خداحافظی دلالان از بازار خودرو؟

در طول چند سال اخیر زمزمه‌های مختلفی مبنی بر حذف شورای رقابت در قیمت‌گذاری خودرو مطرح شده اما همچنان این بخش مرجع تصمیم گیر در تعیین دستورالعمل قیمت‌گذاری خودرو است. به اعتقاد شورای رقابت بازار خودرو هنوز در مرحله انحصار قرار دارد و با استناد به این موضوع باید دستورالعمل این بخش توسط شورای رقابت تعیین شود.

شورای رقابت معتقد است اگر در بازار سهم یک یا چند بنگاه یا شرکت تولید‌کننده، خریدار و فروشنده از عرضه و تقاضای بازار به میزانی باشد که قدرت تعیین نرخ و یا مقدار را در بازار داشته باشد، یا ورود بنگاههای جدید به بازار یا خروج از آن با محدودیت مواجه باشد باید مدیریت لازم جهت تعیین دستور العمل قیمت‌گذاری انجام شود.

با این وجود نمایندگان مجلس در صدد حذف شورای رقابت از روند قیمت‌گذاری خودرو بر آمده‌اند به نحوی که طبق مصوبه جدید کمیسیون صنایع و معادن مجلس، شورای رقابت از فرآیند قیمت‌گذاری خودرو حذف می‌شود. کمیسیون صنایع و معادن مجلس ماده ۴ طرح تحول صنعت و بازار خودرو اعاده شده از شورای نگهبان را اصلاح کرده است که بر اساس آن مقرر شد خودروهای تولید شده داخلی در بورس عرضه شوند.

در این ماده نرخ پایه عرضه خودرو در بورس توسط سازمان حمایت از مصرف‌کننده تعیین شده و ساز و کار تحقق این مهم باید در بورس مهیا شود. علاوه بر عرضه خودرو در بورس، مسائلی مانند کیفیت، بومی سازی، قطعه سازان، خدمات پس از فروش و... نیز در این طرح بررسی شده است.

البته طرح ساماندهی صنعت خودرو مصوب مجلس دهم بود که شورای نگهبان به ماده ۴ آن ایراد گرفت اما در مجلس یازدهم این موضوع بررسی و ایرادات آن رفع شد. درحال‌حاضر کلیات این طرح در کمیسیون صنایع و معادن تصویب و جزییات آن در دست بررسی است. نمایندگان این کمیسیون اما در فرآیند عرضه خودرو در بورس تأکید دارند که عرضه هر محصولی در بورس کالا باید با نرخ پایه انجام شود که در این زمینه سازمان حمایت را جایگزین شورای رقابت کرده‌اند.

بنابراین اگر فروش خودرو از مسیر بورس کالا در مجلس و شورای نگهبان نهایی شود شورای رقابت دیگر دخل و تصرفی در قیمت‌گذاری محصولات خودرویی نخواهد داشت.

نمایندگاه مجلس معتقدنداجرایی شدن این طرح باعث کاهش زیان خودروسازان خواهد شد و با ممانعت از قیمت‌سازی در بازار، خودرو از یک کالای سرمایه‌ای به یک کالای مصرفی تبدیل می‌شود تا مصرف‌کننده واقعی به راحتی به خودرو دسترسی پیدا کند و از سویی دیگر همین امر موجبات خروج دلالان از بازار را نیز فراهم خواهد کرد.

 با این وجود برخی هم معتقدند این طرح بیشتر به ایجاد فضای رانت و سفته‌بازی منتهی خواهد شد و نتایج آنچنان مثبتی را ایجاد نخواهد کرد. به هر حال خودروسازان با استقبال از عرضه خودرو در بورس کالا می‌خواهند برای همیشه از چرخه قیمت‌گذاری خودرو شورای رقابت خلاص شوند.

 البته هنوز این طرح به تصویب نهایی مجلس نرسیده است و به طور حتم با مخالفت شورای رقابت هم روبه رو است ولی باید دید آیا این راهکار به ظاهر منطقی می‌تواند دردی از بازار پر التهاب صنعت خودرو دوا کند یا مانند سایر نسخه‌ها به شکست منتهی خواهد شد.