خطر جدی بیخ گوش وزیر صمت / فاطمی امین باز هم جان سالم به در می‌برد؟

یکدست شدن قوا و از جمله دولت و مجلس از جمله شعارهایی که در کارزار انتخابات ریاست جمهوری از جناح اصول‌گرا شنیده می‌شد، جناحی که با مشارکت ۴۲ درصدی و غیبت قشر خاکستری در پای صندوق رأی توانست مجلس یازدهم را در دست بگیرد و عنوان انقلابی بر روی آن بگذارد، حالا به دنبال این بود که پاستور را بدست بیاورد، از همین رو در آستانه انتخابات ۱۴۰۰ بیش از ۸۰ درصد نمایندگان طی نامه‌ای از رئیسی خواستند برای اجرای مصوبات مجلس، اعلام کاندیداتوری کند و به عنوان رئیس جمهور با مجلس همکاری کند.

رئیسی سرانجام به درخواست نمایندگان لبیک گفت و در شرایطی که آراء باطله در یک قدمی آراء او بودند، وارد پاستور شد، اما عمر بهار رابطه دولت و مجلس انقلابی زودتر از حد تصور به پایان رسید و در اسفند ماه ۱۴۰۰ اولین طرح استیضاح عضو کابینه دولت سیزدهم توسط لطف‌الله سیاه‌کلی تقدیم هیئت رئیسه مجلس شد که در نهایت مجلس در خرداد ۱۴۰۱ با صدور اولین کارت زرد برای وزیر صمت رسماً وارد چالش جدی با دولت شد.

از پیامک تهدید نمایندگان به وزیر درباره انتصابات شهرک‌های صنعتی تا تماس هیئت دولت با نمایندگان امضاء‌کننده استیضاح فاطمی امین از جمله حواشی که در جریان طرح استیضاح عضو اقتصادی دولت مطرح شد که در نهایت شهریور ماه به گفته قالیباف با خواهش رئیسی و دادن وعده‌هایی به رئیس مجلس که او بعداً در جمع نمایندگان، مطرح کرد، وزیر صمت به سلامت از زیر تیغ استیضاح عبور کرد.

پشت پرده استیضاح آقای وزیر

قضیه از این قرار بود که قالیباف به نقل از رئیسی در جمع نمایندگان گفت رئیس جمهور وعده داده اگر استیضاح وزیر صمت از دستور کار خارج مجلس خارج شود، طی دو ماه اصلاحات ساختاری در وزارتخانه صورت می‌گیرد، وزارت بازرگانی بازگشایی خواهد شد و دو وزیر جدید معرفی می‌شوند.

هر چند قالیباف به وعده خود درباره جلوگیری از استیضاح وزیر صمت عمل کرد و حتی لطف‌الله سیاهکلی به عنوان نماینده‌ای که استیضاح وزیر را کلید زد، با بیان اینکه دولت پیام مجلس درباره گرانی خودرو را دریافت کرده، از استیضاح صرف نظر کرد اما رئیسی به وعده‌هایی که در خفا به رئیس مجلس داده بود، وفادار نماند چنان که معاون پارلمانی رئیس جمهور در واکنش به وعده رئیسی برای تغییر وزیر صمت گفت دولت فقط برای وزارت بازرگانی وزیر معرفی می‌کند و فاطمی امین در دولت می‌ماند.

خلف وعده رئیسی درباره آنچه که قالیباف از قول او به عنوان تغییر فاطمی امین، بازگشایی وزارت بازرگانی اعلام  کرد و از طرفی اتمام مهلت دو ماهه و نابه‌سامانی بازار خودرو منجر به این شد که این دفعه نمایندگان با جدیت بیشتری استیضاح فاطمی امین را پیگیری کنند. از این‌رو سخنگوی هیات رییسه مجلس شورای اسلامی از قطعی شدن زمان برگزاری جلسه استیضاح سیدرضا فاطمی امین وزیر صنعت،‌ معدن و تجارت خبر داد، سید نظام موسوی همچنین گفت « طبق ماده ۲۲۳ آیین نامه داخلی مجلس، بعد از اعلام وصول تقاضای استیضاح، وزیر موظف است ظرف ۱۰ روز برای ارائه توضیحات لازم در مجلس حاضر شود که این مهلت ۱۰ روزه، ‌شنبه ۷ آبان تمام می‌شود لذا جلسه استیضاح ۸ آبان خواهد بود.»

هر چند سخنگوی هیئت رئیسه از استیضاح فاطمی امین در تاریخ ۸ آبان خبر داد اما در نهایت وزیر صمت بدون رئیسی البته با همراهی دو بازوی اصلی رئیس جمهور یعنی مخبر و رئیس دفتر رئیسی، با دو روز تاخیر در ۱۰ آبان ماه ۱۴۰۱ برگزار شد.

با وجود اینکه مجلس حتی گزینه‌هایی نظیر مهرداد بذرپاش و محمدرضا پورابراهیمی را در نظر گرفته بود اما سرانجام فاطمی امین با ۱۸۴ رای مخالف استیضاح و ۸۴ رأی موافق همچنان وزیر صنعت، معدن و تجارت باقی ماند. فاطمی امین این بار در شرایطی ماندگار شد که پیش از این بدقولی رئیسی به مجلس ثابت شده بود و انتظار می‌رفت با انتقادات فراوانی که نمایندگان نسبت به وضعیت خودرو دارند، استیضاح اتفاق بیافتد.

پایان کشمکش مجلس و دولت

عبور سالم فاطمی امین از دومین استیضاح به معنای پایان کشمکش مجلس و دولت درباره وزیر صمت نبود کما اینکه بعد از پایان جلسه استیضاح انتقادات به وزیر صمت به ویژه به دلیل وضعیت بازار خودرو، با شدت بیشتری نسبت به قبل ادامه پیدا کرد. چنانچه عضو کمیسیون امور داخلی کشور و شورا‌ها در مجلس شورای اسلامی با اشاره به افزایش ۱۰۰ میلیونی قیمت خودروهای معمولی گفت که وزیر صنعت، معدن و تجارت به وعده‌های خود در خصوص حذف قرعه کشی خودرو و کاهش قیمت آن عمل نکرده است، جلال رشیدی کوچی همچنین به توان خرید مردم اشاره کرد و افزود که «امروز مردم حتی توان خرید ارزان‌ترین خودروی تولید داخل را ندارند، اما ما همچنان در حال بازی با کلمات هستیم.»

در فضای انتقادات نمایندگان نسبت به عملکرد وزیر صمت احمد علیرضابیگی، نماینده مردم تبریز با افشاگری درباره علت اصلی رأی نیاوردن استیضاح وزیر صمت در ۱۰ آبان ماه ۱۴۰۱ به همه سوالات درباره چرایی سکوت نمایندگان و به ویژه قالیباف در برابر بدعهدی رئیسی و از طرفی پاسخگو نکردن او، پاسخ داد. در حقیقت احمد علیرضابیگی در گفتگویی به صراحت اعلام کرد« خوب است هیات رئیسه محترم مجلس شورای اسلامی بیاید تکلیف آن خودروهایی که به نمایندگان داده شد را مشخص کند. مشخص کند چرا قریب به ۷۰ تا ۷۵ دستگاه خودرو در اختیار نمایندگان قرار گرفت و تکلیف و ارتباط آن را با موضوع استیضاح نمایندگان روشن کنند.»

این نماینده مجلس با طرح این ادعا که خودروهای مذکور در فرآیند استیضاح گذشته به نمایندگان داده شده، یادآور شد «تکلیف آن ۷۰ خودرو شاسی بلندی که در اختیار مجلس قرار گرفت و ارتباطش با منتفی شدن استیضاح باید مشخص شود، انتظار این است که هیات رئیسه در این خصوص ورود پیدا کند و موضوع ۷۰ دستگاه را به صورت نقد مشخص کنند که چه بوده است.»

ماجرای خودروهای شاسی بلند

طرح چنین ادعایی از طرف عضو کمیسیون شوراها درباره علت ماندگاری فاطمی امین در وزارت صمت، واکنش‌های فراوان و متفاوتی از طرف نهادها و مسئولین به همراه داشت، چنانچه عبدالجلال ایری، سخنگوی کمیسیون عمران مجلس گفت: ادعای دروغ دریافت خودرو شاسی بلند توسط نمایندگان مصداق حاشیه‌سازی است. علاوه بر این مهرداد گودرزوند چگینی، نایب رییس اول کمیسیون برنامه و بودجه مجلس نیز اظهار کرد: هیات نظارت بر رفتار نمایندگان با قید فوریت به اتهام‌زنی نماینده تبریز رسیدگی کند. همچنین موسی غضنفرآبادی، سخنگوی هیات نظارت بر رفتار نمایندگان مجلس گفت: این هیات در اسرع وقت جلسه رسیدگی به اتهام مربوط به اهدای ۷۵ خودرو از سوی دولت به نمایندگان را برگزار و سعی می‌کند این جلسه قبل از استیضاح برگزار شود. در ادامه سید نظام‎الدین موسوی، سخنگوی هیات رئیسه مجلس با بیان اینکه حراست قوه مقننه ادعای واگذاری خودرو را بررسی و کذب بودن آن را مشخص کرد، گفت: هیات نظارت بر رفتار نمایندگان با قید فوریت اتهام واگذاری خودرو را بررسی می‌کند.

در این میان واکنش عضو کمیسیون کشاورزی مجلس درباره اهدای خودرو از طرف وزیر صمت به نمایندگان متفاوت بود، به این ترتیب که او خواستار اعلام اسامی نمایندگانی شد که از طرف وزارت صمت خودرو دریافت کردند. احد آزادی‌خواه با رد ادعای نماینده تبریز درباره دریافت خودرو توسط ۷۰ نماینده برای مخالفت با استیضاح قبلی وزیر صمت، گفت: نماینده مدعی اسامی این نمایندگان را اعلام کند تا مردم در جریان قرار گیرند.

اما مهم‌ترین واکنش‌ها به اظهارات علیرضابیگی مربوط به فاطمی امین و دادستانی است. وزیر صمت بلافاصله همزمان با افشاگری نماینده مردم تبریز درباره علت رأی نیاوردن استیضاحش ضمن تاکید بر روحیه فسادستیزی خود از طریق اعلامیه وزارت صمت تصریح کرد: این ادعا کاملا کذب است و این وزارتخانه پیگیری حقوقی این موضوع را در دستور کار قرار خواهد داد. بر همین اساس سیدرضا فاطمی امین، روز پنجشنبه با ارسال نامه‌ای خطاب به حجت الاسلام و السملین محمدجعفر منتظری از وی خواست به خبر نادرستی که منتشر شده است، رسیدگی کند.

در این نامه آمده است: به استحضار می‌رساند روز گذشته خبر نادرستی مبنی بر واگذاری خودرو به نمایندگان مجلس شورای اسلامی در جریان استیضاح وزیر صنعت، معدن و تجارت منتشر شد. چنین اتهام فسادی در شأن دولت مردمی و مجلس انقلابی نیست؛ با توجه به صدمه چنین اظهاراتی به اعتماد عمومی و تضعیف سرمایه اجتماعی کشور، خواهشمند است دستور فرمایید این موضوع در اسرع وقت بررسی و اقدامات قانونی جهت تعقیب قضایی خطاکاران انجام شود.

در پاسخ به درخواست فاطمی امین از دادستان کل کشور، این نهاد اعلام کرد در رابطه با جزییات نامه سیدرضا فاطمی‌امین وزیر صنعت، معدن و تجارت در مورد درخواست پیگیری ادعای یکی از نمایندگان مجلس مبنی بر واگذاری خودرو به نمایندگان مجلس شورای اسلامی در جریان استیضاح وزیر صمت اظهار داشت: درمورد ادعای آقای بیگی نماینده مجلس شورای اسلامی، بلافاصله دستورات لازم به معاونت مربوطه در دادستانی کل کشور برای پیگیری موضوع داده شد تا از فردی که چنین ادعایی کرده است خواسته شود مدارکی بر اساس آن چه ادعا کرده است را ارائه دهد تا بررسی لازم انجام شود.

حجت‌الاسلام والمسلمین محمد جعفر منتظری افزود: اگر مدارکی وجود نداشته باشد به دلیل اینکه موضوع مهم و با حیثیت دولت و مجلس شورای اسلامی در ارتباط است، تحت تعقیب قرار خواهند گرفت و مراتب به دادستانی تهران ارجاع داده خواهد شد.

در نتیجه پیگیری‌های دادستانی درباره واگذاری ۷۰ الی ۷۵ خودرو به نمایندگان، احمد علیرضابیگی، نماینده‌ای که این ادعا را مطرح کرده، روز شنبه در صفحه شخصی خود در توئیتر نوشت که ساعت ۱۰ و ۳۰ دقیقه امروز در دادستانی کل و ساعت ۱۲ و ۳۰ دقیقه در هیات نظارت بر رفتار نمایندگان پاسخگو خواهم بود.

دلایل استیضاح وزیر صمت قانع کننده نیست

کش و قوس مجلس و دولت درباره ماندگاری و تعویض وزیر صمت و در نهایت طرح چنین ادعاهایی درباره پشت پرده جلسه استیضاح وزیر صمت منجر به شکل‌گیری این پرسش می‌شود که طرح چنین ادعاهایی درباره وزیر صمت تا چه اندازه به واقعیت نزدیک است و در مجموع طرح مسائلی نظیر بازگشایی وزارت بازرگانی و التهاب بازار خودرو منجر به طرح استیضاح وزیر صمت شده و یا پای منافع دیگری در میان است؟ در پاسخ به این پرسش علی اصغر خانی، عضو کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی در گفتگو با خبرنگار گسترش نیوز گفت: موضوع استیضاح وزیر صمت با منویات مقام معطم رهبری مبنی بر اینکه برای دولت حاشیه درست نکنید و راه را برای یکدیگر هموار کنید، تمام شده است. در حقیقت بیانات ایشان فصل الخطاب و پیامی به هیئت رئیسه مجلس و برخی از اعضای آن که پشت صحنه استیضاح فاطمی هستند، محسوب می‌شود.

وی افزود: بسیاری از دلایل استیضاح وزیر صمت قانع کننده نیست، برای نمونه یکی از دلایل مربوط به بحث خودرو می‌شود که اصلا ارتباطی با فاطمی امین ندارد چرا که وقتی قیمت ارز افزایش پیدا می‌کند قیمت خودرو هم افزایش پیدا می‌کند، لذا اگر بنابر استیضاح است باید وزیر اقتصاد استیضاح شود نه وزیر صمت.

خانی با اشاره به سایر دلایل استیضاح وزیر صمت تصریح کرد: یکی دیگر از دلایلی که نمایندگان استیضاح فاطمی امین را مطرح می‌کنند مربوط به مشکل آنها با رئیس جمهور است. در حقیقت تعدادی از نمایندگان می‌خواهند مانع کار رئیس جمهور شوند. برخی از نمایندگان پشت پرده درخواست‌های از فاطمی امین داشتند اما او محکم ایستاده است.

نماینده مردم شاهرود و میامی در مجلس شورای اسلامی با اشاره به وعده رئیسی به قالیباف درباره وزارت بازرگانی و اولین جلسه استیضاح وزیر صمت خاطرنشان کرد: اگر رئیسی بخواهد کاری انجام خودش اعلام می‌کند و نیازی نیست به قالیباف بگوید بلکه خودش به مجلس اعلام می‌کند. لذا به دلیل اینکه چنین وعده‌ای را نمایندگان از زبان خود رئیسی نشنیدند، نمی‌توانند استناد کنند.

خانی در پایان یادآور شد: با توجه به شرایط کشور استیضاح وزیر صمت کار را خراب‌تر می‌کند چراکه تیم فاطمی امین قوی و سالم است و رئیسی هم به دلیل سلامت، پشت کار و دلسوزی که وزیر صمت دارد، از او دفاع می‌کند.

در مجموع نتیجه کشمکش نمایندگان و اتحادیه‌ها و انجمن‌هایی نظیر انجمن صنفی صنعت تایر، اتحادیه صنف تولیدکنندگان، و غیره، که خواستار ماندن فاطمی امین در صمت هستند با نمایندگان مخالف عملکرد او، فاطمی امین ۱۰ اردیبشهت ماه برای دومین جلسه استیضاح در مجلس حاضر می‌شود. نکته پایانی درباره استیضاح فاطمی امین این است که به باور برخی با توجه به تفاوت دومین جلسه استیضاح وزیر صمت که همان دست‌رد زدن مجلس به سینه به دولت در مورد تاخیر ۴۸ ساعته در برگزاری جلسه است، قوه مقننه نشان داد این بار امکان خداحافظی فاطمی امین با وزارت صمت افزایش پیدا کرده است.