کپی ‌برداری اپل از نابغه متواضع

دیتر رامز یکی از بزرگ‌ترین طراحان لوازم‌خانگی جهان است. او قدرت ذهن خود را وقف تولید کالاهای هنرمندانه و خوش ساختی مثل ماشین حساب، قفسه وسایل، میزهای اداری، تلویزیون، رادیو، ساعت جیبی، ریش تراش، ضبط صوت، همزن، آب‌میوه‌گیری، دوربین فیلم‌برداری و ریش‌تراش‌های برقی کرد. از ایده‌های او در حوزه‌های دیگری مثل ساخت مجسمه برای کلیساها و دستگاه توزین الماس هم الهام گرفته شده است.  در ادامه به طراحی‌های شگفت‌انگیز این نابغه طراحی نگاهی می‌اندازیم. با گسترش‌نیوز همراه باشید.

دوره شغلی دیتر به طرز خارق‌العاده‌ای موفقیت‌آمیز است. او بود که شرکت براون را به شهرت رساند. براون وقتی دیتر به آن پیوست یک شرکت متوسط آلمانی بود که رادیو می‌ساخت اما خیلی زود رشد کرد و در عرصه طراحی و تولید کالاهای مصرفی باکیفیت به یک غول بین‌المللی تبدیل شد. طرح‌های دیتر راه خود را به میلیون‌ها خانه باز کرد. اپل با اشتیاق از کارهای او استقبال کرد و برای ساخت اولین آیپد خود از رادیو جیبی تی ۳ او الهام گرفت.

طراحی به چه دلیل مهم است؟ اشیایی که طراحی بدی دارند ما را کسل و افسرده می‌کنند؛ منگنه‌ای که کار نمی‌کند، پاکت مغز گردویی که باز نمی‌شود، کنترل از راه دور تلویزیونی که خوب عمل نمی‌کند. همه این موارد، نماد سوء ارتباط و عدم ایجاد همدلی هستند. طراحی بد نتیجه بد دیگری هم به همراه دارد و آن این است که هزینه زیادی را به سیاره ما تحمیل می‌کند. سرمایه‌داری مدرن، جهان را پر از کالاهای بی‌کیفیت کرده است. این قبیل کالاها خیلی زود دور ریخته می‌شوند و اوراق می‌شوند. بخشی از ضایعات ایجاد شده، روی اقیانوس شناور می‌شود و لاک‌پشت‌های آبی و مرغان دریایی و گونه‌های جانوری دیگر را می‌کشد.

 رامز به ما نشان داد که سرمایه‌داری می‌تواند محصولات بی‌کیفیت تولید نکند. اگر از زندگی و کارهای او الگو بگیریم می‌توانیم ارزش‌هایی که برای زندگی و کسب‌وکار ما حیاتی است را در صدر اولویت‌های خود قرار دهیم. کارها و آثار رامز حاوی پنج چند بنیادی است:

برای سادگی، ارزش قائل باش

رامز می‌خواست در هر شیء و کالایی، فقط عناصری که واقعاً مهم و اساسی هستند را جا دهد. اصل سادگی را می‌توانید در طراحی رادیوی آر ۲۰ که یکی از اولین آثار اوست ببینید. رامز در طراحی این رادیو از هانز پاگولت و گرامافون اس-کی او الهام گرفته بود.

آیپد از رادیوی جیبی تی ۳ الهام گرفته شده است

رادیوی آرتی ۲۰،  طراحی رامز. شرکت آلمانی براون آرتی ۲۰ را در سال ۱۹۶۳ تولید کرد

در مورد یک رادیوی ساده کارهای زیادی می‌توان انجام داد: می‌توان دکمه‌ها و کنترل‌کننده‌های بیشتری اضافه کرد، یک زنگ هشدار تعبیه کرد، از چند بلندگو استفاده کرد تا صدای بیشتری ایجاد شود و بسیاری کارهای دیگر. اما رامز دقیقاً بالعکس عمل کرد. او چیزهایی که ارزشمند بودند اما در بالاترین درجه اولویت نبودند را فدا می‌کرد تا سادگی بیشتری به دست آید.

سادگی از یک نظر دیگر هم برای ما لذت‌بخش است: زندگی‌های ما زیاده از حد شلوغ و به‌هم‌ریخته شده است و تجربه داشتن گزینه‌های بیشتر، عملاً کسالت‌بار شده است. برای همین است که وقتی سادگی می‌بینیم برای آن ارزش قائل می‌شویم. اما در بسیاری از عرصه‌های دیگر زندگی «ساده بودن» را دشوار یا خجالت‌آور می‌دانیم. اگر ارتقا یابیم و مدیر شویم تصور می‌کنیم که دیگر نباید از خودکار معمولی استفاده کنیم چون شأن ما را پایین می‌آورد. یا قبلاً تمام حرف‌های خود را در یک پاراگراف بیان می‌کردیم ولی حالا که مدیر شده‌ایم تصور می‌کنیم که باید به گزارش خود پروبال بدهیم.

خود واقعی ما ممکن است در اشتیاقِ سادگی باشد ولی به حدی ازخودبیگانه شده‌ایم که از بروز دادن خواسته‌های حقیقی خود شرم داریم. به‌عنوان‌مثال وقتی در یک رستوران گران‌قیمت هستیم غذای شیک‌تری سفارش می‌دهیم، بااین‌حال ته قلبمان ممکن است دوست داشته باشیم کمی نان و پنیر سفارش دهیم.

سادگی ممکن است باعث شود خود را ضعیف و آسیب‌پذیر بدانید بااین‌همه سادگی یک دستاورد بزرگ است؛ سادگی یعنی با خود صادق هستیم و چیزی را طلب می‌کنیم که واقعاً می‌خواهیم.

ارزش تواضع

رامز وقتی مسواکی را از نو طراحی می‌کرد هفته‌ها درباره جزئیات مربوط به دسته آن فکر می‌کرد: کجای دسته مسواک را در دست می‌گیریم؟  عرض دسته باید چقدر باشد؟ روی دسته مسواک چه مقدار برآمدگی وجود داشته باشد که راحت با آن کار کنیم؟ البته وقتی محصول نهایی را می‌بینیم متوجه نمی‌شویم طراحی آن چقدر کار برده است. رامز در تمام عمر به اصل تواضع پایبند بوده است و این جمله مشهور رومی را سرمشق خود قرار داده است: «هنر واقعی یعنی پنهان کردن هنر».

خود رامز هم انسان متواضعی است. رامز در اصل در دو حوزه معماری و نجاری آموزش دیده است اما ترجیح می‌دهد چیزهایی بسازد که زندگی مردم را بهبود بخشد؛ او ساختمان‌های بی‌نظیر و تماشایی نمی‌سازد که مهارت و شکوه خود را به رخ بکشد. محصولاتی که رامز طراحی می‌کند سرشار از فروتنی است: محصولات او سعی نمی‌کنند بدون هیچ دلیل خاصی توجه شما را جلب کنند. محصولاتی که رامز طراحی می‌کند ترجیح می‌دهند در حاشیه باشند اما کار خود را به‌خوبی انجام دهند. 

تواضع نقطه مقابل خودنمایی است. تواضع بخشی از آرمانِ «خدمت‌رسانی حداکثری» است و این مفهوم بنیادی باید در کانون سرمایه‌داری خوب باشد. کالایی که در آن گوشه قرار داده شده است برای جلب‌توجه نیست؛ آنجاست که به مصرف‌کننده کمک ‌کند که زندگی بهتر و راحت‌تری داشته باشد (درست مثل یک خدمتکار وظیفه‌شناس). کمتر ابزاری پیدا می‌شود که به اندازه سیستم قفسه‌بندی ۶۰۶ مفید باشد. رامز این قفسه را در سال ۱۹۶۰ برای شرکت ویتسو طراحی کرد و هنوز هم تولید می‌شود. تواضع حقیقی نتیجه اعتمادبه‌نفس است. انسان متواضع از نادیده گرفته شدن نمی‌ترسد.

 همدلی با مصرف‌کننده

یکی از اصول رامز این است که استفاده از وسیله باید راحت باشد و وقتی برای اولین بار با آن مواجه می‌شویم فوراً نحوه استفاده از آن را یاد بگیریم. استفاده از محصولات رامز آسان است و شمای مصرف‌کننده به دستورالعمل همراه کالا، نیاز ندارید. کافی است به خود محصول نگاهی بیندازید.

توانایی خلق یک تجربه خوشایند برای دیگران، مهارت بزرگی است اما بیشتر مردم نمی‌توانند به‌خوبی از انجام این کار برآیند چون این توانایی از منبع نامعمولی سرچشمه می‌گیرد. رامز می‌داند که مصرف‌کننده چه تجاربی را ناخوشایند می‌داند. او می‌داند که جای چه چیز در محصول فعلی، خالی است و چه «نبودن‌هایی» مصرف‌کننده را سرخورده کرده است. کارهای رامز ساده و بی‌ادعا به نظر می‌رسند چون او به‌خوبی دریافته است که اگر مصرف‌کننده معمولی نتواند نحوه استفاده از وسیله را درک کند به‌آسانی گیج و عصبانی می‌شود. مسئله‌ای به این سادگی، گاهی مواقع، به‌قدری ما را کلافه می‌کند که احساس خجالت به ما دست می‌دهد.

ما معمولاً ازآنچه به نظر می‌رسد ابله‌تریم. بیشتر ما واقعاً می‌خواهیم استفاده از وسایل تا جایی که می‌شود آسان‌تر باشد. همه ما به طرق مختلف، کودن هستیم بااین‌حال جرئت نمی‌کنیم به دیگران بگوییم که ما هم کمی کودن هستیم. همه مثل کودکان هستیم و کمی شیرین می‌زنیم به همین دلیل یکی از وظایف طراح (یا هتلدار یا مامور بازخودگیری از مشتری) این است که با ملایمت و مهربانی، این واقعیت را به ما یادآوری کند.

رامز برای کودکان شش ساله وسیله نمی‌سازد اما در طراحی‌های خود ذات کودکانه ما را از یاد نمی‌برد. البته او این کار را باظرافت تمام انجام می‌دهد و کاری نمی‌کند که باعث شرمساری ما شود.

اگر می‌خواهیم روندهای مربوط به معماری، هتل‌سازی، طراحی خیابان‌ها، طراحی وب‌سایت‌ها، خودروسازی، ساخت گوشی همراه و نگارش کتاب را اصلاح کنیم باید به یاد داشته باشیم که کمی پیچیدگی ما را گیج می‌کند.

هنر و طراحی محصول

اگر اشیا پیش‌پاافتاده دهه ۱۹۶۰ عمیقاً توجه شما را به خود جلب می‌کند باید سری به دنیای نقاشی بزنید. نقاش هلندی،  یوهانس فرمیر به خرت‌وپرت‌هایی که در زندگی روزمره استفاده می‌کنیم علاقه بسیار داشت. او در تابلوی خیابان کوچک (این تابلو ۱۰۰ میلیون پوند ارزش‌گذاری شده است) یک زندگی سرشار از سادگی و تواضع را نقاشی کرده است.

فرمیر به جزئیات توجه می‌کند: نظم و تمیزی، نیمکت‌های مستحکم و یک جارو. رامز هم مثل ورمر برای این قبیل چیزها ارزش قائل می‌شود اما آنها را به محصولاتی تبدیل می‌کند که می‌توانیم در زندگی خود از آنها استفاده کنیم.

هنر و طراحی محصول ابداً از هم جدا نیستند. هدف نقاشی‌های در اصل این است که به جزئی از زندگی روزمره تبدیل شوند، در آشپزخانه و تالار ورودی خانه شما آویزان شوند و به‌این‌ترتیب به متن زندگی شما رسوخ کنند.

رامز جایگاه طراحی محصول را ارتقا بخشید. این هنرمند راستین عصر ما به‌جای تکه‌های کرباس، تلفن و ساعت طراحی می‌کند. او با تمام قدرت به استانداردهای والای خود پایبند مانده است و مصرانه می‌خواهد انسجام و زیبایی هنری را به قلمروی زندگی روزمره ما وارد کند. برای همین است که وقتی مردم به ساعت خود نگاه می‌کنند یا دکمه روی ساعت هشدار را فشار می‌دهند ارزش کارش را می‌ستایند.

رامز به ما نشان می‌دهد که کسب‌وکار خوب چگونه باید باشد: زیبا، ماندگار و برازنده. چه خوب است که کارآفرینان آثار او را مطالعه کنند و خود را وقف دو ارزش سادگی و تواضع کنند؛ ارزش‌هایی که در کانون جهان‌بینی رامز قرار داشت. تفکر رامز هنوز هم یگانه است اما باید به جریانی غالب و فراگیر تبدیل شود.

برگرفته از کتاب متفکران بزرگ: ۶۰ ابزار ساده که زندگی شما را بهبود می‌بخشند.