چشم انداز مسکن در سال جاری چیست؟

یکی از مهم‌ترین وعده‌های آیت الله ابراهیم رئیسی، رییس دولت سیزدهم برای ساماندهی بازار مسکن جبران کمبود عرضه از طریق ساخت سالانه یک میلیون واحد مسکونی است تا به این طریق بتواند نیاز تقاضای انباشته در بازار را پاسخ دهد و بخش زیادی از تقاضای بالقوه در بازار مسکن به تقاضای بالفعل تبدیل شود. از همین رو این سوال ایجاد شده که تامین سالانه یک میلیون واحد مسکونی برچه اساسی پیش بینی شده است؟ 

بررسی‌ها نشان می‌دهد محاسبات اولیه این وعده با مطالعات طرح جامع مسکن همخوانی دارد. مطابق با محاسبات انجام شده در قالب طرح جامع مسکن، بازار مسکن سالانه به ساخت حدود ۷۰۰ هزار واحد مسکونی در مناطق شهری نیاز دارد. طی سال‌های اخیر بخش زیادی از مسکن روستایی تخریب و نوسازی شده است. بنابراین می‌توان گفت در نگاه اولیه، پیش بینی و برنامه ریزی برای ساخت سالانه یک میلیون واحد مسکونی در بازار مسکن با نیاز این بخش همخوانی دارد. 

در این راستا کارشناسان برای تحقق این هدف چند نکته مهم را مورد توجه قرار می‌دهند. نکته اول، که به نظر می‌رسد در این مسیر باید موردتوجه قرار گیرد، تراکم خانوار در واحد مسکونی است. براساس مطالعات انجام شده، طی سال‌های اخیر باتوجه به افت قابل توجه عرضه مسکن و کافی نبودن استطاعت خانوار برای ورود به بازار و بالفعل کردن نیاز خود، تراکم خانوار در واحد مسکونی افزایش یافته است. به این معنا که در حال حاضر یک و نیم میلیون خانوار هستند که همراه خانوارهای دیگر در یک واحد مسکونی زندگی می‌کنند. عددی که به نوعی نشان دهنده میزان کمبود اساسی در بازار مسکن است. 

حال ممکن است این ابهام به وجود آید که آیا در مقطع کنونی به میزان نیاز این یک و نیم میلیون خانوار، واحد مسکونی در بازار ساخته و عرضه نشده است؟ در پاسخ به چنین ابهامی با تاکید می‌توان گفت مسکن به این میزان عرضه شده اما نکته اساسی آن است که مسکن ساخته شده طی این سال‌ها در استطاعت این خانوارها نیست. پس نکته مهم دیگری که باید موردتوجه قرار گیرد این است که مساله اساسی بازار مسکن در نقاط شهری، کمبود مسکن نیست بلکه کمبود مسکن در استطاعت است که خانوارها با بودجه خود امکان خرید و بالفعل کردن نیاز خود را از آن طریق داشته باشند. علاوه بر این موضوع دیگری که باید مدنظر سیاستگذاران بخش مسکن قرار گیرد که رفع این نیاز بازار مسکن به عرضه مسکن جدید و در استطاعت، دشوار و ضروری است که برای تامین و ساخت سالانه ۷۰۰ هزار واحد مسکونی (براساس محاسبات انجام شده در طرح جامع مسکن) یک برنامه ریزی با زمان‌بندی مناسب انجام شود.