آینده‌سازی با هوش مصنوعی

همایش «دیدگاه آینده ساز، تحول دیجیتال و هوش مصنوعی» در دانشکده اقتصاد دانشگاه اراک برگزار شد. در این همایش اساتید مطرحی از جمله سیدمحمدحسین لطفی، احسان فروزنده و ایمان اخباراتی، از چهره‌های برجسته علمی و دانشگاهی کشور به ایراد سخن پرداختند.

تبدیل آینده غیرقابل تصور به آینده قابل تصور

ابتدای این همایش، سید محمدحسین لطفی، درباره دیدگاه آینده‌ساز و لزوم تسلط جامعه جوان ایران نسبت به آینده غیر قابل تصور و تبدیل آن به آینده قابل‌تصور پرداخت. وی برای بررسی این مهم، به تجزیه و تحلیل گذشته و ساختن زمان حال تاکید کرد و گفت: نگاه آینده‌ساز می‌تواند نقشی قابل توجه در افزایش تولید کشور و بالاتر بردن سطح اشتغال داشته و خروج از انفعال در مواجه با آینده از ارکان اصلی این رویکرد است. وی همچنین با تاکید بر مولفه‌های جدید موثر بر تفکر آینده‌ساز و نقش آن در عصر دیجیتال گفت: این مولفه‌ّ‌ها تحول دیجیتال و اقتصاد دیجیتال را تحت تاثیر قرار می‌دهند و بر همین اساس، هوش مصنوعی را می‌توان عاملی پیشران در این حوزه خواند. لطفی در ادامه از جامعه علمی و دانشگاهی کشور برای تجهیز به این دانش نوین، جهت کسب مزیت رقابتی برای ایران اسلامی و افزایش سطح تولید و ساختن ایرانی آبادتر تاکید کرد.

هوش‌مصنوعی عامل کلیدی در سازمان‌های امروزی

در ادامه این مراسم، احسان فروزنده از اساتید مطرح در حوزه‌های بازاریابی و بازرگانی بین‌المللی، هوش مصنوعی و استفاده بهینه از داده‌ها را عامل کلیدی در سازمان‌های امروزی دانست و به بررسی دلایل شکست سازمان‌های مطرح به واسطه عدم استفاده مناسب از هوش‌مصنوعی پرداخت. فروزنده همچنین با تاکید بر نقش آموزش منابع انسانی در حوزه هوش مصنوعی، دنیای جدید را دنیای هوش مصنوعی در جذب، نگهداشت و ارتقای نیروی انسانی خواند و گفت: عدم آشنایی با هوش مصنوعی و شیوه‌های استفاده از آن در سازمان‌های امروزی دنیا، بزرگ‌ترین چالش پیش روی مدیران این سازمان‌ها خواهد بود.

تفکر خلاق و انتقادی و هوش مصنوعی

ایمان اخباراتی، ‌از دیگر سخنرانان این همایش درباره تفکر خلاق و انتقادی در تحول دیجیتال و هوش مصنوعی نیز گفت: یکی از اصلی‌ترین رسالت‌های آموزش و پرورش از بدو ورود به مدرسه، پرورش قدرت تفکر بوده و یکی از بهترین روش‌های کسب این دانش، ارتقا شرایط تفکر در مدرسه است، به‌طوری‌که تا پایان تحصیلات دبیرستان، دانش‌آموز با تفکر کارآمد و آزاد اندیش خو گرفته باشد. وی افزود: هدف اصلی تعلیم و تربیت، ‌پرورش افراد صاحب اندیشه، ‌خردگرا و متفکر است و بدون آن، ‌رشد و توسعه جامعه متصور نیست.  به گفته اخباراتی، یک جامعه مترقی، نیازمند آموزش و پرورش تفکر محور است. وی ضمن بیان این مطلب به نقل از گزاره‌ای از سقراط پرداخت و گفت: «زندگی بدون تفکر ارزش زیستن ندارد.»

تفکر انتقادی چیست؟

وی در ادامه یا تشریح تفکر انتقادی یا نقادانه همگرا گفت: تفکر انتقادی، تفکری ماهرانه و فرآیندگونه می‌باشد که با تمرکز بالا و با دلایل منطقی و مستدل به موضوعات می‌پردازد. به‌طوری‌که در نهایت با روحیه جست‌وجوگرِ جایگزین، محترمانه و به دور از عجله اقدام به قضاوتی عادلانه می‌کند.

• در تفکر نقادانه ما دنبال پیدا کردن تضاد‌ها هستیم.

• تفکر نقادانه، مبنای علم و دموکراسی است.

• تفکر نقادانه، یکی از اهداف اصلی آموزش و پرورش در جوامع توسعه یافته است.

• تفکر نقادانه، تفکر گله مندانه نیست، بلکه تفکری موشکافانه و باریک بین به موضوعات هست.

• تفکر نقادانه، به معنای ارزیابی کردن می‌باشد نه زیر سوال بردن.

• تفکر نقادانه، مورد نیاز تمام رشته‌ها و علوم مختلف است.

• تفکر نقادانه، رویکردی بسیار حیاطی در کسب و کار و سرمایه‌گذاری محسوب می‌شود.

• تفکر نقادانه، جزئی لاینفک از زندگی انسان‌های موفق است.

• تفکر نقادانه و خلاق از اصلی‌ترین مولفه‌های ‌ایجاد و توسعه ی تحول دیجیتالی و هوش مصنوعی است.

تفکر خلاق چیست؟

در ادامه این همایش، الزامات تفکر خلاق یا واگرا، نیز مطرح شد. براساس مطالب یاد شده،‌ تفکر خلاق فرآیند‌ست منعطف، ‌سیال، ‌مبتکر، ‌توسعه‌پذیر، حساس، با دیدگاهی باز و آزاد که در افرادی که دارای شجاعت، ‌کنجکاوی، قدرت، خطر‌پذیری، ‌شیفتگی به مسئله، استقلال اندیشه دارند یافت می‌شود. خلاقیت فرآیند ایجاد و تولید را توسعه و پروش می‌دهد به‌طوری‌که لزوما جدید نیست و می‌تواند از ایده‌های قدیمی سایرین نشات گرفته شده باشد. تفکر خلاق دارای ویژگی‌های زیر است:

- خلاقیت منشا و ترکیبی از دانش، تجربه و زندگی است.

- خلاقیت برپایه زحمات، موفقیت‌ها و دستاوردهای سایر افراد پیشین است.

- همیشه فرد خلاق به تنهائی ابداع‌کننده نیست.

در ادامه این همایش سخنرانان تحول دیجیتال را لازمه تحول زندگی و تحول کسب‌وکار خوانده تاکید شد که یکی از اصلی‌ترین موانع موفقیت تحول دیجیتال، ضعف در فرهنگ سازمان و جامعه است. براساس مطالب مطرح در این نشست، خلاقیت انسان منجر به اختراع هوش‌ مصنوعی می‌شود و هوش مصنوعی ابزار خلاقیت است. خلاقیت ویژگی منحصر به فرد انسان است و هوش مصنوعی می‌تواند به عنوان ابزاری برای افزایش خلاقیت ما با ارائه دیدگاه‌های جدید، تولید ایده‌های جدید و کمک به فرآیند خلاقیت استفاده شود. کاربرد‌های هوش مصنوعی را می‌توان در بیشتر حوزه‌های مطالعاتی بشر اعم از تجارت الکترونیک، نظیر ریاضیات، پزشکی، روانشناسی، حقوقی، سیاست، ‌گرایش‌های مختلف، مدیریت، بازارهای مالی، زبان شناسی و سایر رشته‌ها ی دیگر ملاحظه کرد.

سخن پایانی

هوش مصنوعی (به انگلیسی: Artificial intelligence) (به اختصار: AI)، هوشی است که توسط ماشین‌ها ظهور پیدا می‌کند، در مقابل هوش طبیعی[الف] که توسط جانوران شامل انسان‌ها نمایش می‌یابد. اما پیش از هرچیز باید این موضوع را دانست که کلمه هوش، نشان‌دهنده امکان استدلال است و اینکه آیا هوش مصنوعی می‌تواند به توانایی استدلال دست یابد یا خیر، خود موضوع اختلاف محققان است.

هوش مصنوعی یا به اختصار AI، یکی از شاخه‌های علوم کامپیوتر و یک تکنولوژی بسیار پیشرفته دهه حاضر است که به‌وسیله آن، سیستم‌های کامپیوتری مانند انسان‌ها امکان تفکر و یادگیری پیدا کرده و می‌توانند اقدام به تصمیم‌گیری مستقل کنند و اما هوش مصنوعی چه کارهایی انجام می دهد؟ تقلید از ساختار مغز انسان، درک متقابل و کمک دوطرفه، خودآموزی و بازاندیشی در مورد گونه‌های مختلف حیات بیولوژیکی، جایگزینی افراد در مشاغل مختلف و تقلب در بازی‌های کامپیوتری همگی تنها برخی از کارهایی هستند که امروزه هوش مصنوعی انجام می‌دهد.