پشت پرده مبادلات پولی سایت‌های شرط‌بندی

این روزها، بازار شرط‌بندی به لطف سلبریتی‌ها یا به قول معروف شاخ‌های اینستاگرامی در کشور گرم است. سایت‌های کوچک و بزرگ مختلفی از داخل یا خارج در این زمینه فعالیت می‌کنند. بهشت مدیران آنها هم ترکیه است.

خوانندگان و ورزشکاران هم گاه مبلغ آنها می‌شوند؛ یا با سفر به ترکیه و پیوستن به این سایت‌ها و مدیران آنها یا با دریافت پول در ازای تبلیغ اینستاگرامی؛ برای مثال هر استوری ۲۰۰ هزار تومان (عصر ایران).

وعده درآمد ماهانه ۳۰ میلیون تومانی

در اینستاگرام هم صفحاتی در این زمینه فعالند. بعضی از این آنها؛ افراد را به مراجعه به سایت و شرکت در شرط‌بندی‌ها به ویژه در زمینه فوتبال ترغیب می‌کنند. همه هم خود را بزرگ‌ترین یا معتبرترین سایت شرط‌بندی ایران می‌دانند.

اما در بعضی صفحه‌ها تبلیغ‌های عجیبی دیده می‌شود؛ برای مثال تعدادی از آنها ربات‌هایی را برای برد در یک بازی خاص می‌فروشند. بعضی هم پیشنهاد برای بازی درصدی را مطرح می‌کنند.

آنها وعده قرعه‌کشی و پرداخت پول یا جوایزی چون خودرو را به کاربران می‌دهند و از درآمدهای میلیونی ماهانه می‌نویسند؛ حتی تا ۳۰ میلیون تومان در ماه.

در بیو صفحات تبلیغ‌کننده شرط‌بندی، مواردی از این دست دیده می‌شود: امکان کارت به کارت، درگاه ریالی و دلاری، پرداخت مستقیم در ایران و درگاه مستقیم از شاپرک.

این صفحه‌ها به کاربران خود رویا می‌فروشند اما با نگاهی به بخش نظرها، می‌توان دید که افرادی به قفل کردن حساب خود، پرداخت نشدن جوایز یا خالی شدن حساب‌شان اعتراض کرده‌اند.

در بعضی صفحه‌های اینستاگرامی تبلیغ‌های عجیبی دیده می‌شود؛ برای مثال تعدادی از آنها ربات‌هایی را برای برد در یک بازی خاص می‌فروشند و بعضی هم پیشنهاد برای بازی درصدی را مطرح می‌کنند

از فیشینگ و پولشویی تا کلاهبرداری پانزی

در روزهای اخیر، سرهنگ داود معظمی گودرزی رئیس پلیس فتای پایتخت، از دستگیری مدیر یک سایت شرط‌بندی خبر داد. به گفته او، این شخص اقدامات خود را از طریق سوءاستفاده از حساب بانکی دیگران انجام می‌داد.

پلیس فتا سال‌هاست در مورد این سایت‌ها و ورود آنها به حوزه‌های فیشینگ و پولشویی هشدار می‌دهد. این در حالی است که با وجود ممنوعیت قمار در ایران، مدیران این سایت‌ها به راحتی از شبکه پرداخت کشور برای نقل و انتقل پول استفاده می‌کنند.

گردش مالی آنها هم ظاهرا رقم کوچکی نیست؛ هر چند به دلیل همان موضوع غیرقانونی بودن، نمی‌توان رقم دقیق آن را مشخص کرد اما، رسانه‌ها تراکنش مالی سایت‌های شرط‌بندی را روزانه حداقل یک ‌میلیارد تومان برآورد می‌کنند (جام‌جم).

از سوی دیگر حتی برندگان سایت‌های قمار هم می‌گویند در بسیاری موارد نمی‌توانند جوایز خود را دریافت کنند. آنها معمولا گرفتار نوعی کلاهبرداری پانزی می‌شوند؛ به این معنا که موسسان این سایت‌ها، در مراحل اولیه، جایزه هر فرد را از سودی که از نفر بعد به‌دست می‌آورند، پرداخت می‌کنند.

بعد از چند مرحله پرداخت‌های کوچک و زمانی که کاربران با اعتماد به آنها، پول‌های کلان‌تری را وارد کار می‌کنند، دسترسی به مدیران این سایت‌ها غیرممکن می‌شود.

اما این افراد چگونه به راحتی از شبکه پرداخت کشور برای تراکنش‌های مالی استفاده می‌کنند؟

حتی برندگان سایت‌های قمار هم می‌گویند در بسیاری موارد نمی‌توانند جوایز خود را دریافت کنند. آنها گرفتار نوعی کلاهبرداری پانزی می‌شوند

حساب‌های اجاره‌ای و درگاه‌های غیرمستقیم

علیرضا بزرگمهری، کارشناس صنعت پرداخت در پاسخ به این پرسش، به سه روش کلی برای دریافت درگاه پرداخت الکترونیک از سوی سایت‌های شرط‌بندی اشاره می‌کند و می‌گوید: نخستین روش، استفاده از هویت فرد دیگری است که به آنها حساب‌های اجاره‌ای گفته می‌شود.

او توضیح می‌دهد: در این روش افراد، با اطلاعات هویتی فرد دیگری مثلا یک کارتن‌خواب حساب باز می‌کنند. سیستم بانکی نیز نظارت دقیقی بر موضوع ندارد. در ادامه خود این شخص، درخواست درگاه، برای یک سایت آنلاین می‌کند و بعد مدیران سایت‌ها این اطلاعات را از وی اجاره می‌کنند.

نایب‌رئیس هیات‌مدیره شرکت پرشیا فاوا گسترش می‌افزاید: در روش دوم، فردی با هویت مشخص برای کسب و کاری قانونی، درگاه پرداخت دریافت می‌کند اما به‌تدریج این درگاه، به کاری غیرقانونی انتقال می‌یابد.

به گفته بزرگمهری، روش سوم نیز استفاده از درگاه پرداخت الکترونیک غیرمستقیم و عمومی است که توسط برخی شرکت‌های پرداخت‌یار ارائه می‌شود؛ در این روش با ارائه حداقل مدارک، امکان ارائه درگاه پرداخت وجود دارد.

ارائه درگاه به افراد بدون هویت

این کارشناس صنعت پرداخت تاکید می‌کند: همه این روش‌ها در چارچوب نظام پرداخت و بانکی کشور قرار دارد و نبود نظارت کافی و دقیق از سوی شبکه بانکی، شاپرک و شرکت‌های پرداخت، منجر به انجام چنین سوءاستفاده‌هایی می‌شود.

او ادامه می‌دهد: در واقع مشکل، به افتتاح حساب برای فردی که هویت شغلی مشخصی ندارد و ارائه درگاه به چنین پذیرنده‌ای، بازمی‌گردد.

بزرگمهری تاکید می‌کند: نظارت دقیق و مستمر بر گردش تراکنش‌های پذیرندگان، بسیاری از مشکلات را مشخص می‌کند؛ برای مثال درگاهی که همه تراکنش‌‌‌های آن شبانه و با حجم عددی بالاست، می‌تواند مشکوک باشد و باید بررسی شود.

شکایت‌ها راه به جایی نمی‌برند

نایب‌رئیس هیات‌مدیره شرکت پرشیا فاوا گسترش می‌گوید: در چنین شرایطی، زمانی که مالباختگان به پلیس فتا شکایت می‌کنند، معمولا بررسی‌ها به فردی منتهی می‌شود که فقط حساب خود را اجاره داده است و سرمایه‌ای برای جبران خسارت شاکیان ندارد.

او می‌افزاید: این در حالی است که بدون تعامل با شبکه بانکی، امکان افتتاح حساب برای فردی کارتن‌خواب یا بدون هویت وجود ندارد که این نقیصه باید برطرف شود. شرکت‌های ارائه‌کننده درگاه نیز باید سیستم‌های نظارتی و کنترلی داشته باشند.

کنترل تراکنش‌های غیرمعمول

بزرگمهری توضیح می‌دهد: از آنجا که پرداخت‌یارها امکان استقرار سوئیچ ندارند، یا شرکت شاپرک باید نظارت‌ کافی روی تراکنش‌ها داشته باشد و به آنها هشدار بدهد یا شرکت‌های دوازده‌گانه پرداخت را به این موضوع ملزم کند.

این کارشناس صنعت پرداخت می‌افزاید: شرکت‌هایی نیز که درگاه غیرمستقیم ارائه می‌کنند، باید روی عملکرد پذیرنده‌ها نظارت داشته باشند؛ چرا که تکرار برخی تراکنش‌های کلان در ساعات غیرمتعارف، می‌تواند نشانه‌ای از تخلفاتی چون شرط‌بندی باشد.

منشا مشکل، داخل کشور است

بزرگمهری در پاسخ به این پرسش که سایت‌های فعال در خارج از ایران، چگونه می‌توانند از شبکه پرداخت کشور استفاده کنند، می‌گوید: در واقع هیچ دلیلی برای ممنوعیت استفاده ایرانیان خارج از کشور از شبکه پرداخت ایران وجود ندارد. زیرا این موضوع در شرایط تحریم، مانع کارهای عادی دانشجویان ایرانی خارج از کشور یا مدیران شرکت‌ها در مسافرت‌ها می‌شود؛ در هیچ جای دنیا نیز متداول نیست.

او می‌افزاید: چنین راه‌حل‌هایی به این دلیل مطرح می‌شود که برخی نمی‌خواهد راه درست را برای حل مشکل بیابند؛ وگرنه بدیهی است که همان افراد خارج از کشور نیز از فردی در داخل ایران برای گشایش حساب و دریافت درگاه کمک می‌گیرد.

همه راه‌ها به شاپرک ختم می‌شود

این کارشناس صنعت پرداخت تاکید می‌کند: حل این مشکل راه‌حل پیچیده‌ای ندارد؛ چرا که در کشور تنها ۱۲ شرکت پرداخت یا PSP فعالیت می‌کنند که همه پرداخت‌یاران و ارائه‌دهندگان درگاه‌های غیرمستقیم، از طریق این شرکت‌ها به شاپرک متصل می‌شوند.

بزرگمهری می‌افزاید: ‌در نتیجه شاپرک و ۱۲ PSP می‌توانند با استفاده از روش‌های تشخیص نرم‌افزاری، سیر، تواتر و زمان تراکنش‌ها را کنترل و رفتارهای مشکوک پذیرندگان را تشخیص دهند؛ البته اثبات متقلبانه بودن آنها نیاز به بررسی بیشتر دارد.

نفعی که ما نمی‌دانیم چیست

او معتقد است: نهادهای نظارتی و قانونی مسئول در حوزه فضای مجازی، توانمندی‌های فوق‌العاده‌ای را در موارد مختلف از خود نشان داده‌اند، اما در دو حوزه سایت‌های شرط‌بندی و کلاهبردی‌های پانزی، سال‌هاست که در کشور مشکل وجود دارد، ممکن است نفعی برای مقابله نکردن با این موضوعات وجود داشته باشد که برای ما قابل درک نیست.

به گفته این کارشناس صنعت پرداخت، طبیعی است که بروز کرونا، خانه‌نشینی افراد و افزایش استفاده از بسترهای دیجیتال، چنین چالش‌هایی را افزایش داده باشد و باید از ابزارهای تشخیص تقلب برای شناسایی تراکنش‌های مشکوک استفاده کرد.