهمترین آنها ظهور ترامپ در عرصه روابط بین الملل و راهبرد فشار حداکثری علیه ملت ایران و نظام جمهوری اسلامی و اوج آن یعنی تحریم های همه جانبه و شیوع بیماری عالمگیرکووید ۱۹ در سال ۱۳۹۸ بوده است.

تلاقی آثار فشار حداکثری تحریم های ایالت متحده آمریکا از یک سو و همه گیری کرونا در ماههای پایانی ۱۳۹۸ از سوی دیگر، مهمترین شرایط را برای دولت دوازدهم رقم زد.

دولت تدبیر و امید به منظور مواجهه و مدیریت هرچه عاقلانه تر و منطقی تر این دو پدیده همافزا از تمام ظرفیت ها و تجارب خود بهره برد تا عبور از هر دو بحران با کمترین آسیب بر اقتصاد ملی و سالمت شهروندان ایرانی ممکن شود.

اعضای دولت که اغلب سابقه حضور در عرصه های مدیریتی کلان کشور بخصوص در دوران دفاع مقدس، سازندگی کشور و اصلاحات، تجربیات و سوابق درخشان و گرانقدری را داشتند از همه ظرفیت های خود برای مدیریت کشور در شرایط تحریم و کرونا بهره جستند.

در عرصه مدیریت و حکمرانی کرونا، دولت دوازدهم با هدفگذاری کاهش میزان مرگ ومیر و ابتلاها و کنترل شیوع بیماری در پهنه سرزمینی و با اتکا به تمامی عناصر حکمرانی خوب و پرهیز از رویکردهای یک سویه نگر، از بالا به پائین و بسته بلافاصله وارد میدان شد و با تشکیل ستاد ملی مقابله با کرونا ابتکار عمل لازم را بدست گرفت.

از همان بدو فعالیت ها، شخص رئیس جمهوری مدیریت و راهبری کلیه امور آن را برعهده گرفت. این ستاد در بالاترین سطوح مدیریتی و با حضور دائمی و مستمر شخص رئیس جمهوری و بخش اعظمی از اعضاء دولت و نیز اعضایی از ستاد کل نیروهای مسلح، مجلس شورای اسلامی و قوه قضائیه آغاز بکار کرد.

اصول و مبانی و راهبردهای کلان فعالیتهای دولت در مدیریت بیماری فراگیر کووید۱۹ را می توان در محورهای زیر بیان کرد:

۱) پایبندی و تعهد کامل به اصول حکمرانی خوب بخصوص پاسخگوئی، مسئولیت پذیری، مشارکت و شفافیت در برنامهها، اقدامات و تدابیر و پرهیز از دولت محوری صرف، رویکرد اصلی حاکم بر مدیریت بیماری بوده است.

۲) جامع نگری در برنامه ها و تدابیر و توجه همزمان به همه حوزه ها و عرصه هائی که این بیماری همه گیر کشور و مردم را درگیر ساخته است.

بنابراین تقریبا تمام دستگاه ها و نهادهای دولتی در چارچوب ستاد مدیریت کرونا حضور داشته و همه بخشها و زیربخشهای اصلی اداره کشور از جمله اقتصادی، مالی، پولی، سیاست خارجی، سیاست داخلی، آموزش، فرهنگ، صنعت و معدن، تجارت و بازرگانی، اشتغال، بهداشت و درمان، آب و انرژی، نفت، راه و شهرسازی و جز آن همگی در این فرایندها حضور و مشارکت جدی داشته اند.

۳) حاکمیت رویکرد علمی و پژوهشی و استفاده از تجربیات جهانی یک ویژگی اصلی حکمرانی کرونا در دولت تدبیر و امید بوده است. اهمیت این نکته در آن است که دولت مستکبر ایالات متحده حتی در شرایط سخت کرونایی از پیگیری فشارهای سیاسی خود بوسیله تحریم و تحریک دست برنداشته و در پی (بقول خودشان) تغییر رژیم بوده اند. اما دولت دوازدهم وارد این بازی خطرناک نشد و سلامت مردم را در اولویت قرار داد و مصوبات و تصمیمات بر یافته های علمی و پژوهشی محققان داخلی و خارجی و بررسی تجربیات موفق و شکست خورده دیگر کشورها ابتناء و اتکاء داشت.

۴) ابتکاری و خلاقانه بودن نظام تدابیر و سیاستها از مهمترین ویژگی های سیاست دولت دوازدهم در مدیریت همه گیری کرونا بوده است.

با توجه به مختصات کشور و جامعه ایران و محدودیتهای سیاسی و مضایق اقتصادی ناشی از تحریم ً ها، دولت تدبیر و امید راسا و براساس تجربه زیسته خود به حل و فصل مسائل ناشی از این بحران اهتمام نموده است.

۵) سرعت عمل در تصمیم گیری و عبور از موانع اداری و بروکراتیک موجود در ساختار و نظام اداری یک عنصر ذاتی حکمرانی کرونا در ایران بوده که این خود به سبب رفتار عجیب و ناشناخته و مرتبا در حال تغییر ویروس بوده است.

بر این اساس دولت تدبیر و امید با حداکثر چابکی و چالاکی سازمانی خود را با شرایط ایجاد شده تطبیق داده عمده تصمیمات خود را متناسب با ظرف زمان، عدم قطعیت ها و شگفتی سازها، اتخاذ، اجراء و پیگیری نموده است.

۶) کم هزینه گی و مدیریت امور بیماری با حداقل منابع.

۷) صداقت و یکروئی با مردم و آحاد شهروندان

۸) پرهیز از تشتت و پراکندگی و ایجاد هماهنگی در ستاد مدیریت بیماری یکی دیگر از اصول حاکم بر اقدامات دولت دوازدهم در این عرصه بوده تا ضمن جلوگیری از اتلاف منابع، امید و انگیزه لازم را در بین مردم و مسئولان ارتقاء دهد.

۹) تشکیل کمیته های تخصصی براساس حوزه های اصلی برای ایجاد هماهنگی های بین بخشی از جمله دیگر ابتکارات دولت تدبیر و امید بوده است.

ویروس کرونا اوایل اسفند سال ۹۸ بود که ایران را در نوردید اما دولت دوازدهم به فراخور امکانات، دستگاههای را کشور برای مهار این بیماری به کار گرفت، که در ذیل چکیده ای آنها ارائه می شود:   

۱ - وزارت آموزش و پرورش

- تعطیلی به هنگام و سراسری مدارس کشور با هدف حفظ سلامت معلمان و دانش آموزان کشور.

- مهمترین اقدام کلیدی وزارت آموزش و پرورش بسترسازی مناسب برای تداوم آموزش از راه دور و برخط در قالب شبکه ای ملی با عنوان «شبکه شاد» است که باعث افزایش عدالت آموزشی و توسعه بسترهای آموزشی در کشور شد.

۲ - وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات

- تسریع در توسعه زیرساخت های الکترونیک و راه اندازی دولت الکترونیک در دوران پاندمی کووید۱۹ مهمترین اقدام وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات است.

- این وزارتخانه با فراهم سازی بسترهای الکترونیک امکان آموزش از راه دور، ارائه خدمات تجاری از راه دور و نیز ایجاد مراقبت الکترونیک افراد را میسر کرده است.

۳ - وزارت امور اقتصادی و دارایی

- وزارت امور اقتصادی در راستای کاهش تبعات اقتصادی شیوع بیماری بر خانوارها و نیز کسب وکارهای کوچک و بزرگ اقدام به تأمین مالی و بهبود سرمایه در گردش در واحدهای اقتصادی کرده است.

- افزایش مهلت اوراق مالیاتی، بخشودگی و نیز ارائه کمک های نقدی و حمایت های اقتصادی از کسب وکارهای آسیب دیده در صدر سیاستهای این وزارتخانه قرار داشته است.

- گمرک جمهوری اسلامی ایران در راستای تأمین کالاهای مورد نیاز بهداشتی و درمانی و نیز ممنوعیت صادرات کالاهای مورد نیاز در داخل، از همان ابتدای همه گیری اقدام به کنترل مبادی خروجی و تسهیل ورود کالاها و اقلام مورد نیاز نموده است.

۴ - وزارت امور خارجه

- رایزنی های همه جانبه با کشورهای تولیدکننده واکسن و «سازوکار کواکس» با هدف تأمین واکسن موردنیاز در کشور.

۵ - وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی

- تدوین برنامه استراتژیک کشوری کنترل کووید ۱۹.

-  توسعه و اختصاص بخش مهمی از ظرفیت های درمانی کشور به بیماران مبتلا به کووید۱۹ با هدف ارائه خدماتی شایسته و به هنگام به مبتلایان.

- تأمین تجهیزات ضروری مورد نیاز با همکاری سایر وزارتخانه ها.

- توسعه شبکه مراقبت سندرمیک در کشور با هدف کنترل شیوع بیماری و کاهش میزان مبتلایان.

- همکاری گسترده با بسیج نیروهای مردمی و سازمان هلال احمر در قالب طرح ملی «سردار شهید سلیمانی» با رویکرد غربالگری محله محور و شناسایی زودهنگام مبتلایان.

- راه اندازی پروژه های تولید واکسن داخلی با مشارکت موسسات پژوهشی داخلی و نیز مشارکت دوجانبه با کشور کوبا.

۶ - وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی

- اعطای تسهیلات خرد به خانوارها در ایام همه گیری کووید۱۹ با هدف بهبود وضعیت معیشت خانوار به مبلغی در حدود یک میلیون تومان

- تخصیص پنج هزار میلیارد تومان به صندوق بیمه بیکاری با هدف حمایت از افرادی که به دلیل همه گیری شغل خود را از دست داده اند.

- حمایت از تولید داروهای موثر بر درمان کرونا در شرکتهای دارویی مانند شرکت داروسازی ابوریحان برای تولید داروی فاویپیراویر.

۷ - وزارت جهاد کشاورزی

- ارائه بسته و برنامه حمایت اضطراری مقابله با پیامدهای کرونا بر بخش کشاورزی با عنوان «حفظ پایداری تولید و اشتغال حدود ۵۰ هزار واحد تولیدی متاثر از کرونا».

۸ - وزارت دادگستری و سازمان تعزیرات حکومتی

- برگزاری «کمیته تخصصی حق اختراع و سلامت شورای سیاستگذاری مالکیت فکری» با موضوع مالکیت فکری و دسترسی به دارو در زمان شیوع کرونا.

- انتقال محکومان ایرانی و خارجی متاثر شرایط کرونا.

۹ - وزارت راه و شهرسازی

- «تشکیل کمیته پیشگیری از آلودگی ناوگان حمل و نقل» کشور و ابلاغ مستمر مصوبات ستاد ملی به کمیته نامبرده «تدوین برنامه وزارت راه و شهرسازی در احیا و بازیابی پس از شیوع بیماری کووید ۱۹ و افزایش تاب آوری در مواجهه با پاندمی ها».

- توسعه خدمات الکترونیکی حمل و نقل.

۱۰ - وزارت صنعت، معدن و تجارت.

- تشکیل کمیته «هماهنگی و پشتیبانی با هدف فراهم آوری امکانات و تجهیزات لازم در مدیریت همه گیری کووید۱۹.

- تشدید اقدامات نظارتی و کنترل بازار با هدف ممانعت از هرگونه سودجوئی در بخش های مرتبط با تنظیم بازار و برخورد با متخلفان.

- توسعه تولید تجهیزات داخلی مورد نیاز در ذیل سازمان حمایت از مصرف کنندگان و تولیدکنندگان.

۱۱ - وزارت علوم، تحقیقات و فناوری

- برگزاری کلاسهای آموزشی دانشگاه ها بصورت برخط و ارائه تسهیلات آنلاین به جامعه دانشگاهی کشور.

- انجام پژوهش های گسترده مرتبط با بیماری کووید ۱۹و واکسن در سطح دانشگاهها، موسسات پژوهشی و پارکهای علم و فناوری.

۱۲ - وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی

- تشکیل کمیته «اطلاع رسانی و مدیریت جو روانی» در ذیل مجموعه ستاد ملی مقابله با کرونا با هدف بهبود اطلاع رسانی و آگاهی بخشی و نیز مدیریت فضای روانی پس از شیوع کووید۱۹.

- پرداخت تسهیلات کرونایی به هنرمندان و کسب وکارهای آسیب دیده در این حوزه.

۱۳ - وزارت کشور

- تشکیل کمیته امنیتی، اجتماعی و انتظامی ذیل مجموعه ستاد ملی مدیریت بیماری کرونا.

- تشکیل قرارگاه عملیاتی مبارزه با کرونا و اقدامات گسترده در جهت کنترل بیماری کووید۱۹.

۱۴ - وزارت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری

- توافق با وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و تشکل های گردشگری برای اعطای تسهیلات دولت به کسب وکارهای فاقد بیمه و آسی بدیده ناشی از کرونا.

- تشکیل کمیته «اماکن گردشگری و فضاهای ورزشی» ذیل ستاد ملی مقابله با کرونا با هدف مدیریت کارآمد فضاهای عمومی در دوران همه گیری کووید۱۹.

۱۵ - وزارت نفت

- ساماندهی میادین نفتی و گسترش ارائه خدمات درمانی به مبتلایان در مجموعه وزارت نفت و تآمین تجهیزات بهداشتی و درمانی مورد نیاز.

۱۶ - وزارت نیرو

- توسعه دولت الکترونیک در صنعت آب و برق با هدف به حداقل رساندن مراجعات حضوری.

۱۷ - وزارت ورزش و جوانان

- تولید برنامه های تلویزیونی ورزشی بیش از گذشته با همکاری فدراسیون ورزش های همگانی و تعطیلی فعالیت های ورزشی.

۱۸ - معاونت اقتصادی ریاست جمهوری

- حمایت های اقتصادی از طریق تشکیل کمیته اقتصادی و کارگروه مقابله با پیامدهای اقتصادی ناشی از شیوع ویروس کرونا ذیل ستاد ملی مدیریت بیماری کرونا.

۱۹ - معاونت امور زنان و خانواده ریاست جمهوری

- بررسی و شناخت مهمترین مسائل زنان و خانواده ها در بحران کرونا در استانهای کشور.

- تقدیر از زحمات بانوان پرتلاش خط مقدم درمان توسط معاون رئیس جمهوری در امور زنان و خانواده.

۲۰ - معاونت امور مجلس

- تعیین معاون امور مجلس به عنوان معین استان کهگیلویه و بویراحمد در امر مقابله با ویروس کرونا و تأمین نیازهای استان.

۲۱ - معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری

- حمایت از شرکت های دانش بنیان داخلی در راستای تولید تجهیزات و اقلام دارویی مورد نیاز فناورانه و بومی.

- حمایت از تولید پروژه های تولید واکسن داخلی توسط معاونت علمی و فناوری و صندوق نوآوری و شکوفایی.

۲۲ - بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران

- حمایت های مالی از کسب وکارهای خرد و کلان آسیب دیده ناشی از کرونا.

- امکان تمدید تاریخ انقضا کارتهای بانکی بدون نیاز به مراجعه حضوری.

۲۳ - سازمان حفاظت از محیط زیست

- نظارت همه جانبه بر کلیه مراحل مدیریت پسماندهای پزشکی و بیمارستانی.

- تهیه گزارش اقدام ملی وضعیت و نحوه مدیریت پسماندهای پزشکی ویژه و خطرناک با همکاری ادارات کل حفاظت محیط زیست استانها.

۲۴ - سازمان برنامه و بودجه

- پرداخت حمایت های معیشتی بالغ بر ۳۴ میلیون نفر طی چهار مرحله.

- پرداخت تسهیلات درمانی به وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی از محل صندوق توسعه ملی.

۲۵ - سازمان اداری و استخدامی کشور

- صدور مجوزهای استخدامی نیروی جدید وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به تعداد ۱۰ هزار نفر برای مشاغل تخصصی پزشکی، پرستاری و سایر پرسنل درمانی.

۲۶ - سازمان انرژی اتمی ایران

- تامین و توزیع کالاها و اقلام مورد نیاز برای کنترل و غربالگری بیماری کرونا در کشور.

۲۷ - سازمان حج و زیارت

- ایجاد بستر لازم و فراخوان جهت مشارکت های خداپسندانه خادمین حج و زیارت با خدمت در پخت و توزیع غذا به در منازل بیماران کرونایی.

۲۸ - بنیاد شهید و امور ایثارگران

- پذیرش ۱۴۴ پرونده مربوط به شهدای سلامت وزارت بهداشت.

- برقراری ۱۵ هزار کمک معیشت برای کمک به معیشت ایثارگران.