آمار وحشتناک از تصادفات رانندگی / چه کسی مقصر این فاجعه است؟

تصادفات، نقش بسیار مهم و موثری در افزایش میزان مرگ و میر در کشور را دارد اما آمار فوتی‌ها در اثر تصادف نه تنها در کشور ما، بلکه در جهان بسیار بالا است و رانندگان بی‌دقتی را شاهد هستیم که در اثر یک غفلت کوتاه، زندگی را به کام خود و دیگران تلخ می‌کنند.

شناخت عوامل اصلی تصادفات جاده‌ای اهمیت بالایی دارد و می تواند اثرات زیان‌بار تصادفات را کاهش دهد. تصادفات جاده‌ای از جمله عوامل برجسته مرگ و میر در ایران و جهان به شمار می‌آیند. سالانه حدود ۱.۳ میلیون نفر در جهان به دلیل تصادفات جاده‌ای جان خود را از دست داده و بالغ بر ۵۰ میلیون نفر مجروح می‌شوند.

هزینه تحمیل شده ناشی از تصادفات در جهان بسیار بالا است. در سال ۲۰۰۷ حدود ۲۷ هزار ایرانی در تصادفات جاده‌ای جان باخته‌اند و بالغ بر ۲۷۶ هزار نفر مجروح شده‌اند. به طور میانگین در ایران سالانه حدود ۲۰ هزار نفر در تصادفات جاده‌ای کشته می‌شوند و حدود ۳۰۰ هزار نفر مجروح می‌شوند. برآورد هزینه‌های ناشی از تصادفات حاکی از آن است که سالانه حدود ۵ درصد از تولید ناخالص ملی (برابر ۴۴۰ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۷) یعنی ۲۲ میلیارد دلار در تصادفات ترافیکی هزینه می‌شود. 

طرح تازه برای ایمنی بیشتر

در تمامی کشورها طرح‌های متفاوتی برای ایمنی جاده و خودروها وجود دارد. در ایران بیشترین آمار تصادفات برای خودروهایی است که به زیر کامیون‌ها می‌روند. در این راستا سردار سید تیمور حسینی، جانشین پلیس راهنمایی و رانندگی فراجا گفت: خودرو هنگام برخورد به زیر کامیون کشیده می‌شود و آسیب‌دیدگی را افزایش می‌دهد. به همین خاطر در راستای کاهش جانباختگان حوادث رانندگی،  تدبیر جدیدی برای این دسته از کامیون‌ها اتخاذ شده و آن الزام نصب حفاظ ایمنی است. این طرح از اول دی ماه ۱۴۰۱ اجرا خواهد شد. 

وی اشاره کرد که این موضوع در کمیسیون ایمنی راه‌ها نیز به تصویب رسیده است. کامیون‌های مذکور باید از یک حفاظ ایمنی استفاده کنند که در صورت وقوع  تصادف،  از هدایت خودروی سواری به زیر کامیون جلوگیری شود. برآوردها نشان می‌دهد که از مجموع حدود ۴۰۰ هزار دستگاه کامیون موجود در کشور، تقریبا ۱۸۰ هزار دستگاه نیاز به نصب حفاظ ایمنی دارد که این موضوع از چندین ماه قبل به آنان اعلام شده است. 

بر اساس گفته‌های سردار حسینی، حدود ۳ ماه است که در مقابل پاسگاه‌های پلیس‌راه این موضوع دائما به رانندگان کامیون‌ها اطلاع‌رسانی می‌شود. لازم است تا سایر مسئولان نیز در این زمینه همراهی لازم را داشته باشند. برای مثال، وزارت صمت باید مراکز مجاز نصب حفاظ ایمنی را تعیین و معرفی کند. ماموران پلیس راهور نیز این کامیون‌ها را رصد می‌کنند. 

وی خاطرنشان کرد که این موضوع در جدول جرایم موجود نیست. در چنین مواردی باید از طریق وزارت کشور درخواست کرد که مبلغ و کد جریمه تصویب و تعریف شود، که در خصوص نصب حفاظ ایمنی کامیون‌ها نیز مکاتبات و مراحل قانونی در جریان است و تصمیمات بعدی اطلاع‌رسانی خواهد شد. در صورت تصویب کد و مبلغ جریمه، کامیون‌های فاقد این حفاظ، حتما جریمه نیز خواهند شد. 

۸ درصد تصادفات به دلیل تغییر مسیر ناگهانی رخ می‌دهد

سرهنگ فائزه‌ سادات صالحی، رئیس اداره تصادفات و مهندسی منطقه یک پلیس راهور تهران بزرگ، اعلام کرد:  یکی از دلایل اصلی تصادفات در شهر تهران، حرکت نکردن بین خطوط و تغییر مسیرهای ناگهانی است. در ماده ۱۱۹ آیین‌نامه رانندگی ذکر شده‌ که رانندگان همواره موظف هستند در بین خطوط ترافیکی ترسیم‌ شده حرکت کنند و اگر قصد تغییر مسیر دارند، با روشن ‌کردن راهنما دیگر رانندگان را از تصمیم خود آگاه کنند. البته برخی معابر نیز فاقد خط‌کشی هستند که در در این شرایط تغییر مسیر و انحراف به طرفین ممنوع است، مگر در شرایط نیاز که با استفاده از راهنما انجام می‌شود. 

بر اساس گفته‌های وی، در ۷ ماهه اول امسال، ۸ درصد از علل اصلی تصادفات در تهران، مربوط به تغییر مسیر ناگهانی بوده است. شاید این عدد درصد بالایی نباشد اما در میان علل اصلی تصادفات، رتبه سوم را به خود اختصاص داده‌ است. به همین خاطر، پلیس دستور داده‌ که دوربین‌هایی در جناغی بزرگراه‌ها برای برخورد با این تخلف نصب شود. رانندگان باید پیش از رسیدن به جناغی، مسیر خود را مشخص کنند و از تغییر مسیر ناگهانی بپرهیزند. نخستین علت تغییر مسیر ناگهانی، بی‌توجهی به همه مقررات رانندگی و عجله و شتاب بی‌مورد است. این عجله در وقوع درصد قابل توجهی از تصادفات موثر است. برخی مواقع نیز موانع موجود در محورها سبب تغییر مسیر می‌شود. برای مثال پیاده و سوار کردن مسافر در برخی معابر، سبب تغییر مسیر ناگهانی دیگر رانندگان می‌شود. 

نتیجه فاجعه آمیز مقایسه تصادفات در ایران با اروپا

برای این‌که متوجه شویم میزان تصادفات رانندگی در ایران در مقایسه با کشورهای اروپا چقدر فاجعه‌آمیز است، به آمارهای بین‌المللی درباره اروپا مراجعه می‌کنیم. «ETSC» یک سازمان غیرانتفاعی مستقل مستقر در بروکسل است که در حوزه کاهش تصادفات در حمل‌ونقل در حوزه اروپا فعالیت می‌کند. این سازمان در پایگاه تحلیلی و اطلاع‌رسانی خود آمار خسارات جانی و مالی ناشی از تصادفات جاده در اتحادیه اروپا را منتشر کرده است: «در سال ۲۰۲۲ میلادی ۱۸هزار و ۸۴۴ نفر در ترافیک جاده‌ای در اتحادیه اروپا جان خود را از دست دادند که ۱۰ هزار و ۸۴۷ نفر کمتر از سال ۲۰۱۰ و نشان‌دهنده کاهش ۳۷ درصدی است.»

تعداد جان‌باختگان در تصادفات جاده‌ای اتحادیه اروپا با ۱۸ هزار نفر در یک‌سال در حالی است که ما در همین سال (۱۳۹۹) طبق آمار پلیس ۱۷ هزار نفر در تصادفات‌مان قربانی داریم. 

موفقیت اروپا در کاهش تصادفات

بدون تعارف باید اذعان کنیم که برخی از اقدامات و برنامه‌ها در کشور ما در خصوص کاهش تصادفات، گاهی شبیه «شوخی» است و متاسفانه بیشتر موارد در حد یک حرف و سخنرانی می‌ماند که نمونه‌اش را می‌توان در کیفیت نازل خودروها جست‌وجو کرد. در عین حالی که مجامع و کشورهای پیشرفته برای آسیب‌ها و مشکلاتشان برنامه‌ریزی می‌کنند و نتیجه‌اش را هم به شیرینی می‌چشند. سازمان «ETSC» در این باره در گزارش تحلیلی خود می‌نویسد: کمیسیون اروپا سومین برنامه اقدام اروپایی خود را در سال ۲۰۱۰ برای ایمنی جاده تصویب کرد که هدف آن کاهش ۵۰درصدی تعداد جان‌باختگان در تصادفات جاده‌ای تا سال ۲۰۲۰ بود. اگرچه این هدف به طور کامل محقق نشد اما برنامه اقدامات منجر به کاهش ۳۷ درصدی آمار جان‌باختگان در تصادفات جاده‌ای در ۱۰سال گذشته تا ۲۰۲۰ شده است.»