چالش های اساسی بخش معدن

حسن حسینقلی، رئیس اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های صنایع و معادن سرب و روی ایران در ارتباط با موقعیت جغرافیایی معدن اهنگران گفت: این معدن در قسمت غربی کشور ایران و جنوب شرقی استان همدان و در ۲۳ کیلومتری شرق شهرستان ملایر واقع شده و مساحت تقریبی آن ۲۹ کیلومتر مربع است. از سال ۱۳۳۵ فعالیت معدنکاری در معدن آهنگران آغاز شده و کارخانه فلوتاسیون این معدن در سال ۱۳۵۱ راه اندازی شده است.

وی زمان آغاز استخراج سرب در معدن آهنگران را از سال ۱۳۳۵ عنوان کرد و گفت: هم اکنون استخراج از این معدن به صورت زیرزمینی انجام می‌شود. عیار میانگین استخراج برابر ۲ درصد سرب و ۳۵ گرم بر تن نقره است.

مدیر عامل شرکت معادن با بیان اینکه استخراج آهن در معدن آهنگران به روش روباز و پله کانی است، گفت: ارتفاع پله ها در حدود ۱۵ متر و عیار سنگ آهن حدود ۳۵ درصد آهن خالص است.

حسینقلی گفت: شرکت معادن سرمک با ظرفیت تولید سالانه ۴.۰۰۰ تن کنسانتره سرب یکی از مهمترین تأمین کنندگان کنسانتره سرب شرکت ملی سرب و روی ایران است. در آینده ای نزدیک با به کارگیری تکنولوژی جدیدی در زمینه سلول‌های فلوتاسیون تولیدات به میزان چشم‌گیری افزایش خواهند داشت.

وی افزود: سنگ آهن تولید شده شرکت سرمک به شکل هماتیت بوده و از معدن آهنگران ملایر استخراج می‌شود و بازار مصرف آن صنایع سیمان است. در طی ۳۰ سال گذشته بیش از ۲۵ شرکت عمده تولید کننده سیمان در ایران ازخریداران سنگ اهن شرکت معادن سرمک هستند که از جمله آن می‌توان به سیمان سپاهان، بهبهان، کارون، رامهرمرز، نهاوند، سامان غرب، هگمتان، غرب، اکباتان، فارس، ساوه، دورود، زنجان، کردستان اشاره کرد.

مدیر عامل شرکت معادن سرمک در ادامه درباره نحوه فعالیت معادن سرب و روی شرکت سرمک در کشور گفت: شرکت معادن سرمک دارای چندین معدن سرب و روی از جمله قیر طبیعی در قصر شیرین کرمانشاه و سنگ آهن هماتیت در ملایر است. در معدن قیر طبیعی در قصر شیرین با تلاش کارشناسان و فعالین این عرصه، قیر طبیعی به کارخانه بیستون کرمانشاه منتقل می شود پس از میکرونیزه و بسته بندی شدن به خارج و داخل کشور ارسال می شود. در معدن تکیه اراک نیز ماده معدنی سرب و روی با عیار متوسط ۴درصد استخراج شده و جهت فراوری به معدن آهنگران در نزدیکی ملایر منتقل می شود. در آن منطقه کوره ای ساخته شده که به نوع خود در کشور بی نظیر است. به کمک آن کوره توانسته ایم با کاهش مصرف زغال از ۳۵ درصد به ۸ درصد، صرفه جویی زیادی را در این عرصه انجام دهیم. ضمن اینکه این روش به محیط زیست هم هیچ صدمه‌ای وارد نمی‌کند.

مدیرعامل شرکت معادن سرمک با اشاره به برتری های کوره ای که توسط این مجموعه برای اولین بار در کشور ساخته شده، تصریح کرد: با توجه به کوره پیشرفته ای که در کشور ساخته ایم، عیار کنسانتره سرب و روی معادن ما حدود ۵۰ درصد روی و ۱۰ درصد سرب است که در کل ۶۰ درصد می شود. درحالیکه در کوره های معمولی آمارها حدود ۳۵ درصد را نشان می دهد. از نظر راندمان نیز باید گفت که راندمان سرب و روی ۸۵ درصد است که عددی قابل توجه در این عرصه است.

او با اشاره به اینکه در معدن آهنگران دو کارخانه فلوتاسیون وجود دارد، گفت: خاک سربی که در معدن آهنگران وجود دارد به وسیله لوودر و کامیون از تونل‌ها استخراج شده و وارد کارخانه می شوند. با استفاده از روش های نوین توانستیم در ۶ لول به داخل کوه رفته و تونل هایی با قطر ۵ متر را به یکدیگر وصل کنیم. در ۵ سال اخیر توانسته ایم بیش از ۱۰ هزار متر تونل حفر کنیم.

مدیر عامل شرکت معادن سرمک همچنین با اشاره به اینکه سعی کرده‌ایم از باطله های کارخانه فلوتاسیون هم دوباره بهره برداری کنیم، گفت: از مواد باطله کارخانه‌های فلوتاسیون که در ۵۰ سال گذشته آن‌ها را بهره برداری کرده بودیم، دوباره استفاده می کنیم. با استفاده از تکنولوژی که از چین وارد کرده ایم میزان باطله ها را کاهش دادیم و برای تولیدات از باطله ها نیز استفاده می کنیم در واقع ۲۰ درصد از مواد اولیه این کارخانه‌های فلوتاسیون معدن خود سرمک و ۸۰ درصد از باطله های ۵۰ سال گذشته همین کارخانه فراهم می‌شود. این سلول‌های نرمه گیر یک تحول بزرگ برای فلوتاسیون است و علاوه بر اینکه میزان راندمان را بالا می‌برد دوستدار طبیعت نیز است و به نوبه خود برای اولین بار است که در کشور این اتفاق افتاده است.

او همچنین با اشاره به اینکه از بهترین مواد شیمیایی در عرصه معدنکاری استفاده می کند، گفت: با تحقیقاتی که انجام داده ایم بهترین مواد شیمیایی را از کانادا وارد می کنیم که ماده شیمیایی ضروری برای فلوتاسیون است. این مهم باعث شده که راندمانمان هم افزایش پیدا کند. به نوبه خود موفقیت بزرگی بوده که در کارخانجات فلوتاسیون به آن دست یافته ایم.

وی در ارتباط با مهمترین پروژه این شرکت گفت: ما مقدار زیادی سنگ آهن هماتیت، گوتیت و سیدریت با عیار ۳۵درصد داریم که به دلیل عیار پایین قابل استفاده در کارخانجات ذوب آهن نیست. با اختراعی که توسط خود پژوهشگران و مهندسان سرمک انجام شده به تکنولوژی تبدیل سنگ آهن هماتیت به مگنتیت دست یافته ایم و می توانیم این محصول را به عیار ۶۲ درصد و قابل استفاده در صنعت فولاد برسانیم.

حسینقلی گفت: از جمله زیرساخت های اجرایی شدن این پروژه (یعنی دست یافتن به مگنتیت با عیار۶۲ درصد) ساختن ۲ کوره است. در حال حاضر کوره اول ساخته شده و اکسید سرب و روی تولید می کند. ۷۰ درصد از عملیات احداث کوره دوم با نام آر اچ اف نیز به پایان رسیده است.

وی روند کار را این گونه توضیح داد: در حقیقت برای رسیدن به آهن اسفنجی باید هماتیت را به مگنتیت تبدیل کنیم و بعد از تبدیل کردن آن به پودر، این محصول را با مگنتسپراتور تر، پر عیار کنیم و در نهایت تبدیل به بریکت کنیم در این مرحله بریکت در کوره دوم وارد می شود و در ترکیب با زغال سنگ تبدیل به آهن اسفنجی می شود.

مدیر عامل شرکت معادن سرمک گفت: در کوره اول باید بتوانیم هماتیت را با ۵ درصد زغال سنگ تا ۶۵۰ درجه و نیم ساعت زمان حرارت بدهیم. بهره برداری از این پروژه در سال ۱۴۰۱ انجام می شود. در ایران تنها ۲ یا ۳ میلیارد تن سنگ آهن هماتیت داریم که به دلیل عیار پایین قابل استفاده در فولاد سازی نیست،‌ با این نوآوری شرکت سرمک، امکان استفاده هماتیت در فولاد سازی فراهم می شود.

حسینقلی با اشاره به اینکه مشکلات صنعت سرب و روی تاکنون حل‌ نشده باقی مانده، اظهار کرد: سال ۹۸ مطرح شد فعالان سرب و روی باید تا آخر سال عوارض صادراتی پرداخت کنند اما هنوز هم این روند ادامه‌ دارد. با اینکه انجمن سرب و روی به وزارت صنعت، معدن و تجارت نامه نوشته و شکایت خود را اعلام کرده، هیچ دردی دوا نشده و هیچ‌کس به مشکلات ما رسیدگی نمی کند.

وی با بیان اینکه فضای کسب و کار ما بسیار بر ضد تولید و اشتغال است، گفت: از جمله مهمترین معضلات بخش معدن را می‌توان به حقوق دولتی، سازمان‌هایی همچون منابع طبیعی و سازمان حفاظت از محیط زیست، وزارت کشور اشاره کرد. امروز وزارت صمت در ضعیف ترین موضع خود قرار دارد. متاسفانه ما که تحت نظارت این مجموعه هستیم و مجبور به تبعیت از تصمیمات هستیم.

وی در ارتباط با وضعیت کنونی معادن گفت: به استثناء معادن بزرگ دولتی و خصولتی که از رانت بهره می‌برند، در این سال ها میزان تولیدات و سرمایه‌گذاری بیش از ۵ هزار و ۵۰۰ معدن ایران به جای افزایش روندی کاهشی داشته است.

یکی از چالش هایی که بخش معدن با آن روبروست و دولت فعلی باید به سمت اصلاح آن حرکت کند، حذف مدیران ضعیف است.

حسینقلی رییس اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های صنایع و معادن سرب و روی ایران گفت: امیدواریم مسوولین معدن روحیه فسادتیزی داشته باشد و به توسعه بخش معدن کمک کنند. ما انتظار داریم که بیشتر به دنبال اجرای قانون باشند و بخش نامه هایی که در گذشته صادر شده را با شهامت و بهره از نظر کارشناسان و تشکل های مربوطه اصلاح کنند.