سقوط نفت چه تاثیری بر محصولات شیمایی داشت؟

نفت خام را می‌توان مهم‌ترین نوع انرژی دانست که درآمد اصلی کشورهای اوپک ناشی از فروش آن و محصولات مرتبط با آن است. در ایران درآمدهای حاصل از فروش منابع نفت و گاز، ریشه و منبع اصلی حدود ۶۰ درصد درآمدهای دولتی و ۹۰ درصد درآمدهای صادراتی هستند. بنابراین اقتصاد ایران همواره در معرض آسیب‌ها و ریسک‌های ناشی از تغییرات ناگهانی درآمدهای نفتی قرار دارد.

بحران همه‌گیری ویروس کرونا تاثیر چشمگیری بر قیمت نفت و در نتیجه آن صنعت پتروشیمی و شیمیایی جهان گذاشته است. طی دو ماه گذشته قیمت نفت خام بزرگترین سقوط از زمان شروع جنگ خلیج‌فارس در سال ۱۹۹۱ را تجربه کرد. افت شدید تقاضا برای محصولات شیمیایی در همه بازارهای جهانی اتفاق افتاد و زنجیره‌های عرضه جهانی با اختلال روبه‌رو شد. در این شرایط کاهش تقاضا منجر به وضعیت مازاد عرضه در صنعت پتروشیمی شد. صنایع خودروسازی، حمل‌ونقل و محصولات مصرفی بیشترین آسیب را از شیوع این ویروس دیدند، تا جایی که تقاضا برای محصولات آنها تا حدود ۳۰ درصد کاهش پیدا کرد.

تغییر قابل توجه قیمت خوراک مواد شیمیایی و برهم خوردن نظم رقابتی جهان نیز از دیگر نتایج این سقوط قیمتی بود. ایالات متحده امریکا، در تولید گاز شیل مزیت هزینه‌ای و جایگاه برتر خود را از دست داد و خاورمیانه نیز به شدت تحت تاثیر آسیب‌های این تغییرات قرار گرفت.

کاهش قیمت نفت باعث کاهش قیمت چشمگیر فرآورده‌های نفتی و محصولات شیمیایی و پتروشیمی نیز شد. محصولات بالادست پتروشیمی به طور معمول حجم بالای تولید دارند و ارزش آنها با قیمت نفت همبستگی زیادی دارد. بنابراین به اندازه کاهش بهای نفت، افت قیمتی داشته‌اند. در مقابل محصولات پایین دست پتروشیمی که امکان ذخیره‌سازی طولانی مدت‌تری دارند، با افت و کاهش قیمتی کمی مواجه بوده‌اند. به طور کلی دامنه نوسان قیمت محصولات پتروشیمی و شیمیایی ۱۵ الی ۴۵درصد بوده است.

خالی از لطف نیست اگر نگاهی دقیق‌تر به آمار منتشر شده در این زمینه و مقایسه این ارقام با سال‌های گذشته بیاندازیم. تولید بعضی از گروه‌های محصولات شیمیایی و پتروشیمی در ماه ژانویه سال ۲۰۲۰ در مقایسه با ماه دسامبر سال ۲۰۱۹ افزایش پیدا کرد. اما کاهش میزان تولید محصولات شیمیایی در ماه فوریه نسبت به ماه ژانویه و در ماه مارس نسبت به ماه فوریه در همه گروه‌ها را شاهد بودیم. در میان گروه‌های مختلف محصولات پتروشیمی، گروه رنگ‌ها بیشترین میزان کاهش را در ماه مارس نسبت به ماه فوریه تجربه کرد و میزان تولید آن ۹/۱۲ درصد کاهش پیدا کرد.

در این بازه زمانی، بیشترین میزان کاهش تولید محصولات شیمیایی در منطقه آسیا و اقیانوسیه اتفاق افتاد که رقم کاهش آن برابر با ۱/۵ درصد بوده است. چین با کاهش ۳/۸ درصدی تولید محصولات شیمیایی در جایگاه نخست متضرران این صنعت قرار گرفت و بیشترین آسیب را دید. چین بزرگترین واردکننده نفت خام جهان است. قیمت پایین‌تر نهاده‌ها با بهای پایین‌تر محصولات جبران شده و عملا سودی برای آنها ایجاد نمی‌شود. قیمت‌های کمتر خوراک اگرچه برای اروپا سود دارد و افزایش تولید محصولات شیمیایی تخصصی نیز باعث افزایش سود آنها می‌شود؛ اما نکته‌ای که نباید فراموش شود این است که خوراک مورد استفاده در تولید محصولات شیمیایی تخصصی، نفت خام نیست.

اما از طرف دیگر، در همین دوران تقاضا برای محصولات دارویی، افزودنی‌های مواد غذایی و ضدعفونی کننده‌ها رشد قابل توجهی یافت. تولیدکنندگان و شرکت‌های شیمیایی فعال در این بخش‌ها خبر از افزایش چشمگیر تقاضا برای این محصولات داده‌اند. در پاسخ و واکنش به این تغییرات، شرکت‌های پتروشیمی در تلاشند تا محل تولید محصولات شیمیایی حیاتی و محصولات داروئی (برای نمونه، ترکیبات فعال محصولات دارویی، ژل‌های ضدعفونی و ماسک‌ها) را به بازارهای مصرفی نهایی نزدیک کنند.

شیمی بازار به عنوان نخستین پلتفرم B۲B در زمینه خرید و فروش مواد شیمیایی با ارائه خدمات متعدد خریداران و فروشندگان را در مسیر تعامل همراهی می‌کند.

ترسیم دورنمای بازار محصولات شیمیایی در آینده

در شرایطی کنونی، همچنان داده‌های قطعی قابل اعتماد برای تحلیل و پیش‌بینی آینده محدود هستند. داده‌های جانبی پیرامون احتمال برگزاری نشست‌های مختلف بین کشورهای تولیدکننده نفت خام، مبهم است. همین مسئله می‌تواند به افزایش ابهام در بازار محصولات شیمیایی و پتروشیمی دامن بزند. لذا ترسیم دورنمای بازار امری بسیار دشوار است و در واقع هنوز زمان مناسب تحلیل اوضاع آینده بازار نیامده است. اما آنچه مسلم است این است که طبق تجربیات سال‌های اخیر، گذر از دوره‌های رکود زمانبر است و حتی ممکن است تازه در ابتدای یک بازه زمانی طولانی رکود قرار داشته باشیم.

ساده‌ترین تحلیل از آینده بازارهای جهانی محصولات پتروشیمیایی، احتمال تداوم افت قیمت‌هاست. در این شرایط حتی نمی‌توان به درستی پیش‌بینی کرد که پس از جنگ نفتی آیا شاهد جنگ پتروشیمی‌ها خواهیم بود یا نه. جنگ پتروشیمی‌ها یعنی تلاش برای کاهش قیمت‌ها و کسب سهم از بازار! در نهایت آینده‌ای مبهم را در بازار جهانی محصولات پتروشیمی و شیمیایی شاهد هستیم.

رسیدن به یک نقطه تعادل در بازار جهانی نیاز به زمانی ۳ تا ۶ ماهه دارد و پس از آن انتظار می‌رود وضعیت نرمال شود. حاشیه سود شرکت‌های پایین دست به سرعت بازمی‌گردد و شرکت‌های بالادست به دلیل همبستگی بیشتر با قیمت نفت با سرعت کمتری به حاشیه سود نرمال خود می‌رسند.

برای آشنایی بیشتر با امکانات پلتفرم شیمی بازار و دریافت اطلاعات دقیق‌تر، می‌توانید به وب‌سایت شیمی بازار به آدرس www.chemibazar.com مراجعه کنید یا از طریق تلفن ۰۹۰۵۶۱۶۹۵۶۹ با ما در ارتباط باشید.