کاهش ریسک با صندوق بیمه بلایای طبیعی

زلزله و بلایای طبیعی می‌تواند اقتصاد یک کشور را تحت‌الشعاع قرار دهد، به‌طوری که رشد اقتصادی یک کشور متوقف شود؛ بنابراین پیدا کردن راهی برای کاهش ریسک این نوع حوادث از اهمیت بالایی برخوردار است. پرداختن به این امر یا به‌عبارتی کاهش ریسک حوادث طبیعی، نیازمند مدیریت ریسک این حوادث در تمام سطوح از جمله تسکین و آمادگی یا پاسخ‌دهی و بازیابی است. در واقع مدیریت ریسک در بلایای طبیعی می‌تواند آسیب‌پذیری مالی در برابر حوادث طبیعی را کاهش دهد.

زمانی که از ریسک حوادث طبیعی و تلاش برای کاهش آثار ناشی از وقوع حوادث صحبت می‌‌‌کنیم منظورمان احتمال وقوع خسارت ناشی از بلایا و اتفاقاتی است که به‌دست بشر ایجاد نشده و وقوع آن آسیب قابل‌توجهی به زندگی افراد و محیط می‌زد. برای بررسی این موضوع در گام نخست باید دانست بین «حوادث طبیعی» و «ریسک حوادث طبیعی» تفاوت قابل‌توجهی وجود دارد و این دو دارای دو تعبیر متفاوت هستند. در واقع تعریف ریسک حوادث طبیعی، مفهوم رویدادهای مخاطره‌آمیز و حوادث فاجعه‌بار را به‌عنوان پیامدی از شرایط ریسک فعلی در نظر می‌گیرد؛ به‌عبارت دیگر در «حوادث طبیعی» شوک‌‌‌های خارجی مد نظر بوده و منجر به بروز حادثه می‌شود، اما «ریسک حوادث طبیعی» ناشی از تعامل پیچیده میان فرآیندهای توسعه است که موجب ایجاد شرایط مواجهه با ریسک، آسیب‌پذیری و مخاطره می‌شود؛ بنابراین می‌توان گفت ریسک حوادث طبیعی ترکیبی از شدت و دفعات وقوع یک مخاطره، تعداد افراد و دارایی‌‌‌های در معرض ریسک و آسیب‌‌‌پذیری آنها در مقابل خسارت است؛ بنابراین ریسک‌های شدید حوادث طبیعی شامل پیامدهای‌ حوادث طبیعی با احتمال وقوع پایین و تاثیرگذاری و آسیب بالا هستند، در حالی که ریسک‌های گسترده شامل حوادثی می‌شوند که دارای احتمال وقوع بالا و دامنه تاثیر کم هستند.

 بیمه زلزله نیز زیرمجموعه پوشش‌های بیمه‌آتش‌سوزی است. بدون شک اگر محل سکونت در مناطق زلزله‌خیز کشور قرار داشته باشد، خرید بیمه زلزله و آتش‌سوزی کمک زیادی به صاحبان املاک در زمان بروز حادثه خواهد کرد.

خلاف تصور و صحبت‌های کارشناسی‌شده تاکنون، زلزله را می‌توان به‌راحتی پیش‌بینی کرد؛ البته پیش‌بینی درباره بروز این نوع حوادث با دیگر پیش‌بینی‌ها متفاوت است. هنوز زمان و مکان دقیق بروز زلزله را نمی‌توان تخمین زد، اما باتوجه به زلزله‌های ثبت شده و ریشترشان می‌توان میزان خرابی را تا حد بسیار زیادی برآورد کرد.

در راستای کاهش زیان‌های ناشی از بلایای طبیعی سال گذشته بیمه مرکزی اقدام به تاسیس صندوق بیمه حوادث طبیعی کرد. هرچند صرف تاسیس چنین صندوق‌هایی به کاهش ریسک حوادث طبیعی منجر نمی‌شود و چگونگی عملکرد چنین صندوق‌هایی در گرو عوامل متعددی است، اما با استفاده از تجربیات کشورهای مختلف می‌توان از بار خسارت‌‌‌های حوادث طبیعی با استفاده از ابزار بیمه کاست. در کشورهای پیشرو در زمینه مدیریت ریسک بلایای طبیعی نظیر ژاپن، خطر ریسک این حوادث با پیشگیری و ایمن‌سازی ساختمان‌ها کنترل می‌شود. در این کشورها اغلب ساختمان‌ها در مقابل زلزله‌های بالای ۷ ریشتر مقاوم‌سازی شده‌اند. این موضوع به این معنا نیست که از صنعت بیمه در این بخش غافل باشند، بلکه در این کشور ساختمان‌ها در زمان ساخت به‌منظور پوشش ریسک بلایای طبیعی بیمه می‌شوند و هر چه سن بنا بالاتر برود حق‌بیمه بنا بیشتر می‌شود.

همچنین در کشورهای زلزله‌خیز، بیمه زلزله، اساسی‌ترین روش برای جبران خسارت است و بار مالی دولت را کاهش می‌دهد؛ بنابراین بررسی نقش صنعت بیمه و استفاده از تجارب سایر کشورها در این زمینه می‌تواند به پیشبرد ارائه خدمات بیمه‌ای در این حوزه و فرهنگ‌سازی برای استفاده از این خدمات بینجامد.