لزوم اجرای «مالیات سبز» در ایران

پرداخت مالیات‌های محیط‌زیستی که مالیات‌ سبز یا مالیات کربن نیز در این دسته جای می‌گیرند، از جمله هزینه‌های قانونی بر مشاغل و بخش خصوصی است. از آنجایی ‌که دولت‌ها توان پرداخت تمامی هزینه‌های مبارزه با آلایندها را ندارند این هزینه‌ها در قالب مالیات از بخش‌های تولیدکننده کربن و سایر آلاینده‌ها اخذ می‌شود. اخذ این نوع مالیات در اروپا کمک بسزایی به جلوگیری از تغییرات اقلیمی کرده است.

هدف از اخذ این نوع مالیات کاهش اقداماتی است که به محیط‌زیست آسیب وارد می‌کنند. در کل دنیا دودسته مالیات زیست‌محیطی وجود دارد که دسته اول با هدف مجازات افراد آسیب‌رسان به اکوسیستم اخذ می‌شود و دسته دوم بر پایه ایجاد مشوق‌های لازم با استفاده از روش‌ها و تکنولوژی‌های دوستدار محیط‌زیست است.

اخذ مالیات‌های محیط‌زیستی در دستور کار بسیاری از کشورهای درحال‌توسعه است و هدف از این اقدام دولت‌ها کسب درآمد و اجرای تعهدات کشورها در زمینه تغییرات آب‌وهوا و توسعه پایدار است.

 یکی از انواع مالیات‌های سبز، مالیات کربن است و هدف از این نوع مالیات‌ستانی، کاهش ۸۰ درصدی انتشار گازهای گلخانه‌ای مضر تا سال ۲۰۵۰ و استحصال انرژی بیشتر از وسایل پایدار و سبز است.

مالیات کربن یک گزینه سیاستی است که باهدف محدود کردن انتشار گازهای گلخانه‌ای مبتنی بر کربن که مسئول تغییرات اقلیمی است، اخذ می‌شود.

مطابق با تعهداتی است که کشورها تحت توافقنامه پاریس پذیرفته‌اند، مالیات‌های کربن بر انتشار گازهای گلخانه‌ای قیمتی می‌گذارد و در نتیجه شرکت‌ها را به سرمایه‌گذاری در فناوری پاک‌تر یا روی آوردن به شیوه‌های کارآمدتر ترغیب می‌کند.

به همین ترتیب، ممکن است مصرف‌کنندگان تشویق شوند در بهره‌وری انرژی سرمایه‌گذاری کنند، عادات زندگی خود را تغییر دهند یا در صورت وجود گزینه‌ها، به اشکال پاک‌تر انرژی روی بیاورند. علاوه بر این، می‌توان از درآمدهای اضافی برای سرمایه‌گذاری در توسعه پایدار استفاده کرد.

در اروپا استاندارد یکسانی برای اخذ مالیات بر کربن وجود دارد، اما در ایران از سال ۹۹ مالیات سبز به پایه‌های مالیاتی افزوده‌ شده است.  یکسان‌سازی مالیات‌ستانی از کربن درصورتی‌که به‌درستی تنظیم و برای شرکت‌های مشمول اعمال شود، به‌صرفه‌ترین روش برای کاهش آلاینده‌ها و جلوگیری از تغییرات اقلیمی است.

همچنین اخذ مالیات‌های سبز برای دولت موسس درآمد ایجاد می‌کند. طرفداران این سیستم همچنین ادعا می‌کنند این درآمدها به جبران عدم دریافت سایر مالیات‌هایی که از نظر اقتصادی مخدوش‌تر هستند، مانند مالیات بر درآمد و سایر مالیات‌های حقوق و دستمزد، کمک می‌کند.  با این پول، خزانه می‌تواند کمتر به مالیات‌هایی که در تصمیمات اقتصادی افراد و بنگاه‌ها دخالت می‌کنند، متکی باشد.

این منبع درآمد همچنین می‌تواند برای رفع مشکل محیط‌زیستی با اختصاص آن پول به رفتار یارانه‌ای که اثرات خارجی منفی را کاهش می‌دهد، مورداستفاده قرار گیرد. یک مثال مناسب می‌تواند درآمدهای جمع‌آوری‌شده از مالیات گازسوز باشد که برای یارانه یا جبران معافیت‌های مالیاتی برای خودروهای هیبریدی استفاده می‌شود.

وضع چنین مالیات‌هایی در ایران نیز می‌تواند بسیار کارآمد باشد و در صورت درست اجرا شدن، انتشار آلاینده‌ها را در بازه زمانی مناسب کاهش دهد.

در ایران قانون مالیات‌ستانی از آلاینده‌ها به‌شکل مدون و استاندارد وجود ندارد، همچنین جامعه هدف مالیات‌ستانی سبز بیشتر بر کاهش مصرف سوخت‌های فسیلی متمرکز شده است؛ بنابراین در ایران نیز مالیات‌ستانی از کربن باید با کشورهای پیشرو هماهنگ شود تا با کاهش تولید کربن در صنایع از گسترش تغییرات اقلیمی در کشور جلوگیری شود. این انتظار وجود دارد که دولت مالیات اخذشده از صنایع آلاینده و مخرب اقلیم را در قالب یارانه به صنایع پاک و فاقد آلایندگی اختصاص دهد.