کاهش قطعی قیمت اجاره خانه | مستاجران نفس راحت کشیدند

تب تورم اجاره مسکن در مردادماه امسال متوقف شد و شتاب رشد این شاخص پس از ۲۱ ماه، به پایین‌ترین حد سه سال اخیر رسید. این کاهش نشان‌دهنده کند شدن روند افزایش اجاره‌بها و احتمال ایجاد تعادل نسبی در بازار اجاره‌نشینی است. با این حال، توقف رشد تورم اجاره به معنای تثبیت کامل قیمت‌ها نیست و بازار هنوز با فشارهای قیمتی مواجه است.

با وجود کاهش نرخ رشد، نکته قابل‌توجه این است که سقف مجاز افزایش اجاره‌بها برای سال جاری ۲۵ درصد تعیین شده است، اما میانگین رشد واقعی اجاره در بهترین حالت حدود ۳۵ درصد بوده است. این اختلاف حدود ۱۰ واحد درصد نشان می‌دهد که بخش قابل‌توجهی از مستأجران همچنان تحت فشار افزایش غیرمجاز اجاره‌ها قرار دارند و سیاست‌های کنترلی هنوز نتوانسته‌اند به طور کامل اثرگذاری لازم را داشته باشند.

این شرایط بیانگر نیاز به نظارت دقیق‌تر و تدابیر حمایتی بیشتر از سوی نهادهای دولتی است. در کنار تثبیت نرخ رشد تورم اجاره، اقداماتی مانند اصلاح سقف افزایش مجاز، حمایت از مستأجران و کنترل قراردادهای اجاره می‌تواند به کاهش نگرانی خانوارها و ایجاد تعادل پایدار در بازار مسکن کمک کند.

کاهش تب تورم اجاره

میانگین رشد تورم اجاره شهری در مردادماه امسال نسبت به سال قبل ۳۴.۶‌درصد بوده که ۸واحد درصد کمتر از دوره مشابه (مرداد‌۱۴۰۳ نسبت به مرداد‌۱۴۰۲) است. همچنین این رقم در مقابل دوره‌های مشابه از آبان ۱۴۰۱ تاکنون پایین‌تر بوده و از این منظر گواهی بر کاهش شتاب رشد تورم در بازار اجاره محسوب می‌شود.

نکته قابل‌تأمل این است که از زمان همه‌گیری کرونا (سال‌۱۳۹۹) تاکنون، همواره سقف افزایش مجاز اجاره‌بها در قراردادهای جدید یا تمدیدی در محدوده ۲۵درصد برای تهران و ۲۰درصد برای سایر نقاط شهری تصویب شده است.

بر این اساس، تورم بازار اجاره حتی بعد از فروکش‌کردن تب تورم در مرداد‌۱۴۰۴ همچنان ۱۰واحد درصد در بهترین وضعیت با نرخ مصوب دولت اختلاف دارد.

نکته دیگر اینکه کاهش تورم اجاره در تابستان امسال بعد از جنگ ۱۲روزه، کاهش نسبی تقاضا و همچنین مازاد عرضه واحدهای استیجاری بعد از خروج اتباع افغانستانی رخ داده و مستقیما ناشی از سیاستگذاری‌های حوزه مسکن استیجاری نبوده است.

گفت‌وگوی میدانی خبرنگار ما با مشاوران املاک شهر تهران حاکی از این است که در تابستان امسال، اغلب قراردادهای اجاره با سقف توان مالی خانوارهای متقاضی منعقد شده است نه قیمت پیشنهادی موجران. به بیانی دیگر، هزینه اجاره در بازار فعلی تا حد ممکن افزایش پیدا کرده و آنچه مانع افزایش بیش‌ازپیش آن شده‌، ناتوانی متقاضیان برای پرداخت مبالغ بالاتر بوده است.

شکست خانه‌اولی‌ها در رینگ بازار اجاره

بررسی اطلاعات منتشر‌شده از سوی مرکز آمار ایران نشان می‌دهد در مرداد، بیش از ۷۷‌درصد کالاهای خوراکی به‌عنوان بخش اساسی سبد مصرفی خانوار، رشد قیمتی بالای ۳۰‌درصد داشته‌اند و از میان ۵۳‌قلم کالای اساسی و پرمصرف خوراکی، قیمت ۷کالا نسبت به مرداد سال قبل بیش از دو برابر شده، قیمت ۱۹کالا افزایش بین ۵۰ تا ۱۰۰ درصدی داشته و قیمت ۱۵کالا رشد ۳۰ تا ۵۰ درصدی را تجربه کرده است.

بدیهی است که در این وضعیت، حداکثر توان خانوار به حفظ سبد حداقلی غذایی اختصاص پیدا کرده و برای هزینه مسکن قدرتی بیش از افزایش میانگین ۳۴.۶درصدی اجاره‌بها نداشته است.

مشاوران املاک می‌گویند نابسامانی بازار اجاره بیش از هر چیز به خانه‌اولی‌ها یعنی زوج‌های جوان آسیب‌زده است؛ چراکه آنها سرمایه قابل‌توجهی برای پرداخت رهن آپارتمان ندارند و در کنار سایر هزینه‌های آغاز زندگی‌ نمی‌توانند مبالغ بالایی به‌عنوان اجاره پرداخت کنند.