نقشه راه، حلقه مفقوده بخش معدن

در حوزه معدن چند نکته کلیدی مطرح است، نخست اینکه با توجه به ذخایر موجود در کشور آنچنان باید و شاید در بحث شناسایی ذخایر، اکتشاف، امکان‌سنجی و برآورد ذخایر احتمالی که وجود دارد و همچنین در امر استخراج نیز قوی عمل نشده و در واقع با توجه به ذخایر موجود در مواردی همچون استخراج سرمایه‌گذاری‌های کافی صورت نگرفته است. این مطلب بسیار مهم است که بدانیم چه نوع ماده معدنی در کدام نقطه کشور و به چه میزانی وجود دارد و امکان‌سنجی شده باشد و برآوردهای لازم جهت توجیه اقتصادی استخراج آن ماده معدنی از دیگر موضوعات مهم در حوزه معدن به شمار می‌آید.

بعد از آنکه طرح‌های فنی و اقتصادی معادن و ذخایر کشور تهیه شد، در آن زمان می‌توان نسبت به ادامه راه تصمیم‌گیری کرد که این نوع ماده معدنی را باید به چه شیوه‌ای فروخت و یا در قسمت حمل و نقل به واحدهای فرآوری و تولیدی باید چه کارهایی صورت گیرد و یا اینکه در حوالی معادن با احداث واحدهای فرآوری آن ماده معدنی را به یک محصول تبدیل کرد. چراکه ارزش افزوده در حوزه معدن باید به یک میزان قبول قبولی برسد. اگر نگاهی کلی به زنجیره ارزش افزوده بخش معدن بیاندازیم تا کنون عملکرد قابل توجه و مطلوبی انجام نشده است.

سرمایه‌گذار راغب در بخش معدن وجود ندارد

در بخش معدن باید یک نقشه راه طراحی و تعیین شود و تمام کارهایی که در بخش معدن باید انجام شود مشخص شده و در رابطه با آن‌ها مذاکرات لازم صورت گیرد. در واقع این نقشه راه باید به اعداد و آمار تبدیل شود و تمام زمان‌بندی لازم برای هر برنامه‌ای به صورت کاملا مشخص طراحی کنند و همچنین در این مسیر باید مطرح شود که برای پیشبرد این نقشه، چه مشفق‌ها و چه تسهیلاتی برای جذب سرمایه‌گذار در بخش معدن در نظر گرفته شده است. با گذشت این تعداد سال همچنان در حوزه معدن ضعف‌های جدی وجود دارد و موفق به اجرایی ساختن چنین نقشه مدونی نشده‌ایم و این موجب می‌شود که بخش معدن در کشور از یک نظم قابل قبولی برای اینکه بتواند هم راستای رشد اقصادی حرکت کند، برخوردار نیست.

بخش ماشین‌آلات و تجهیزات مناسب در حوزه معدن یکی از جدی‌ترین معضلات این صنعت به حساب می‌آید و تاکنون امکان فراهم ساختن ماشین‌آلات مهیا نشده است. همچنان سرمایه‌گذاران به معادن این کشور به عنوان محدوده‌ای که بتوان با اطمینان خاطر در این حوزه سرمایه‌گذاری کرد، نگاه نمی‌کنند و تمام این موادر دست به دست هم داده که معدن در این کشور غنی مهجور واقع شود و جزو پیشران‌های اقتصادی کشور مطرح نشود.

تعطیلی معادن، راه‌حل مناسبی نیست

بحث معدن یک تمامیت است اگر در برنامه‌های بلند مدت کشور قرار گیرد و نقشه راه برای آن تدوین شود در ادامه در دستور کار مجلس قرار می‌گیرد و در بخش قانونی باید از این طرح حمایت‌های لازم انجام شود که سپس دولت نیز وارد مسیر اجرا می‌شود. اما تا زمانی باوری در این حوزه وجود نداشته باشد و فقط ماده معدنی را استخراج کرده و درجا کنند و یا به عبارت بهتر بدون تبدیل ماده معدنی به یک محصول با ارزش افزوده بالاتر، ساده‌ترین راه را انتخاب کنند، رشد قابل توجهی در این حوزه مشاهده نخواهد شد. بحث خام فروشی مطرح شد و مخالفت‌هایی در این راستا بیان شد و عوامل دست‌اندر کار تعطیلی معادن را تنها راهکار این معضل دانستند و توجیهی برای فعالیت درست معدن نمی‌دانستند. باید بود و نبود معدن در اقتصاد کشور به روشنی مشخص شود و برنامه‌ریزی ریالی انجام شود که با به کار گرفتن معدن در کشور بتوان به یک تولید رسید و در مقابل آن یک درآمدزایی صورت گیرد. زمانی که معدن به عدد تبدیل شد و معنا پیدا کرد آن هنگام ذهن مسئولین جلب این بخش خواهد شد و برای ادامه آن تصمیمات مقتضی گرفته می‌شود.

نفت نیز یک ماده معدنی بوده و سایر معادن همچون کانی‌های فلزی و غیر فلزی از زمین استحصال می‌شوند و اقتصاد کشور را تشکیل می‌دهند. تمام کشورها که نفت ندارند و بر پایه دو بخش معدن و کشاورزی اداره می‌شوند. این در حالی است که در ایران نفت، معادن و کشاورزی جزو بهترین سرمایه‌ها به حساب می‌آیند و هر آنچه که کشورها فقط با یک مورد آن اداره می‌شوند را در ایران داریم اما متاسفانه دغدغه اصلی مسئولین کشور به حساب نمی‌آید به گونه‌ای که جایی به نام وزارت صنعت و معدن به عنوان یک تمامیت می‌تواند بازار فروش و صادراتی را برای این بخش تامین کند و صنایع معدنی با تجهیزی که می‌شوند می‌توانند معادن را به حرکت درآورند و قاعدتا باید یک برنامه مشخص شود که در این حوزه افق کجاست و تا کنون برای رسیدن به آن افق چه اقداماتی صورت گرفته است.

در این مسیر جذب سرمایه‌گذار و خرید تجهیزات از اولین و مهم‌ترین اقدامات به حساب می‌آید. تا پیش از تحریم‌ها خود به فکر معادن نبودیم و پس از اعمال تحریم‌ها نیز دیگر مشکلات دو چندان شد و جهت تامین ماشین‌آلات همکاری با ایران صورت نمی‌گرفت. در مجموع باید نقشه راه که تنها حلقه مفقوده این صنعت سودده است را هر چه سریع‌تر تنظیم و تقدیم دولت کرد.