عرضه مسکن در بورس خوب یا بد؟

در حالی که قرار است در ماه جاری اوراق سلف استاندارد مسکن در بازار سرمایه منتشر شود، بسیاری از افراد سازوکار این اوراق را نمی‌دانند.

دو هفته قبل پروانه اصلانی مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی و اقتصاد مسکن وزارت راه و شهرسازی در برنامه زنده شبکه خبر با بیان اینکه اوراق سلف بازار مسکن با کمک بورس کالا طراحی شده است و در یک پروژه به زودی عملیاتی می‌شود، درباره جزییات اوراق سلف استاندارد مسکن تصریح کرد: ارزش تمام شده ساخت یک واحد یا یک پروژه تبدیل به ورقه‌های کوچک بهادار می‌شود و آنها در بازار توسط انبوه‌ساز عرضه می‌شود.

مدیرکل اقتصاد مسکن: اوراق سلف مسکن باعث حفظ ارزش دارایی‌های مردم در برابر تورم می‌شود

وی افزود: از آنجایی که مردم می‌خواهند ارزش پول خود را در مقابل تورم حفظ کنند یکی از راهکارهایی که می‌توانند انجام دهند خرید اوراق است و پول ساخت یا هزینه‌های ساخت مسکن از طریق اوراق بهادار برای سازنده تأمین خواهد شد. در واقع یکی از روش‌هایی که موجب کاهش وابستگی به سیستم بانکی خواهد شد بازار سرمایه است.

مدیرکل دفتر اقتصاد مسکن ادامه داد: یکی از گره‌های تولید مسکن، تأمین مالی است. حداکثر وامی که هم اکنون برای مسکن پرداخت می‌شود یک بیستم نرخ مسکن نیست. بنابراین مهم است که منابع ارزان قیمتی از بازار اخذ شود و عرضه مسکن در بورس کالا نه تنها موجب افزایش نرخ نمی‌شود که معتقد هستیم اثر کاهشی دارد.

بورس مسکن باعث افزایش نرخ مسکن می‌شود

با این حال حسام عقبایی نایب رئیس اتحادیه مشاوران املاک درباره طرح بورس مسکن و تأثیر آن بر بازار مسکن گفت: بورس مسکن هم از جمله طرح‌هایی است که به نظر می‌رسد یک طرح زائد باشد. این طرح در هیچ کشوری اجرا نشده و طرحی اضافی است.

عقبایی می‌گوید: «بورس» یعنی سرمایه و بازی کردن با سرمایه. باید بازار مسکن از سرمایه‌ای بودن تبدیل به کالایی بودن شود. وقتی مسکن وارد بورس شود، یعنی سیاست‌هایی به جامعه تلقین می‌شود که نرخ مسکن افزایش یابد و سیاست‌های کالایی بودن مسکن، به سیاست‌های سرمایه‌ای شدن آن تبدیل می‌شود.

جزییات نحوه خرید و فروش اوراق سلف مسکن در بورس

یک کارشناس اقتصاد مسکن درباره جزییات اوراق سلف موازی استاندارد مسکن که قرار است به زودی در بازار سرمایه و بورس کالا پذیره‌نویسی آن برای پروژه‌های اعلامی از سوی انبوه سازان، آغاز شود، گفت: اوراق سلف نوعی پیش فروش مسکن است ملاک در آن می‌تواند فروش متری باشد یا نرخ شاخص؛ در این طرح، انبوه سازانی که قرار است پروژه مسکونی بسازند مانند صندوق‌های زمین و ساختمان، پس از تعیین کردن زمین مورد نظر برای ساخت‌وساز و اخذ پروانه ساختمانی و همچنین مشخص شدن جزییات ویژگی پروژه از لحاظ تعداد واحدها و متراژ هر کدام، قرارگیری آنها در هر طبقه و امثال آنکه در پروانه هم ذکر می‌شود، سازنده پیش فروش آن در بازار سرمایه را آغاز می‌کند.

وی ادامه داد: در این طرح، مبنا را یکی از واحدهای طبقه همکف تعیین می‌کنند، سپس سایر واحدها را با ضرایبی که انبوه ساز یا سازنده با سازمان بورس و اوراق بهادار به توافق می‌رسد، تعیین می‌کنند؛ مثلاً اگر طبقه همکف متری A تومان باشد، سایر واحدها و طبقات با ضرایب خاصی تعیین می‌شوند که به عنوان مثال طبقه دوم با ضریب متری ۱.۰۲، طبقه سوم با ضریب متری ۱.۰۵، طبقه چهارم با ضریب متری ۱.۰۷ و همینطور تا آخر، برای خریدار اوراق تعیین می‌شود.

کارشناس اقتصاد مسکن ادامه داد: این جداول تعیین شده و در هنگام فروش در اوراق سلف لحاظ می‌شود، خریدار نیز می‌داند که مثلاً قرار است واحد طبقه سوم را با متری A تومان خریداری کند.

وی در خصوص نحوه تعیین نرخ پایه گفت: نرخ پایه را کارشناس رسمی دادگستری تعیین می‌کند هم سازمان بورس و هم سازنده بر آن نظارت دارند نرخ پایه در بورس اعلام می‌شود؛ ممکن است در بازار سرمایه، نرخ پایه افزایش یا کاهش یابد.

کارشناس اقتصادی یادآور شد: پس از آنکه پروژه مذکور در بورس عرضه شد، خریداران در رقابت با یکدیگر، نرخ پایه به همراه ضرایب را کشف نرخ می‌کنند که مشابه خرید و فروش سهام است.

وی افزود: نرخ روز ساختمان نیز در نرخ اوراق خریداری شده تأثیر دارد که با توجه به افزایش تورم عمومی و تورم مسکن، نرخ هر برگه فروخته از پروژه ساختمانی مذکور نیز تغییر می‌کند که همان معاملات ثانویه اوراق است.

کارشناس بازار مسکن با بیان اینکه امکان فروش اوراق سلف مسکن در بازار ثانویه نیز وجود دارد، گفت: معمولاً نرخ این اوراق افزایشی است؛ اما ممکن است شرایط بازار مسکن به گونه‌ای باشد که قیمت‌ها کاهش یابد.