«سوئیس خاورمیانه» از دیرباز تاکنون نام دیگری بوده که کشور عمان را با آن میشناختند. با بهرهگیری از ابتکار تمرکز بر صلح ملی در دستگاه دیپلماسی عمان همواره به دنبال خنثی بودن و آرامش میگردد.
صرفنظر از اینکه به لحاظ جغرافیایی و سیاسی در منطقهای پر تنش و آشفته احاطه شده است عمان توانسته است طی دههها از مسائل منطقهای بیرون بیاید و اغلب به عنوان یک واسطه بین همسایگان متخاصم عمل کند.
مسقط همچنین طی سالها موفق به ایجاد روابط خوب با ایران و ایالات متحده شده است. پادشاه در دهه ۱۹۷۰، هنگامی که نیروهایش را برای کمک به قیام ظفار، فرستاد به آغوش آرزوهای خوب ایران بازگشت. در عین حال، از طریق معاملات تجاری آزاد، همکاری ضد تروریسم، ایجاد پایگاه برای نیروهای ایالات متحده بر پایه حقوق بینالملل و سایر اقدامات دیپلماتیک، توانسته برای دههها در سمت دوستان برای ایالات متحده باقی بماند.
اکنون، پس از سالها برای نخستین بار سیاست خارجی عمان از نظر بیطرفی به چالش کشیده شده و بواسطه فشار وارده از سوی ایالات متحده به ایران و به همان نسبت عربستان سعودی و امارات متحده عربی تحریک شده و از مرکز این تنشها و معضلات پروژه یک خط لوله انتقال گاز از ایران به عمان کلید خورده است.
پس از دههها بحث و مذاکره، خط لوله انتقال گاز ایران-عمان سال پیش سبز شد و یک کمیته مشترک در ماه جولای برای نهایی شدن این توافق تشکیل شد. این پروژه انرژی و مهندسی بزرگ ۱.۲ میلیارد دلار هزینه در بردارد و روزانه حدود ۲۸ میلیون متر مکعب گاز طبیعی ایران را از کوهمبارک از توابع جاسک در استان بندرعباس به سکوی سوهار در نزدیکی مسقط پایتخت عمان منتقل میکند. براساس اطلاعات منتشر شده از شرکت ملی گاز ایران کوهمبارک نقطه ایدهآل برای احداث این پروژهه است چرا که ۳۰ درصد از نفت و گاز طبیعی جهان روزانه از طریق تنگه هرمز انتقال مییابد.
پس از دریافت در عمان، گاز طبیعی برای انجام مراحل لازم انتقال یافته تا جهت مصرف داخلی و یا صادرات از این کشور مصرف شود. در عین حال، کاهش تولید گاز طبیعی و کمبود آن همچنین سایر کاستیهای اقتصادی، عمان در چند سال گذشته به شدت تلاش کرده تا چشمانداز اقتصادی خود را متنوع کند. خط لوله پیشنهاد شده با ایران بخشی از این طرح است.
ایران در نظر دارد در سالهای آینده مقدار زیادی خط لوله به زیرساختهای خاورمیانه اضافه کند که تا سال ۲۰۲۲ پیشبینی میشود طول آن به ۱۲۶۹۸ کیلومتر برسد. براساس دادههای پایگاه جهانی انرژی برنامه ایران برای افزایش ۵۰ درصدی خط لولهها به تنهایی در حال اجرا است. ایران در زمینه با کشور عراق به رقابت میپردازد. همسایه جنوبی در نظر دارد تا سال ۲۰۲۲، ۲۹.۶ میلیارد دلار امریکا سرمایه جذب کند و به دنبال ایجاد ۵.۱۰۵ کیلومتر خط لوله گاز طبیعی و نفت است. ترکیه در جایگاه سوم قرار دارد و برنامه احداث ۲.۰۳۰ کیلومتر خط لوله با هزینه ۵.۸ میلیارد دلار را در دستور کار دارد.
اما در آینده نزدیک، این برنامهها و آینده احداث آن به واسطه بروز تحریمهای یکطرفه امریکا بر صنعت نفت ایران به چالش کشیده خواهد شد. دولت دونالد ترامپ اعلام کرده که تحریمهای صنایع ایران را باز میگرداند و تمامی تبادلات مالی با شرکت ملی نفت ایران را از ۱۳ آبان ماه قطع خواهد کرد.
حالا عمان همانند دیگر کشورها که تمایلی به انتخاب میان دو قدرت اقتصادی و سیاسی یعنی ایران و ایالات متحده ندارند، در یک مثلث خطرناک اسیر شده است. چنانچه دولت ترامپ در ماه آینده وعده خود درباره تنگتر کردن فشار بر ایران را عملی کند، مشکلات بسیاری برای احداث خط لوله ایران-عمان به وجود خواهد آورد.
تنگه هرمز که برای مدتها منطقهای مناقشه آمیز میان ایران و امریکا بوده حالا به نقطهای حیاتی برای خط لوله انتقال گاز به عمان نیز تبدیل شده است. در ماه اوت، هر دو کشور به طور همزمان اعلام کردند که اگر ایران سعی در بروز هر گونه حملونقل داشته باشد، امنیت کامل نقل و انتقال نفت و گاز در برابر تهدید ایالات متحده را تضمین خواهند کرد.
عمان، علیرغم آب و هوای سیاسی حیرت انگیز و شبه اقتصادی موجود در منطقه اعلام کرد که قصد دارد با این پروژه پیش رود اما انکار نمیکند که با مسائل بسیار جدیتر از آنچه که در ابتدا مورد توافق قرار گرفت، روبهرو است.
