پیدایش قهوه در ایران/ کافه های جذاب خیابانی گسترده تر شدند

بی‌شک اگر طرفدار قهوه نباشید، قطعا دوست دارید که در یک روز بارانی، مزه قهوه را در زیر باران امتحان کنید. بوی قهوه و مزه تلخی که دارد، برای افرادی خوشایند نیست اما باید گفت که برای بسیاری این کار لذت بخش است. روز جهانی قهوه، بهانه‌ای شد تا در ارتباط با این نوشیدنی جذاب مطلبی را برای بنویسیم.

لازم است که بدانید، قهوه خانه‌ها به صورت عمومی در ایران، از زمان صفویه شکل گرفت و بعضی از گردشگران در آن زمان، از چایخانه و قهوه خانه در ایران صحبت هایی را کرده‌اند. قهوه خانه یکی از نهادهای سنتی در ایران بود که نیاز مردم جامعه را برطرف می‌کرد. مردم بسیاری برای خوردن چای و قهوه به این مکان‌ها مراجعه می‌کردند و به خوردن قهوه مشغول می‌شدند.

آغاز جنبش کافه و کافه نشینی در جهان با انقلاب کبیر فرانسه آغاز شد. انقلاب فرانسه در قرن هجدهم میلادی و طی سال‌های ۱۷۸۹ تا ۱۷۹۹ اتفاق افتاد و دوره‌ای از دگرگونی‌های اجتماعی سیاسی در تاریخ سیاسی فرانسه و اروپا به‌دست ملت فرانسه بود. این انقلاب، یکی از چند انقلاب مادر در طول تاریخ جهان است که پس از فراز و نشیب‌های بسیار، منجر به تغییر نظام سلطنتی فرانسه شد. بسیاری از شاعران و نویسندگان آن دوران با کافه نشینی خو گرفته بودند و بسیاری از آثار خود را در کافه می‌‌نوشته‌اند. ژان ژاک روسو، بنجامین فرانکلین و گوته از جمله فیلسوفان و اندیشمندان مهم و تاثیرگذار آن دوران بوده‌‌اند.

در دربارهای صفوی و به مرور زمان در دربار قاجار، مکان هایی در کاخ‌ها به وجود آمد که برای درباریان و همچنین مهمان‌های کاخ، قهوه سرو می‌کردند. قهوه در ابتدای ورودش به ایران، چندان عمومیت نداشت و فقط برای رجال سیاسی و دربار سرو می‌شد. شخصی هم به نام قهوه چی در دربار وجود داشت که وظیفه قهوه پزی و همچنین سرو آن را برعهده داشت. با گذشت زمان، قهوه خانه به محیط بیرون از دربار و به خانواده‌های اشرافی و اعیانی راه یافت و قهوه نوشی در جامعه و میان مردم شکل گسترده تر یافت.

جالب است این نکته را بدانید که پیش از این که چای در ایران شناخته شود، قهوه شناخته شده بود. ایرانیانی که برای زیارت به مکه و اماکن مقدس به کشورهای اسلامی و ترکیه عثمانی مسافرت می‌کردند، با قهوه آشنا شدند و آن را به ایران آوردند. در ترکیه عثمانی، مکان هایی وجود داشت که برای صرف قهوه بود و به آن قهوه خانه می‌گفتند. در ایران هم مکان هایی برای صرف قهوه با همان نام قهوه خانه ساخته شد که به مرور زمان قلیان هم جای خود را به قهوه خانه باز کرد.

اما اکنون و در دنیای امروزی، قهوه همچان ماهیت خود را دارد و کافه‌ها پدید آمدند. کافه هایی که اکنون انواع قهوه را سرو می‌کنند و هرکس طبق علاقه‌ای که دارد، قهوه خود را با مزه‌ای متفاوت سفارش می‌دهد. یکی از انواع قهوه که میان تمام طرفداران این نوشیدنی جذاب معروف است، اسپرسو نام دارد. قهوه اسپرسو را با هرچیزی ترکیب می‌کنند و طعم آن را تغییر می‌دهند و بر اساس ذائقه مشتری، طعم‌های جدیدی را آماده می‌کنند.

با گذشت زمان، کافه‌های بیرون بر پدید آمدند که ظهور این مدل از کافه ها، مورد استقبال مردم قرار گرفت. این کافه‌ها فضایی برای نشستن ندارند و فقط می‌توانید قهوه مورد نظر خود را از آنها تحویل گرفته و در محیط پارک و خیابان نوش جان کنید. رواج این مدل از کافه‌ها به دلیل استقبال گسترده مردم از قهوه است که باید گفت این روزها طرفداران بیشتری نسبت به چای دارد.

راه‌اندازی کافه کوچک و بیرون بر، چندان کم هزینه نیست و دستگاه‌های بسیاری را می‌خواهد. به عنوان مثال یک دستگاه اسپرسوساز که بتواند مشتریان زیادی را راه‌اندازی کند، ۱۹۶ میلیون تومان قیمت دارد. البته دستگاه‌های ارزان تری هم در بازار وجود دارند که بیشتر برای مصارف خانگی استفاده می‌شود که قیمتی معادل ۳میلیون تومان دارد. ماجرا به همین دستگاه ختم نمی‌شود و باید از انواع و اقسام قهوه‌ها به صورت کیلویی خریداری کنید، تا مشتری شما به مکان دیگری مراجعه نکند و قهوه مورد نظر را داشته باشید. خرید قهوه باید به صورت کیلویی باشد که برای مدتی مغازه شما تامین باشد. نرخ هر کیلو قهوه از ۲۳۵ هزار تومان آغاز و تا ۵۴۰ هزار تومان هم بالا می‌رود. پس برای آنکه بتوانید یک کافه بیرون بر کوچک داشته باشید، نیاز به سرمایه بالایی دارید.

اگر در سطح شهر، گردش کوتاهی داشته باشید، ون کافه هایی را مشاهده خواهید کرد، که آنها هم سرو قهوه را انجام می‌دهند. البته به دلیل آنکه مشتریان بسیاری مانند کافه‌های بیرون بر ندارند، از دستگاه‌های اسپرسوساز کوچک تر و با نرخ کم تری استفاده می‌کنند. عمده فعالیت این ون کافه‌ها از ساعت ۱۰ شب آغاز شده و تا پاسی از شب ادامه پیدا می‌کند. رواج قهوه در کشور آنقدر زیاد شده است که باید گفت، آن هایی هم که به این نوشیدنی علاقه نداشتند، اکنون علاقه مند شده‌اند و حداقل هفته‌ای ۲ الی ۳ بار قهوه مصرف می‌کنند. ون کافه‌ها توانسته‌اند با گذشت زمان محبوبیت ویژه‌ای را در میان مردم پیدا کند و اکنون مشتریان بسیاری جذب کرده‌اند البته ناگفته نماند که در کنار سرو قهوه، غذا هم سرو می‌کنند و بیشتر این غذاها فست فود است.

خیابان انقلاب تهران، پاتوق کافه هایی است که این روزها تبدیل به مکانی برای محافل هنری و همچنین قرارهای عاشقانه شده است. کم تری در تهران وجود دارد که نام کافه‌های معروف خیابان انقلاب را نشنیده باشد. این خیابان پر از کافه‌های جذابی است که بوی قهوه را در خیابان راه انداخته‌اند و محال است که بتوان از کنار خوردن یک شات قهوه به راحتی عبور کرد.

وقتی از تاریخچه کافه و کافه نشینی در ایران حرف می‌زنیم، نمی‌توانیم از کنار کافه‌های معروف به سادگی عبور کنیم. باید بدانید که قدیمی‌ترین کافه تهران، کافه نادری نام دارد. کافه و هتلی قدیمی که سال‌های بسیاری پاتوق شاعران و نویسندگان مشهور و بزرگ بوده است. تاریخ تاسیس این کافه‌ قدیمی به سال ۱۳۰۶ بر می‌گردد. یک مهاجر ارمنی به نام خاچیک مادیکیانس این کافه را تاسیس کرد و نام این کافه هم به دلیل قرارگیری آن در خیابانی به همین نام یعنی نادری انتخاب شد.. این مهاجر برای نخستین بار در تهران کار شیرینی پزی را آغاز کرد و بعد از گذشت مدتی نوشیدنی‌ هایی مانند قهوه ترک، فرانسه و حتی کافه گلاسه را وارد منوی کافه و رستوران‌‌های ایرانی کرد.