طعم تلخ تحریم در اقتصاد ایران / گره کور نقدینگی چگونه باز می شود؟

ورود تحریم‌ها به کشور، بیانگر یک آشفتگی در اقتصاد ایران بود. این تحریم‌ها، آنقدر توانست تاثیر خود را بر روی اقتصاد بگذارد که بخشی از صنعت‌ کشور به حالت تعطیل درآمدند. چرا که برای پیشرفت و پیشبرد اهدافشان، به تجهیزات جدید نیاز داشتند که در اختیار سایر کشورها بود و به دلیل تحریم‌هایی که در کشور وجود دارد، توان واردات این تکنولوژی‌ها امکان پذیر نیست. از طرف دیگر، این صنایع به دلیل کمبود تجهیزات، مجبور بودند تولیدات خود را به میزان قابل توجهی کاهش دهند و درواقع به ورشکستگی نزدیک شدند. بسیاری از کارخانه‌ها به دلیل وجود تحریم مدتی که تعطیل شده است.

روی دیگر تاثیرگذاری تحریم بر اقتصاد را می‌توان در صادرات نفت و گاز دانست. بسیاری از کارشناسان حوزه اقتصاد و انرژی بر این باور هستند که چاه‌های نفت و تکنولوژی‌های استخراج نفت و گاز، قدیمی شده و نیازمند تکنولوژی‌های جدید هستیم که در اختیار کشورهای دیگر است. تحریم، مانع ورود شده است و مجبور هستیم تولید را کاهش داده و به زحمت استخراج را انجام دهیم. زمانی که این مشکل در حوزه انرژی به وجود می‌آید، تولید کاهش داده می شود و در نتیجه مشتریانی که درحال حاضر در حوزه انرژی داریم، از دست می‌روند.

بسیاری دیگر از کارشناسان، اعتقاد دارند که بحث ارز آوری هم با مشکل مواجه است. به دلیل وجود تحریم‌ها، بانک‌های ایرانی با مشکل مواجه هستند و بعد از صادرات نفت، بحث بازگشت پول با مشکل مواجه می‌شود. برای همین مجبور هستیم در ازای دریافت پول، کالاهای اساسی وارد کنیم که اقدام چندان مناسبی نیست.

نتوانسته‌ایم نقدینگی‌ها را وصول کنیم

میلاد ترابی فرد، کارشناس اقتصاد بین‌الملل، در ارتباط با بحث تحریم‌ها و تاثیر آن بر روی اقتصاد به خبرنگار گسترش نیوز گفت: موضوعاتی که درباره اثرات تحریم بر اقتصاد کشور مطرح می‌شود، عمدتا بحث‌های طلب ایران از کشورهایی است که به آن ها نفت صادر کرده است و به واسطه تحریم‌ها، موفق به وصول این نقدینگی نشدیم.

ترابی فرد اظهار کرد: اثر تحریم را باید بسیار عمیق‌تر از این موضوعات دانست. باید به این نکته اشاره کرد که تحریم‌ها در واقع، بهم خوردن یک سری معاملات کلان است و در همین معاملات کلان حوزه‌های متفاوتی تعریف و پوشش داده می‌شود. این حوزه‌ها را می‌توان روابط سیاسی، اجتماعی، صنعت، زنجیره تامین، فناوری و ... دانست که عمده آن‌ها روابط مالی بوده که برای تسویه تراز پرداخت‌ها و مدیریت حساب سرمایه است.

وی افزود: در بحث تحریم‌ها کارکردهای توسعه‌ای که کشور ما ۶ سال با آن زندگی می‌کرد،  بعد از قرارداد کنسرسیوم در سال ۱۳۳۲ از بین رفت. در تمام این سال‌ها به خصوص در سال ۱۳۵۲ کارکردهای توسعه اقتصادی خود را به خوبی پیش بردیم.  بعد از تحریم‌ها، کارکردهای اقتصادی از ما گرفته شده است.

این کارشناس اقتصاد بین الملل در ادامه گفت: چنین موضوعی، نباید به این معنا باشد که نمی توان به صورت مجدد، این کارکردهای توسعه ای را به جریان انداخت. وجود کارکردهای توسعه‌ای می تواند، کمک بزرگی برای کمرنگ کردن اثر تحریم‌ها باشد. اساسا باید به این نکته اشاره کرد که میزان تاثیرگذاری تحریم را در نبود توسعه باید مشاهده کرد.

ترابی فرد خاطرنشان‌کرد: کاهش سرمایه در گردش تولید‌کنندگان، بلاتکلیفی کالاهای گشایش اعتبار شده از محل حساب ذخیره ارزی، سردرگمی در خصوص نحوه تسویه تسهیلات ارزی و افزایش ریسک صنعت بیمه، از دیگر بلایایی است که تحریم‌ها بر سر بازار‌های مالی و صنعتی کشور آورده است.

روسیه چگونه تحریم را خنثی کرد

وی در پاسخ به این سوال که کشوری مانند روسیه توانسته است اثر تحریم هارا خنثی کند، آیا ایران هم می توانند اثر تحریم هایی که اعمال می شود را خنثی کند یا خیر گفت: کاری که روس‌ها در زمینه خنثی‌سازی تحریم‌ها انجام داد، پاسخ در زمینه جغرافیای سیاسی بود. روس‌ها، به موازات آنکه مشاهده کردند، فشارهایی از سمت اروپا و آمریکا ( غرب ) بر آن ها اعمال شده است، به سمت احداث خط لوله‌گازی جدید با چینی‌ها رفتند و در حوزه‌های مختلف سیاسی جهان، اقدامات بزرگی را انجام دادند.

این کارشناس اقتصاد بین الملل در ادامه به خبرنگار گسترش نیوز گفت: در راستای استراتژی پیوند مسکو برلین، در سال‌های اخیر نیز شرکت‌های پرشمار آلمانی در روسیه، کارهای خود را برون‌سپاری یا دورسپاری کرده بودند. به عنوان مثال، آلمانی‌‌‌ها، خط مونتاژ کارخانه‌‌‌های خودروسازی مانند فولکس‌واگن، بنز و بی.ام.دبلیو را در آنجا برپا کرده بودند تا در ازای دریافت انرژی نسبتا ارزان روسیه، به بازارهای مصرف قابل‌توجه حدود ۳۰۰ تا ۳۵۰میلیون نفری روسیه دسترسی داشته باشند.

ترابی فرد خاطر نشان کرد: در حال حاضر که روس‌ها تحریم هستند، رویه گذشته خود را ادامه می‌دهند. جمهوری اسلامی ایران، از چنین قاعده‌ای جدا نیست. اگر قصد خنثی‌سازی تحریم‌ها وجود داشته باشد، ایران باید پاسخ را در بحث جغرافیای سیاسی بدهد. یعنی باید بتواند روابط اقتصادی جدید را در حوزه‌های جغرافی جدید خلق کند. البته این حوزه‌های جغرافی نباید تحت سلطه ایالات متحده باشند. چنین ارتباطی را می توان با روسیه، چین و حتی اروپا برقرار کرد که چنین ارتباطی دور از ذهن نیست.

وی در پایان گفت: ما تحریم‌ها را به سمت روابط اقتصادی نباید تقلیل دهیم. یعنی اینکه تصور کنیم در ازای فروش نفت، کالای اساسی وارد کشور می‌کنیم و تحریم‌ها را خنثی کرده‌ایم، خیال خام است. زمانی این تحریم ها خنثی خواهد شد که بتوانیم در حوزه های تامین، صنعت و روابط مالی، پاسخ های جدید خلق کنیم و چنین موضوعی نیازمند ابتکار عمل است.