کشت‌کنندگان ماری‌جوآنا میانکاله را آتش زدند!

فعالان محیط‌زیست استان مازندران تاکید دارند که وقوع آتش سوزی‌های عمدی پیاپی در منطقه میانکاله که به نوعی می‌توان آن را سریالی تلقی کرد، ناشی از آن است که متخلفان زیست محیطی از افرادی گرفته که به صورت غیرمجاز در این منطقه کشاورزی می‌کنند تا شکارچیان غیرقانونی و زمین خوران به خاطر انتقام از نیروهای محیط بانی که بعضا با آنها برخورد می‌کنند، بخش‌های مختلف پناهگاه حیات وحش میانکاله را به عمد می‌سوزانند.

البته کمبود تعداد محیط بان‌ها و تجهیزات لازم برای اطفای حریق در منطقه میانکاله نیز از جمله عواملی است که به تشدید خسارات این آتش سوزی‌ها دامن می‌زند؛ به نحوی که در تمام منطقه ۶۸ هزار هکتاری میانکاله، فقط ۲۰ نیروی محیط بان مشغول حفاظت از پناهگاه حیات وحش هستند و آنها هم برای خاموش کردن این آتش سوزی‌های سریالی این منطقه، صرفا یک تانکر آب، یک لودر و ابزار اولیه‌ای از جمله بیل و شاخه درختان را در اختیار دارند!

۲۰۰ هکتار از میانکاله در سال ۱۴۰۰ سوخت

هفته گذشته آتش به جان پناهگاه حیات وحش میانکاله افتاد و ده‌ها هکتار از بیشه زارهای آن در حالی سوخت که محیط بان‌ها با حداقل امکانات اطفای حریق مجبور به خاموش کردن آتش بودند. این البته سیزدهمین مورد از وقوع آتش سوزی‌های سریالی در پناهگاه حیات وحش میانکاله در سال ۱۴۰۰ بود و براساس برآوردهای اداره کل محیط‌زیست استان مازندران، از ابتدای امسال تا کنون ۱۳۱ هکتار از عرصه‌های طبیعی این منطقه در آتش سوزی هایی که غالبا عمدی تشخیص داده شده اند، دچار حریق شده است.

البته برخی فعالان محلی محیط‌زیست براساس اطلاعاتی که از محیط بان‌ها به‌دست آورده اند، میزان خسارت آتش سوزی‌های امسال را بیش از ۲۰۰ هکتار تخمین می‌زنند، اما نکته اساسی اینجاست که منطقه میانکاله یکی از یازده محلی در ایران است که در فهرست یونسکو به عنوان ذخیره گاه زیست کره ثبت شده‌اند و گونه‌های کمیاب گیاهی و جانوری بسیاری در آن یافت می‌شود و حتی یک هکتار از این منطقه نیز حائز ارزش‌های زیست محیطی فراوانی است.

میانکاله ۶۸ هزار هکتاری فقط ۲۰ محیط بان دارد

پناهگاه حیات وحش یا همان شبه جزیره میانکاله، در منتهی الیه جنوب شرقی دریای خزر و در ۱۲ کیلومتری شمال شهر بهشهر واقع شده است و بخشی از آن در استان مازندران و بخشی دیگر در استان گلستان و در حاشیه خلیج گرگان قرار گرفته، اما مدیریت تمام این شبه جزیره با اداره کل حفاظت محیط‌زیست استان مازندران است.

مساحت میانکاله نیز بیش از ۶۸ هزار هکتار و ارتفاع آن بین ۱۵ تا ۲۸ متر کمتر از سطح دریای آزاد است. البته حدود ۳۰ تا ۳۵ هزار هکتار از این منطقه را بخش خشکی تشکیل می‌دهد و مابقی مساحت میانکاله مربوط به تالاب بزرگی است که در این منطقه قرار گرفته و از قضا این تالاب نیز به دلیل ارزش‌های زیست محیطی فراوان آن در کنوانسیون جهانی رامسر به ثبت رسیده است.

اما نکته تاسف بار این است که با وجود آن که گونه‌های جانوری کمیابی از جمله گربه جنگلی، گراز، گربه وحشی، خرگوش صحرایی، تشی، خفاش، فک دریای خزر، فلامینگوی بال قرمز، انواع مرغابی، غاز پازرد، طاووسک، چنگر و مرگونس سفید، گیلانشاه، چوب‌پا، قار، حواصیل، قرقاول خزری و... در میانکاله زیست می‌کنند و جنگل بزرگی از بوته‌های تمشک، انارهای ترش و برخی دیگر از گونه‌های گیاهی کمیاب در این منطقه وجود دارد، تنها ۲۰ محیط بان از تمام مساحت ۶۸ هزار هکتاری میانکاله محافظت می‌کنند.

جالب این که از این بین معمولا در هر لحظه حداکثر فقط ۱۰ محیط بان بر سر شیفت خود حاضر هستند. به عبارت دیگر، اگر فقط سطح خشکی منطقه میانکاله را به عنوان منطقه عملیاتی نیروهای محیط بانی میانکاله در نظر بگیریم، در هر لحظه هر محیط بان وظیفه دارد که بین ۳ هزار تا ۳ هزار و ۵۰۰ هکتار از میانکاله را محافظت کند؛ کاری که قطعا خارج از توان هر انسانی است.

محیط زیست مازندران: بودجه‌ای برای تهیه ابزار اطفای حریق به ما نمی‌دهند

این البته تنها مسئله اسفناکی نیست که درباره نحوه محافظت نیروهای تحت امر سازمان محیط‌زیست از این ذخیره گاه ارزشمند زیست کره وجود دارد و مسئله حادتر این است که هم طبق صحبت‌های فعالان محیط‌زیست منطقه و هم طبق اذعان مسئولان اداره کل محیط‌زیست مازندران، محیط بان‌های میانکاله هیچ ابزاری به جز یک لودر و یک تانکر آب برای اطفای حریق در این شبه جزیره در اختیار ندارند و اغلب با همان ابزارهای اولیه یعنی بیل و شاخه درختان اقدام به خاموش کردن آتش در بیشه زارهای اطراف تالاب بین‌المللی میانکاله می‌کنند.

این نکته‌ای است که حسینعلی ابراهیمی کارنامی، مدیرکل محیط‌زیست مازندران نیز روی آن دست گذاشت و اظهارکرد: ریشه اصلی کمبود امکانات لازم برای اطفای حریق در پاسگاه‌های محیط بانی میانکاله به این مسئله برمی گردد که از سال ۹۸ و با تصویب قانون مدیریت بحران، سازمان محیط‌زیست از دستگاه‌های زیرمجموعه ستاد مدیریت بحران کشور حذف شد و اطفای حریق جنگل‌ها و مراتع فارغ از این که منطقه تحت مدیریت کدام نهاد قرار دارد، به سازمان جنگل‌ها سپرده شد.

وی با انتقاد از این مسئله تاکید کرد: همین قانون باعث شده است که اکنون در ردیف بودجه‌های سنواتی دولت هیچ بودجه‌ای برای تامین لوازم اطفای حریق برای سازمان محیط‌زیست در نظر گرفته نشود و به همین دلیل، نه تنها نیروهای محیط بانی مازندران بلکه محیط بانان تمام کشور با کمبود امکانات اطفای حریق دست و پنجه نرم می‌کنند؛ زیرا ادارات کل محیط‌زیست استان‌ها تنها زمانی می‌تواند برای خرید این امکانات هزینه کنند که بخشی از بودجه سالیانه قسمت‌های دیگر را برای خرید تجهیزات اطفای حریق در نظر بگیرند.

لودر اجاره‌ای تنها ابزار اطفای حریق محیط بانان میانکاله

کارنامی با تاکید بر این که خرید چند دمنده درد نیروهای محیط بانی میانکاله را دوا نمی‌کند، تصریح کرد: در منطقه‌ای مثل میانکاله که یک بیشه زار مسطح است و آتش در مدت زمانی کوتاه به شدت گسترده می‌شود، نیروهای محیط بانی برای اطفای حریق نیاز به ماشین‌آلات سنگینی از جمله لودر برای ایجاد آتش بر در منطقه دارند، این در حالی است که هزینه تهیه یک لودر ۳ میلیارد تومان می‌شود.

وی ادامه داد: البته ما در امسال با توجه به این که چنین بودجه‌ای در اختیار نداشتیم، از ابتدای اردیبهشت تا پایان آبان که احتمال وقوع حریق وجود دارد، یک لودر اجاره کردیم که هزینه آن ماهیانه ۴۰ میلیون تومان می‌شود. این در حالی است که در سال‌های گذشته حتی بودجه لازم برای اجاره همین لودر را هم نداشتیم.

محیط زیست مازندران: سال هاست فریاد می‌زنیم که محیط بان کم داریم

همان طور که گفته شد، کمبود نیروهای انسانی یگان حفاظت محیط‌زیست میانکاله از جمله مهم‌ترین مشکلاتی است که موجب می‌شود محیط بان‌های منطقه هم توان کافی برای اطفای حریق در حاشیه این تالاب بین‌المللی را نداشته باشند و هم سرعت عمل آنها برای پایش و اقدام برای خاموش کردن آتش بسیار کمتر از حد مورد نیاز باشد.

این موضوعی است که البته مدیرکل محیط‌زیست مازندران نیز به آن اذعان داشت و گفت: ۵۸ درصد ردیف‌های پستی اداره کل محیط‌زیست مازندران خالی است و ما سال هاست فریاد می‌زنیم که نیرو کم داریم، اما متاسفانه اعتبارات لازم برای استخدام نیروهای بیشتر به ما اختصاص داده نمی‌شود.

کارنامی ادامه داد: البته ما طوری مدیریت می‌کنیم که هنگام وقوع آتش سوزی تمام نیروها چه آن هایی که سر شیفت هستند و چه آنهایی که استراحت می‌کنند، به صورت آماده باش در منطقه حضور پیدا کنند و حتی نیروهای ادارات محیط‌زیست شهرستان‌های اطراف و سایر نیروهای امدادی نیز در صورت نیاز برای اطفای حریق میانکاله اعزام می‌شوند.

وی در ادامه تاکید کرد: اما این مسئله هیچ گاه نمی‌تواند مشکل کمبود نیروهای ما را جبران کند و ما نمی‌توانیم از نیرویی که چند روز به سختی با حریق مبارزه کرده است، انتظار داشته باشیم که از صبح روز بعد از خاموش شدن آتش با شکارچیان غیرمجاز و سایر متخلفان زیست محیطی مبارزه کند؛ مگر یک نیرو چقدر توانایی دارد؟

کشت‌کنندگان ماری‌جوآنا میانکاله را به آتش می‌کشند

فعالان محلی محیط‌زیست معتقدند تمام ۱۳ مورد آتش سوزی امسال میانکاله به صورت عمدی رخ داده است و به عبارت صریح تر، برخی متخلفان زیست محیطی از جوامع محلی حاشیه شبه جزیره میانکاله به دلیل آن که می‌خواهند از نیروهای محیط بانی که با تخلفاتشان برخورد کرده اند، انتقام بگیرند، اقدام به ایجاد حریق عمدی در این ذخیره گاه زیست کره می‌کنند.

این موضوعی است که فرزاد علیزاده، فعال محیط‌زیست مطرح کرد و گفت: علت اصلی ایجاد حریق‌های عمدی در شبه جزیره میانکاله توسط برخی متخلفان، وجود تعارض منافع بین آنها، نیروهای محیط بانی و مسئولان محیط‌زیست منطقه است؛ به طور مثال، برخی افراد متخلف در میانکاله ماری‌جوآنا کشت می‌کنند و وقتی نیروهای محیط بانی زراعت آنها را خراب می‌کنند، آنها برای انتقام از محیط بان ها، عرصه‌های طبیعی را به آتش می‌کشند.

وی با اشاره به انجام کشاورزی غیرمجاز در پناهگاه حیات وحش میانکاله عنوان کرد: با وجود این که در برخی مناطق شبه جزیره میانکاله به عنوان مستثناات اجازه کشاورزی داده شده است، اما برخی افراد محلی در مناطقی غیر از این بخش‌ها نیز اقدام به کشت غیرقانونی جو می‌کنند. برخی از این کشاورزان نیز برای این که بتوانند در بلندمدت موجب تغییر کاربری اراضی میانکاله شوند و مجوز کشاورزی در بخش‌های دیگری را هم بگیرند، از روی عمد مناطق مختلف میانکاله را آتش می‌زنند.

شکارچیان غیرقانونی، دیگر سوزندگان پناهگاه حیات وحش میانکاله

نکته دیگری که علیزاده به آن اشاره کرد، آتش زدن عمدی بیشه زارهای میانکاله توسط شکارچیان غیرقانونی است؛ به گفته او، در سال‌های گذشته این شکارچیان برای رم دادن حیات وحش منطقه و اقدام برای صید آنها، هر از گاهی اقدام به ایجاد آتش در منطقه میانکاله می‌کردند، اما از سال گذشته که اداره کل محیط‌زیست مازندران اقدام به تشکیل ۲۰۰ پرونده برای شکارچیان غیرمجاز منطقه کرد، شکارچیان نیز مانند کشاورزان غیرمجاز، ایجاد حریق عمدی در پناهگاه حیات وحش میانکاله را به عنوان راهکاری برای انتقام گرفتن از مسئولان محیط‌زیست منطقه برگزیدند.

این فعال محیط‌زیست همچنین به تلاش برخی افراد محلی برای تغییر کاربری اراضی طبیعی میانکاله برای تبدیل آن به منطقه مسکونی اشاره کرد و اظهارکرد: وقتی نهادهای دولتی و دستگاه قضایی مازندران جلوی اقدام این زمین خواری برخی محلی‌ها را گرفت، آنها افرادی را اجیر کردند که اقدام به آتش زدن عمدی بیشه زارهای میانکاله کنند.

وی البته در بخش دیگری از صحبت هایش با تاکید بر وجود فساد اداری در برخی نهادهای دولتی و قضایی منطقه میانکاله گفت: مطمئن باشید که اگر بخش زیادی از زمین‌های میانکاله باتلاقی نبود، اکنون آقایان با استفاده از رانت و رشوه، توانسته بودند در تمام منطقه ویلاسازی کنند.

علیزاده در پایان تصریح کرد: برخوردهایی هم که بعضا با متخلفان انجام می‌شود و نتیجه آن بروز این آتش سوزی هاست، لزوما از سر دلسوزی مسئولان محیط‌زیست یا دیگر نهادهای متولی نیست و بخش زیادی از آنها ناشی از تعارض منافع بین مدیران و جوامع محلی است؛ یعنی بعضا خود مدیران دوست دارند از روش‌های غیرقانونی در میانکاله درآمدزایی کنند، اما جوامع محلی جلوی آنها می‌ایستند.