خطر خشکسالی و لزوم اصلاح سیستم آبیاری کشاورزی

کمبود بارش ها طی سال های اخیر کاملا مشهود است و پیشبینی های هواشناسی استمرار و پیشروی خشکسالی را نشان می دهد. این مساله یک تهدید جدی برای اقتصاد ایران است و در صورت عدم مدیریت منابع آبی میتواند بحران را بیشتر کند.

برای مدیریت منابع آبی کشور راهکار هایی از جمله کاهش مصرف خانگی و انتقال آب دریا به مرکز ایران پیشنهاد شده است. البته این راهکار ها میتواند تاثیر ناچیزی در مدیریت آب داشته باشد؛ چراکه سهم مصرف آب صنایع و شهر ها روی هم به 30% هم نمی رسد و عمده مصرف منابع آبی در حوزه کشاورزی است.

سیستم های آبیاری نوین یک راه حل جدی

از جمله راه حل های جدی و جلوگیری از بحران آب در ایران، تغییر سیستم آبیاری کشاورزی از سنتی به روش های نوین است. مدرنیزه کردن کشاورزی در ایران سال های زیادی است که با چالش های جدی و کوتاهی مردم و دولت همراه بوده است. در این میان بهترین روش مقابله با ایجاد بحران های آبی، استفاده از روش هایی همچون آبیاری قطره ای، بارانی و تحت فشار است.

آبیاری قطره ای و بارانی

در هر دو روش آب دیگر از مسیر جوی وارد زمین کشاورزی نمی شود! بلکه با کمک لوله های پلی اتیلن که تقریبا قیمت بسیار به صرفه ای نیز دارند، آب مستقیما به ریشه گیاه می رسد. در روش قطره ی لوله های پلی اتیلن در کنار گیاه قرار می گیرند و آب از طریق قطره چکان ها مستقیم به خاک نفوذ کرده و ریشه گیاه را تغذیه می کند.

در روش آبیاری بارانی آب با فشار زیاد از آب پاش ها و فواره های نصب شده در زمین کشاورزی به گیاهان می رسد. 

در روش آباری قطره ای ، گیاهان بهره بیشتری می برند و بر خلاف سیستم بارانی تبخیر و آبیاری بی هدف تا 90% کاهش پیدا می کند.

هزینه نصب و راه اندازی آبیاری قطره ای

نصب و راه اندازی سیستم های آبیاری قطره بسیار پایین بوده و شامل لوله پلی اتلین به متراژ لازم، قطره چکان به تعداد کافی و یک استخر در ارتفاع بالاتر است. در صورتی که استخر هم سطح زمین باشد لازم است تا یک پمپ برقی یا بنزینی آب را به داخل لوله ها هدایت کند. قیمت لوله پلی اتیلن تابعی از ضخامت و سایز لوله است که میتواند متغیر باشد.

پاپ زن دانشیار کشاورزی دانشگاه رازی کرمانشاه در این زمینه می گوید:

وقت آن رسیده که برای مدیریت منابع آبی به سمت تغییر شیوه آبیاری در بخش کشاورزی برویم. شاید بر اساس کم آبی های حادث شده در گذشته بوده که کشاورزان از روش های آبیاری غرقابی فاصله گرفته و به سمت روش آبیاری نشتی رفته و بعد از آن روشهای آبیاری تحت فشار بارانی و قطره ای در کشاورزی رایج شده است.

در حال حاضر اکثر زمین های کشاورزی به روش های سنتی و منسوخ شده اداره می شوند و همین عامل باعث می شود تا بهره وری در کشاورزی ایران به شدت پایین باشد. همچنین این روش باعث هدررفت 90% از آب می شود که بسیار قابل توجه است.

تغییر الگوی کشت

کاشت میوه ها و گیاهانی که به آب فراوان نیازدارند یک مسیر کاملا غلط است که در حال حاضر متاسفانه دنبال می شود. کشت میوه هایی همچون هندوانه که به آب بسیار زیادی نیاز دارند آن هم در شرایط و وضعیت فعلی کاری کاملا اشتباه است.

محصولاتی همچون برنج در شهر های کشت می شود که آب کافی ندارند.

وزارت جهاد کشاورزی لازم است تا با همراهی کشاورزان و بخش خصوصی الگوهای کشت سختگیرانه ارائه دهد و با نظارت مستمر در پی اجرای آن باشد.

در صورتی که دو راه حل تغییر سیستم آبیاری و اصلاح الگوی کشت دنبال شود، حدود 90درصد در مصرف آب صرفه جویی می شود که رقم بسیار بالایی است. 

با انجام این دو راه حل شاید دیگر هرگز نوبت به بخش خانگی و صنعت نرسد