دلیل خطای بالای کارگران در این صنعت پولساز

فرصت‌ها و ظرفیت‌ها و البته مهم‌ترین چالش‌ها و مشکلات پیش روی صنعت چوب چیست؟ برای بررسی ابعاد مختلف موضوع با یکی از فعالان و  باتجربه‌های حوزه به گفت‌وگو نشستیم. با توجه به مفصل بودن این مصاحبه، آن را در دو نوبت منتشر می‌کنیم. با گسترش‌نیوز همراه باشید.

بابک انالو گفت « قبل از هر چیز باید گفت، ایرانی کشوری است با سابقه مدنی طولانی که طبیعتاً در طول هزاران سال زندگی، صنایع و حرفه‌های بسیاری در آن رشد کرده‌اند که امروز زمینه و پیشینه تاریخی، اجتماعی و اقتصادی دارند. رشته‌هایی مثل فرش، سفال، فلزکاری، چوب و مانند این‌ها. درعین‌حال دسترسی خوبی به منابع انسانی وجود دارد که عمدتاً جوان و تحصیل‌کرده هستند و دانش و انگیزه لازم را دارند».

عدم دسترسی به بازارهای بین‌المللی

این فعال صنعت چوب در ادامه افزود: «همچنین بازار قابل اتکایی در همسایگی کشور وجود دارد که به‌راحتی می‌تواند مشتری عمده تولیدات کشور باشد. نخستین مشکل دست‌اندرکاران صنایع چوب، عدم دسترسی مناسب به بازار و امکان فروش محصولات و تولیدات است. متاسفانه حتی بازار داخلی نیز به نحوی سازماندهی نشده که عرضه و تقاضا در آن به صورت متناسب باشد و نیازمند واردات درب‌های ضد سرقت چینی و مبلمان ترکیه‌ای نباشیم درحالی‌که کارگاه‌های داخلی همه بیکار یا نیمه تعطیل هستند».

سوءاستفاده از تحریم

انالو اظهار  داشت: «مشکل دوم که به خصوص در سال‌های اخیر خیلی فلج‌کننده شده، معضل تامین مواد اولیه است. به بهانه تحریم‌ ها و در حقیقت به علت احتکار و سوءاستفاده گروهی سودجو و عین حال سوء مدیریت متولیان بازرگانی، مواد اولیه با روند ثابت و درستی وارد بازار نمی‌شود و کیفیت و قیمت اجناس در طول سال چندین بار تغییر می‌کند. نکته بعدی ضعف بسیار شدید در بحث قوانین است؛ چه در بحث قوانین مربوط به پیمانکاری و چه در بحث روابط کارگر و کارفرما. در واقع قوانین منسجم و کاملی در کشور وجود ندارد که روابط کارفرما، تولید‌کننده و کارگر را تنظیم کند. به همین دلیل سفارش‌دهنده عموماً با مشکل عدم تحویل به موقع و با کیفیت کار و تولید‌کننده با تسویه‌حساب با کارفرما و کارگران و در نهایت کارگر با دریافت حقوق و همکاری بلندمدت با کارگاه، درگیر هستند».

همه مغبون و ناراضی‌اند

وی در تشریح بیشتر موضوع گفت: «در این سیکل معیوب هر سه گروه مغبون و ناراضی هستند. درعین‌حال مشکلاتی مثل اعتیاد بسیار گسترده، فقر فرهنگی و مشکلات اخلاقی و اجتماعی در قشر کارگر، به مشکلات موجود دامن می‌زند و دلیل نهان یا آشکار بسیاری از قطع همکاری‌هاست. مشکل مهم دیگر عدم تربیت نیروی متخصص چه به عنوان کارگر چه به عنوان کارفرما و چه به عنوان طراح است. به طور معمول کارگران تجربه کافی و دانش فنی لازم را ندارند که این خود باعث اشتباهات متعدد و پرت زیاد مصالح و زمان می‌شود و گاه منجر به حوادث و خسارات جانی و مالی می‌شود. از دیگر سو طراحان و معماران در طول دوران آموزش آکادمیک خود، واحدهای عملی مناسب نداشته‌اند، بنابراین تقریباً از اصول فنی این حرفه هیچ نمی‌دانند به همین دلیل طرح‌های آنها معمولاً یا از نظر اقتصادی پرهزینه و کم بازده است».

این فعال صنعت چوب گفت: «مشکل دیگر عدم دسترسی به اجناس، مصالح و دستگاه‌های با کیفیت ساخت شرکت‌های معتبر و جایگزین شدن آنها با محصولات بی‌کیفیت چینی است.  یکی از جدی‌ترین مشکلات در این صنایع قدیمی بودن فناوری کلی صنایع چوب در ایران است. دسترسی به ماشین‌آلات مدرن بسیار پرهزینه است و به دلیل عدم دسترسی به اپراتور تعلیم‌دیده و قطعات و لوازم موردنیاز عملاً بی‌فایده است. از طرف دیگر متاسفانه تقریباً تمامی مواد اولیه، وارداتی است و عملاً چوب قابل بهره‌برداری در کشور وجود ندارد. آخرین مشکل اساسی این است که اساساً هیچ ارتباط منسجمی بین این دو گروه وجود ندارد و شاهد وجود هیچ پلتفرمی برای ارتباط درست و شفاف بین این دو گروه نیستیم».

بازار مناسب کشورهای همسایه

وی در تشریح فرصت‌های موجود گفت: «یکی از اصلی‌ترین فرصت‌ها برای صنایع چوب در کشور، وجود کشورهای همسایه دور تا دور کشور است که همگی به غیر از ترکیه، در عمل صرفاً مصرف‌کننده هستند و کمابیش هیچ تولیدی ندارند. در عین حال به دلیل تفاوت جایگاه اقتصادی بازار در کشورهای همسایه، امکان ارائه خدمات و محصولات متنوع برای آنها وجود دارد. نکته دیگر که می‌توان از آن به عنوان یک فرصت بسیار بزرگ یاد کرد، غنای فرهنگی و معماری تمدن ایرانی است که از قدیم مصنوعات چوبی با تنوع و کیفیت بسیار بالا در آن ساخته می‌شده و تکنیک‌ها و روش‌های متعددی وجود دارد که مختص ایران است و هنوز افرادی هستند که در این تکنیک‌ها تخصص دارند و در صورت آگاهی قشر تحصیل کرده و تمایل آنها به استفاده از این میراث تمدنی می‌توان محصولاتی بسیار زیبا و با کیفیت، با رویکرد فرهنگی، طراحی و تولید کرد».

فرصتی بکر برای استان‌های مرزی

این فعال صنعت چوب در ادامه اظهار کرد: «از آنجایی که تمام همسایه‌های فعلی ایران در حوزه تمدنی و هژمونیک فرهنگ ایران قرار دارند مردم این کشورها نیز می‌توانند ارتباط خوبی با این محصولات برقرار کند؛ چراکه تکنیک‌هایی مانند گره چینی و یا منبت و معرق برای آنها نیز آشناست و در زندگی آنها جایگاهی بالقوه دارد. از دیگر محاسن و فرصت‌های موجود بر سر راه این صنعت تشابه شرایط آب و هوایی استان‌های مرزی کشور با کشورهای همسایه است، چرا که محصولات چوبی اصولاً نسبت به میزان دما و رطوبت حساس هستند. در صورت برنامه‌ریزی مدبرانه برای صادرات، تمامی استان‌های مرزی که به خصوص با بیکاری دست و پنجه نرم می‌کنند، می‌توانند برای کشورهای همسایه نزدیک خود محصول تولید کنند و این محصولات در شرایطی تولید می‌شود که وضعیت اقلیمی کشور مقصد بسیار نزدیک می‌باشد».

هزینه بالای حمل‌ونقل

وی خاطرنشان کرد: «ازآنجاکه محصولات چوبی در حالت کلی حجم زیادی دارد اما وزنشان کم است جابه‌جایی آنها از کشوری دور مانند چین هزینه بسیار زیادی را در بخش حمل‌ونقل می‌طلبد. درعین‌حال، به ‌خصوص در بخش محصولات ساختمانی، ساختمان‌سازی در کشور ما هنوز به شیوه نسبتاً سنتی انجام می‌شود، پس باید تمامی ملزومات ساختمان را بر اساس چیزی که در عمل ساخته شده، اندازه گیری کرد و ساخت. این خصوصیت عملاً وارد کردن بسیاری از تجهیزات چوبی ساختمان را از کشورهای دیگر غیرممکن می‌کند».

صنعت بدون پسماند

وی در پایان گفت: «یکی دیگر از نکات قوت بسیار بزرگ در مورد صنایع چوب این است که صنایع چوب در حالت کلی بسیار پاک هستند و آلایندگی و آسیب جدی به محیط‌زیست وارد نمی‌کند. امروزه کشورهایی که صادر‌کنندگان اصلی چوب در دنیا هستند، چوب را از جنگل‌های خود تامین نمی‌کنند بلکه در طرح‌های بلندمدت مزارع بسیار عظیم درختان مناسب برای کار نجاری دارند که طبق یک روال درست و در مدت‌زمان لازم کاشته می‌شوند و بر اساس مصرف در صنایع چوب حرص و تیمار و نگهداری می‌شوند و سپس قطع می‌شوند و جای آنها دوباره درخت جدید کاشته می‌شود. در عین حال صنایع چوب ضایعات چندانی ندارد و تمامی ضایعات آن نیز قابل بازیافت بوده و در انواع فعالیت‌ها مانند ساخت تخته‌های خرده چوب، کود‌های کشاورزی و صنایع مرغداری و دامداری قابل استفاده هستند و تقریباً هیچ نوع پسماند سمی شبیه به پساب بسیاری از کارخانه‌ها یا دود و بخارات آلوده‌کننده در این صنایع وجود ندارد و این صنایع در حالت کلی صنایع کاملاً سبز تلقی می‌شوند».