پیشبینی سبقت رشد مصرف از مجموع تولید بنزین کشور (۱۰۵ میلیون لیتر در روز)، سرانجام باعث جدی شدن اجرای دوباره طرح سهمیهبندی بنزین شد. کارشناسان از مدتها قبل با تاکید بر حفظ امنیت انرژی کشور، دولت را به اصلاح قیمتها و حذف تدریجی یارانه بنزین تشویق میکردند با این حال اخبار منتشرشده در روزهای گذشته از عرضه سهمیهای سوخت از ابتدای خرداد حکایت دارد.
گسترش نیوز- این خبر هنوز از سوی دولت تایید نشده، اما با توجه به تایید خبر افزایش ۵/ ۹ درصدی نرخ CNG از ابتدای خرداد، کارشناسان اصلاح نرخ بنزین متناسب با رشد نرخ CNG را انتظار دارند. بر این اساس نرخ بنزین پس از چهار سال ثبات با تغییراتی همراه خواهد بود. طبق سناریوهای احتمالی، برای پیشگیری از فشار اقتصادی به مردم، نرخ بنزین سهمیهای با کمترین افزایش، بین ۱۰۰۰ تا ۱۳۰۰ تومان خواهد بود. نرخ بنزین آزاد نیز براساس سناریوی محافظهکارانه میتواند حدود ۲۳۰۰ تومان بهازای هر لیتر باشد. نرخ مزبور براساس این انتظار مطرح میشود که طبق برخی اظهارات، نرخ بنزین پنج برابر نرخ CNG تعیین خواهد شد. این در حالی است که قیمتهای کارشناسی براساس نرخ فوب خلیجفارس حدود هفت هزار تومان را منطقی نشان میدهد که برای پیشگیری از قاچاق و کنترل جدیتر مصرف راهگشاست.
سناریوهای مختلف اصلاح مصرف بنزین همچنان روی میز دولت و مجلس است اما در میان تمام این سناریوها، احتمال اجرای «سهمیهبندی بنزین» از دو روز گذشته و با انتشار یک خبر داغ شده است. دوشنبهشب خبرگزاری فارس به نقل از منابع آگاه اعلام کرد «کمتر از یک ماه دیگر بنزین دو نرخی و دوباره سهمیهبندی خواهد شد.» این خبر روز گذشته از سوی محمود واعظی، رئیس دفتر رئیسجمهوری به نوعی رد شد. به گفته واعظی، در جلسه شورایعالی هماهنگی اقتصادی روی سناریوهای مختلف نرخ بنزین بحث شد اما تصمیم نهایی در این زمینه گرفته نشده است. با این حال از روز گذشته و با اعلام این خبر که آییننامه نهایی افزایش ۵/ ۹ درصدی قیمتCNG تدوین و جهت اجرا در دستور کار قرار گرفته، احتمال اجرای طرح سهمیهبندی بنزین نیز قوت گرفت. انتظار میرود با افزایش قیمتCNG، نرخ بنزین نیز متناسب با آن اصلاح شود. در شرایطی که هنوز خبر اجرای سهمیهبندی و نرخ هر لیتر بنزین سهمیه و آزاد به شکل رسمی از سمت دولت اعلام نشده؛ نرخهای احتمالی بنزین در این گزارش مورد بررسی قرار گرفته است.
سناریوی احتمالی برای نرخ بنزین سهمیه
هر لیتر بنزین درحالحاضر با نرخ هزار تومان در جایگاههای کشور عرضه میشود. بنزین آخرین بار در اردیبهشت سال ۹۴ با رشدقیمت همراه بود. در این سال نظام سهمیهبندی بنزین عملا با تکنرخی شدن بنزین روی هزار تومان به ماموریت هشت ساله خود پایان داد. طی این سالها یکی از مهمترین موانع دولت برای اصلاح نرخ بنزین متناسب با نرخ تورم عمومی و همچنین نرخ منطقهای این کالا، عدم تمایل به فشار اقتصادی بوده است. از همینرو کارشناسان عقیده دارند نرخ بنزین سهمیه به احتمال قوی یا بدون تغییر باقی خواهد ماند یا با تغییر ناچیز ۲۰ تا ۳۰ درصدی همراه میشود. در صورت تحقق این سناریو، احتمالا هر لیتر بنزین سهمیه معمولی روی ۱۰۰۰ تومان باقی خواهد ماند و بنزین سهمیه سوپر بین ۱۲۰۰ تا ۱۳۰۰ تومان قیمتگذاری خواهد شد. طبق سناریوهای احتمالی، سهمیه خودروهای سواری بنزینی روی ۶۰ لیتر و سواریهای دوگانهسوز روی ۴۰ لیتر و برای خودروهای حملونقل عمومی و خودروهای ویژه مانند آمبولانسها بیشتر خواهد بود.
نرخ بنزین آزاد بر اساس سناریوی میانه
بر اساس گزارشهای موجود CNG از ابتدای خرداد با رشد ۴۰ تومانی نرخ از ۴۱۵ تومان به ۴۵۴ تومان افزایش خواهد داشت. برخی کارشناسان اخیرا با تاکید بر اجرای این میزان افزایش نرخ CNG از ابتدای خرداد، این انتظار را مطرح کردهاند که نرخ جدید این سوخت معادل ۲۰ درصد نرخ بنزین باشد. طبق این سناریو، احتمالا هر لیتر بنزین آزاد ممکن است با رشدی ۱۲۷ درصدی همراه شده و به حدود ۲۳۰۰ تومان برسد. این نرخ ممکن است برای بنزین آزاد سوپر، بیش از این سطح باشد.
رسیدن به فوب خلیجفارس، سناریوی کارشناسانه
در شرایطی که به نظر میرسد نرخ بنزین سهمیه نزدیک به نرخ فعلی باقی خواهد ماند، کارشناسان عقیده دارند میتوان نرخ بنزین آزاد را به نرخ فوب خلیجفارس نزدیک کرد. در این صورت ضمن پیشگیری از قاچاق این کالا که پس از نوسانات ارزی کشور رو به افزایش گذاشت، زمینههای تعیین نرخ سوخت بر اساس قیمتهای جهانی و حذف کامل یارانه سوخت نیز فراهم میشود. بر اساس اطلاعات موجود، درحالحاضر هر لیتر بنزین در فوب خلیجفارس ۵۵ سنت در لیتر نرخ دارد. با در نظر گرفتن نرخ دلار آزاد، هر لیتر بنزین در ایران میتواند بیش از هفت هزار تومان در لیتر نرخ داشته باشد. مابهالتفاوت این نرخ با نرخ فعلی، از طریق پرداخت یارانه انرژی از سمت دولت پر میشود.
بنابراین کارشناسان عقیده دارند نرخ بنزین آزاد باید دستکم به نرخ فوب خلیجفارس نزدیک باشد. با این حال آنطور که برخی منابع آگاه خبر میدهند، بالاترین نرخ پیشنهادی برای بنزین آزاد که به نوع سوپر مربوط میشود، ۴۴۲۰ تومان است که همچنان فاصلهای چشمگیر از نرخ فوب خلیجفارس دارد. با جدی شدن بحث سبقت مصرف از مجموع تولید فعلی بنزین کشور (بیش از ۱۰۵ میلیون لیتر در روز) به خصوص در شرایط تحریم که امکان واردات بنزین نیز مانند گذشته وجود ندارد، اصلاح نرخ سوخت همانطور که پیش از این از سوی «دنیای اقتصاد» پیشبینی شده بود، سرانجام در دولت شکلی جدی به خود گرفته است. بر اساس گزارشهای موجود، دولت روزانه ۴۰۰ میلیارد تومان سهمیه سوخت پرداخت میکند تا نرخ روی هزار تومان ثابت باشد. پرداخت این سهمیه مشکلاتی نظیر رشد لجامگسیخته مصرف، افزایش قاچاق سوخت، افزایش آلودگی هوا و تهدید از میان رفتن خودکفایی در تولید بنزین را به همراه آورده است. با توجه به تشدید این مشکلات در شرایط تحریم به نظر میرسد دولت از میان سناریوهای مختلف، سهمیهبندی بنزین را انتخاب کرده است. «بنزین کوپنی» از دیگر سناریوهای مطرحی بود که در آن بر توزیع عادلانه یارانهسوخت تاکید شده و اعطای سهمیه سوخت به تکتک ایرانیان را پیشنهاد میداد. با این حال با تاکید دولت بر بازیابی کارت سوخت صاحبان خودرو از اواخر سال گذشته، احتمال اجرای نظام سهمیهبندی بنزین که دونرخی شدن سوخت از الزامات آن است، بیش از پیش قدرت گرفت.
منبع؛ اقتصادنیور
