راز استقبال از فروشگاه‌های زنجیره ‌ای

 تامین کالاهای اساسی و روزمره زندگی همواره یکی از دغدغه‌های روزمره خانوارهای ایرانی بوده و زمان زیادی را نیز از خانواده‌ها می‌گیرد. به‌خصوص اگر جنبه اقتصادی را نیز به موارد مورد تاکید خانواده‌ها اضافه کنیم و در نظر بگیریم که فردی بخواهد کالاهای موردنظر خود را از فروشنده اصلی و با کمترین تعداد واسطه خریداری کند، موضوع بسیار پیچیده‌تر خواهد شد.

در سال‌های اخیر در کشور ما نیز به تبعیت از چارچوب تجارت ‌نوین در دنیا، فروشگاه‌های زنجیره‌ای و هایپرمارکت‌ها با شکل و سیاق جدید آن پا گرفتند و سعی کردند با تجمیع دو مؤلفه در دسترس بودن تمام کالاهای پرمصرف روزانه و نیز کم کردن واسطه‌ها، به ترغیب خریداران برای استفاده از این امکان بپردازند. البته این مسیر، جاده چندان همواری نیز نبود و در دور‌ه‌های مختلف موانع و مشکلات زیادی در مسیر فعالیت فروشگاه‌های زنجیره‌ای به وجود آمد.

یکی از آخرین موضوعات در این حوزه بالا گرفتن گلایه‌مندی‌ برخی خریداران درباره برخی تخلفات در نحوه عرضه محصولات از جمله گران‌فروشی، کم‌فروشی، تخفیف‌های صوری در این فروشگاه‌ ها و حتی تبانی با تولیدکنندگان بود که حتی پای رسانه ملی را نیز به این ماجرا باز کرد. البته در این میان گروهی نیز بر این اعتقادند که موارد مطرح شده در رسانه‌ها بیش از اینکه واقعاً تخلف باشند، بهانه‌ای برای ضربه زدن به روند رو‌به‌رشد و موفقیت فروشگاه‌های زنجیره‌ای هستند. برای بررسی این موضوع، موارد مطرح شده درباره تخلفات فروشگاه‌های زنجیره‌ای را با یکی از دست‌اندرکاران این حوزه در میان گذاشتیم؛ آنچه در ادامه می‌خوانید شرح گفت‌وگوی اختصاصی گسترش‌نیوز با حسین صبوری، قائم‌مقام فروشگاه‌های زنجیره‌ای افق کوروش است که لایه‌های مختلف این اتهامات را برای خوانندگان تشریح می‌کند.

ورود موفق بخش خصوصی

حسین صبوری اظهار داشت: «در‌واقع شکل‌گیری فروشگاه‌های زنجیره‌ای به دهه ۳۰ برمی‌گردد. فروشگاه‌هایی که یا از ابتدا دولتی بودند یا در ادامه دولتی شدند و طبیعی است که مانند بسیاری از دیگر بنگاه‌های دولتی، رشد نکردند و صرفاً به‌واسطه برخورداری از برخی از امتیازت دولتی به فعالیت خود ادامه دادند. اما در دهه گذشته، بخش خصوصی وارد این حوزه شد. یکی از دلایل ورود بخش خصوصی به حوزه فروشگاه‌های زنجیره‌ای این بود که پیش از آن، شرکت‌های خارجی، در این حوزه وارد شده بودند و موفقیت آنها باعث شد که بخش خصوصی نیز انگیزه لازم را پیدا کند. شرایط مساعد بود و رقیب نیرومندی وجود نداشت پس آنهایی که زودتر وارد شدند نتیجه گرفتند».

وی افزود: «فروشگاه‌های زنجیره‌ای مثل پدیده‌های اقتصادی دیگر در پاسخ به یک نیاز ملموس و واقعی شکل گرفتند. پس از پایان اقتصاد کشاورزی و آغاز عصر صنعتی، این سوال پیش آمد که چگونه می‌توان کالاها را به مصرف‌کنندگان پراکنده در نواحی مختلف رساند و به‌این‌ترتیب نظام توزیع شکل گرفت. در ادامه بانکداران به شرکت‌های توزیع و مغازه‌ها اضافه شدند. در این میان نباید فراموش کرد که با توجه به این موضوع که توزیع و در دسترس قرار دادن کالا ارزش‌افزوده ایجاد می‌کند، کثرت واسطه موجب اضافه شدن به قیمت نهایی کالاها می‌شود».

نحوه تقسیم سود تغییر می‌کند

وی افزود: «اما فروشگاه‌های زنجیره‌ای نقش حلقه‌های موثر بازار را به یکباره به عهده می‌گیرند. آنها فروشگاه‌ها را دایر می‌کنند، در کنار فروشگاه‌های خود، انبار لجستیک هم دارند؛ بنابراین می‌توانند با حذف واسطه‌ها، محصول را به‌صورت مستقیم از تولیدکننده به مصرف‌کننده برسانند. آنها به‌جای آنکه چندین بار هزینه‌های مختلف انتقال و انبارداری را متقبل شوند، تنها یک‌بار از تولیدکننده تا مصرف‌کننده این هزینه را می‌پردازند. اگر قیمت تمام‌شده یک محصول ۱۰‌هزار تومان باشد، تولیدکننده قیمت مصرف‌کننده را ۱۵‌ هزار تومان مشخص می‌کند و این ۵ هزار تومان را برای سیستم توزیع (همه واسطه‌ها اعم از بنکدار، مغازه‌دار و...) در نظر گرفته است، فروشگاه‌ زنجیره‌ای آن محصول را به همان قیمت کارخانه از تولیدکننده دریافت و با حذف واسطه‌ها، بخشی از آن ۵ هزار تومان باقیمانده را که می‌تواند تماماً به خودش برسد، به شکل تخفیف به مشتریان خود ارائه می‌دهند. به تعبیر ساده‌تر از این مبلغ ۲ هزار تومان به مشتری تخفیف داده می‌شود و باقی‌مانده صرف هزینه‌ها و سود فروشگاه می‌شود.

در حقیقت در نظام فروشگاه‌های زنجیره‌ای، نحوه تقسیم سود تغییر می‌کند. سود قبلاً بین تولیدکننده و واسطه‌ها تقسیم می‌شد؛ اما در سیستم زنجیره‌ای، بخشی از آن نصیب تولیدکننده و دو بخش دیگر آن نصیب فروشگاه و مشتریان می‌شود. راز تخفیف فروشگاه‌های زنجیره‌ای و دلیل اصلی استقبال مردم از ‌آنها همین است».

قدرت خرید مردم افزایش می‌یابد

حسین صبوری ادامه داد: «کوتاه بودن طول زنجیره فروش در فروشگاه‌های زنجیره‌ای باعث شده تا مردم کالاها را در مدت کوتاه‌تری از زمان تولید خریداری کنند و برای اثبات این ادعا کافی است به میانگین ۲۰ روزه ماندگاری کالا روی قفسه فروشگاه‌های زنجیره‌ای در مقایسه با سیستم سنتی که در آن کالاها معمولاً چندین ماه در انبارها یا قفسه‌ها می‌مانند توجه کرد. بنابراین فروشگاه‌های زنجیره‌ای علاوه بر اینکه قدرت خرید مصرف‌کننده را بالا می‌برند، بر کیفیت محصولات نیز می‌افزایند. ضمناً کنترل کمی و کیفی جزو اصول ثابت فروشگاه‌های زنجیره‌ای است؛ یعنی این فروشگاه‌ها از لحظه ورود کالا با نمونه‌گیری از حقوق مصرف‌کننده دفاع می‌کنند. همچنین طبق قراردادهای فروشگاه زنجیره‌ای با تامین‌کنندگان، تولیدکننده موظف است در دوره‌های مختلف، نتایج آزمایش‌های مختلف فرآیند تولید (فیزیکی، میکروبی و...) را ارائه کند. حتی فروشگاه‌هایی مثل افق کوروش، آزمایش‌ها را شخصاً و به هزینه تولیدکننده انجام می‌دهند، در‌حالی‌که در شکل سنتی فروش نمی‌توان این قواعد سختگیرانه را به تولیدکنندگان تحمیل کرد. آنها باید طیف وسیعی از استانداردها را رعایت کنند تا بتوانند به فروشگاه زنجیره‌ای وارد شوند. هر تامین‌کننده و تولیدکننده‌ای توان برآورده کردن این استانداردها را ندارد».