چرا درس خوانده ها از روحانی شاکی شدند؟

پایگاه خبری "آسیا تایمز" در گزارشی، به دوره ریاست جمهوری "حسن روحانی" در ایران پراخته و با ذکر برخی موفقیت ها و ناکامی های دولت وی، به طور خاص به این مساله اشاره کرده که روی کار آمدنِ دونالد ترامپ به عنوان رئیس جمهور آمریکا در سال ۲۰۱۶ میلادی، تا حد زیادی طرح ها و برنامه‌های دولت حسن روحانی جهت آزاد سازی اقتصادی(لیبرالیزه کردن اقتصاد) ایران و همچنین تقویتِ نقش و جایگاه بخش خصوصی در آن را تضعیف کرد. امری که موجب ایجاد سرخوردگی و نامیدی گسترده در جامعه ایرانی شد.

آسیا تایمز در این رابطه می نویسد: «حسن روحانی در سال ۲۰۱۳ با وعده ایجاد آزادی و گشایش های بیشتر در داخل و توسعه مراودات بین المللی ایران بر سر کار آمد و توانست در سال ۲۰۱۷ نیز بار دیگر با طرح برخی وعده‌ها، پیروز انتخابات ریاست جمهوری ایران شود. با این حال، اکنون که وی قدرت را ترک می کند تا حدی در اجرای طرح ها و برنامه های خود، با چالش رو به رو شده و چندان از پسِ همه آن ها بر نیامده است.

در شرایط فعلی و در جریان سیزدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری ایران، "ابراهیم رئیسی" پیروز انتخابات شده که بسیاری از ناظران این پیروزی را ناشی از سرخوردگی افکار عمومی ایران از سیاست ها و رویه های اقتصادی دولت حسن روحانی ارزیابی می کنند. دوران حسن روحانی به معنای واقعی کلمه، با چالش های اقتصادی فراوانی برای مردم ایران همراه بود.

"تیری کویل" نویسنده و پژوهشگر "انیسیتو روابط بین المللی و راهبردی" در پاریسِ فرانسه می گوید: "روحانی در صدرِ تمامی اقداماتش سعی داشت تا اقتصاد ایران را لیبرالیزه کند و نقش بخش خصوصی در کلیت اقتصاد ایران را تا جای ممکن تقویت کند".

با این همه، این راهبردِ حسن روحانی، به کل با روی کار آمدن دونالدترامپ در آمریکا، با چالش مواجه شده و متوقف شد. سه سال قبل، دونالد ترامپ رئیس جمهور وقت آمریکا، این کشور را به صورت یکجانبه از توافق "برجام" خارج کرد. توافقی که در ازای ایجاد یک سری از محدودیت ها بر برنامه هسته ای ایران، این کشور را از برخی امتیازات و منافع اقتصادی منتفع می ساخت.

ترامپ پس از خروج از برجام، تحریم های گسترده ای را علیه ایران و اقتصاد این کشور وضع کرد که آسیب های قابل توجهی را برای تهران سبب شد. شاید مهمترین آسیب این تحریم ها، کاهش قابل توجه میزان صادرات نفت ایران بود. جدای از تحریم های آمریکا علیه ایران، بحران شیوع ویروس کرونا در این کشور نیز تا حد زیادی برای تهران ایجاد آسیب کرد و بر دامنه مشکلات اقتصادی دولت حسن روحانی افزود.

بدون تردید انتقدات گسترده از دولت حسن روحانی در بحبوحه پاندمی ویروس کرونا و متهم کردن آن به ناکارآمدی، تا حد زیادی طرح ها و برنامه های وی را عقب انداخت. روحانی در دوره ریاست جمهوری خود بارها و بارها به مساله "جنگ اقتصادی" دولت آمریکا علیه ایران اشاره کرد و آن را عامل اصلی اغلب چالش های اقتصادی کشور در دوره حضور خود در قدرت معرفی کرد. در کنار همه این ها، حتی متحدان اصلاح طلبِ حسن روحانی نیز به دلیل عمل نکردن وی به وعده هایش مخصوصا در حوزه آزادی های فردی و مدنی، از او به انتقاد پرداختند. با این حال، برخی از ناظران و تحلیلگران ایرانی نظیر "احمد زید آبادی" بر این باورند که این قبیل انتقادات از روحانی چندان عادلانه نیست زیرا وی در برخی از حوزه ها که از او انتقاد می شود، به اندازه کافی از اختیارات برخوردار نبوده است. امری که تحلیلگرانِ جبهه مخالف روحانی، از آن صرفا به مثابه "بهانه" یاد می کنند و آن را محکوم می کنند.

دولت روحانی و تضعیف طبقه متوسط جامعه ایرانی

یکی از موفقیت هایی که دولت روحانی می تواند در کسب آن به خود ببالد، توفیق آن در بهبود کیفیت و دسترسی به اینترنت در اقصی نقاط ایران است. با این حال، وی در رفع فیلترینگ توئیتر و فیس بوک که پیشتر وعده آن را داده بود، کاملا ناکام بوده است و هم اکنون استفاده از این شبکه های اجتماعی در ایران همچنان با فیلترشکن انجام می شود.

"تیری کویل" تحلیلگر مسائل ایران در فرانسه به خبرگزاری AFP می وید: "طبقه متوسطِ تحصیل کرده در شهرهای بزرگ ایران، عمیقا از روحانی و رویه های وی سرخورده و ناامید شده اند. آن ها از روحانی توقع کنش‌ورزیِ به مراتب بیشتری را داشتند".

برخی منتقدان روحانی بر این باورند که وی دولت خود را صرفا محدود به عده ای از افراد وفادار به خود کرده و عملا دولتش را در یک بن بست سیاسی گرفتار کرده است. با این حال، "کامنت ترم" استادیار دانشگاه اروپایی در فلورانس می گوید که شاید مهمترین موفقیت حسن روحانی در دوره حضورش در قدرت، انعقاد یک توافق هسته‌ای با قدرت های جهانی، بدون عبور از خط قرمزهای نظام جمهوری اسلامی ایران بوده است. در نقطه مقابل، بدترین ناکامی وی نیز تضعیف طبقه متوسط جامعه ایرانی و همچنین طبقه کارگری بود که تا حد زیادی با حمایت های خود از وی، زمینه انتخاب شدن مجدد او برای دوره دوم ریاست جمهوری اش را فراهم ساختند».