گنجی در شرق ایران که هنوز کسی سراغش را نمی‌گیرد
گذرگاه مرزی دوغارون با بیش از یک قرن سابقه فعالیت اقتصادی، امروز اصلی‌ترین دروازه تجاری ایران و افغانستان به شمار می‌رود. با وجود صادرات سالانه ۲.۵ میلیارد دلار کالا از این مرز و نقش ۶۰ درصدی آن در تجارت ایران با افغانستان، ظرفیت‌های عظیم این منطقه هنوز به شکوفایی کامل نرسیده و نبود فرماندهی واحد، ضعف در جذب سرمایه‌گذاری و بی‌توجهی به گردشگری سلامت از مهم‌ترین چالش‌های آن است.
مرز بین‌المللی دوغارون در شهرستان تایباد، ۲۲۵ کیلومتری جنوب شرقی مشهد، اصلی‌ترین گذرگاه رسمی تجاری ایران و افغانستان است. سالانه بیش از ۲.۵ میلیارد دلار کالا شامل فرآورده‌های نفتی، مواد غذایی، مصالح ساختمانی و میوه و تره‌بار از این مرز به افغانستان صادر می‌شود؛ کشوری که نخستین شریک صادراتی خراسان رضوی محسوب می‌شود. با وجود این جایگاه، ظرفیت‌های گسترده دوغارون هنوز به‌طور کامل مورد استفاده قرار نگرفته است.
منطقه آزاد تجاری-صنعتی دوغارون
در سال ۱۴۰۲، منطقه ویژه اقتصادی دوغارون به منطقه آزاد تجاری-صنعتی ارتقا یافت تا بستر توسعه مراودات اقتصادی، اشتغال پایدار و ارتقای معیشت مرزنشینان فراهم شود. با این حال، به‌رغم قرار گرفتن دوغارون در میان پنج گمرک برتر کشور، این منطقه هنوز به سطح شکوفایی مورد انتظار نرسیده است.
جایگاه راهبردی در تجارت منطقه‌ای
محمدرضا مودودی، مدیرعامل سازمان منطقه آزاد دوغارون، می‌گوید: «صادرات سالانه از این مرز بیش از مجموع صادرات ایران به اوراسیا و اروپا است.» به گفته او، همسایگی افغانستان با چین، پاکستان، تاجیکستان، ترکمنستان و ازبکستان فرصتی طلایی برای ایران است تا از طریق دوغارون کالاهای خود را به بازارهای این کشورها روانه کند. تراز تجاری ایران با افغانستان همواره مثبت بوده و دوغارون سهم عمده‌ای در این روند دارد.
چالش‌ها و مطالبات
با وجود ظرفیت‌های گسترده، نبود فرماندهی واحد در حوزه صادرات، واردات، ترانزیت و مسافری از مهم‌ترین مشکلات دوغارون است. حسین جمشیدی، فرماندار تایباد، تأکید می‌کند که جذب سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی در این منطقه هنوز به سطح مطلوب نرسیده و ایجاد فرصت‌های شغلی پایدار برای مرزنشینان مغفول مانده است.
فرصت‌های گردشگری سلامت
به گفته فرماندار تایباد، افغانستانی‌ها سالانه بیش از ۱.۵ میلیارد دلار در بخش درمان هزینه می‌کنند و بسیاری از آن‌ها برای دریافت خدمات به هند سفر می‌کنند. نزدیکی شهر هرات با جمعیت بیش از سه میلیون نفر به دوغارون، فرصتی بی‌نظیر برای توسعه گردشگری سلامت در خراسان رضوی است؛ استانی که به دلیل موقعیت جغرافیایی، مذهبی و تاریخی و همچنین پیشرفت‌های اخیر در حوزه سلامت، مقصد مهمی برای گردشگران درمانی محسوب می‌شود.
اهمیت منطقه در ترانزیت کالا
بخش عمده ترانزیت منطقه آزاد دوغارون از طریق بندرعباس انجام می‌شود. کالاهای بازرگانان افغانستانی، پاکستانی، هندی و سایر کشورهای همسایه از بنادر جنوبی ایران به دوغارون منتقل و از آنجا به افغانستان صادر می‌شود. این پایانه مرزی در ۱۸ کیلومتری تایباد و در زمره پنج پایانه برتر اقتصادی کشور قرار دارد.
