صنعت شیشه و طرفین یک مناقشه

شماری از تولیدکنندگان صنعت شیشه، صنایع مادر را به فراموش کردن تولیدکنندگان کوچک متهم می‌کنند و معتقد هستند که آنها برنده بحران اقتصادی اخیر بوده‌اند.

گسترش‌نیوز: برگزاری دومین دوره نمایشگاه ایران گلاس‌شو فرصتی بود برای گفت‌وگو با تولیدکنندگان کوچک و بزرگ این صنعت. این روزها کمتر تولیدکننده کوچکی پیدا می‌شود که از دست بزرگ‌ترها یا همان صنایع مادر گلایه نکند. تامین مواد اولیه در چند ماه اخیر سخت شده است. شرکت‌های کوچک، انگشت اتهام را به‌سوی کارخانجات مادر یعنی کارخانه‌هایی مثل کاوه، اردکان، گیلان و... دراز می‌کنند. آنها می‌گویند که کاهش ارزش ریال در برابر دلار، حسابی به کام صنایع مادر خوش آمده و بازار داخل دیگر برایشان اهمیتی ندارد. مدیران و مالکان تولیدی‌های کوچک می‌گویند که بحران اقتصادی اخیر بره‌کشان صنایع مادر بوده و در این میان، تنها شرکت‌های کوچک هستند که قربانی می‌شوند. وقتی راه‌حل می‌خواهید، بیشترشان خواهان دخالت دولت و وزارت صنعت و معدن و تجارت می‌شوند و ممنوعیت یا حداقل محدود شدن صادرات شیشه را تجویز می‌کنند.

آن‌طرف این مناقشه هم استدلال خودش را دارد. شرکت‌های متوسط و بزرگی که مواد اولیه دیگران را تامین می‌کنند کمبود مواد اولیه را رد می‌کنند. سنگین‌وزن‌های صنعت شیشه بر این اعتقاد هستند که اساسا چیزی به‌نام کمبود مواد اولیه وجود ندارد. واردات فناوری‌، ماشین‌آلات و قطعات با مشکل مواجه شده است ولی تا جایی که به خود شیشه مربوط می‌شود تولید آن‌قدر هست که هم پاسخگوی نیازهای داخل باشد و هم درآمد ارزی، نصیب کشور کند. آنها می‌گویند که میزان تولید بسیار بیشتر از صادرات است پس نمی‌توان گفت که صنایع مادر چشم خود را به روی تولیدکنندگان کوچک و تامین نیازهای آنها بسته‌اند. این استدلال بیراه به‌نظر نمی‌رسد چون بررسی میدانی بازار نشان می‌دهد تولیدکنندگان کوچکی که بتواند به‌صورت نقدی خرید کند مشکل خاصی در تامین مواد اولیه خود نخواهند داشت. به عبارت این شرایط فروش است که تغییر کرده است. تولیدکنندگان کوچک قبلا می‌توانستند در قالب چک‌های چند‌ماهه، خرید کنند اما اکنون چنین نیست و خریدها عمدتا نقدی هستند. گفته می‌شود که تولید‌های کوچک از ابتدا نقدینگی و پشتوانه مالی لازم برای فعالیت در این صنعت را نداشته‌اند و بحران اقتصادی اخیر، آزمونی بود که نشان داد بسیاری از آنها فقط با «خرید نسیه‌ای» تاکنون دوام آورده‌اند.

همه واحدهای تولیدی، صرف‌نظر از اندازه و میزان اشتغالی که ایجاد کرده‌اند بدنه صنعت شیشه کشور را می‌سازند و باید به منافع و مصالح همه آنها توجه کرد اما این به آن معنا نیست که استدلال هر دو طرف، به یک اندازه درست است. نبود آمار دقیق درباره میزان سرمایه و آورده مالی تولیدکنندگان شیشه، ارزیابی درست را سخت می‌کند اما به نظر می‌رسد که بسیاری از کوچک‌تر به‌راستی از ابتدا بنیه مالی لازم برای رویارویی با شرایط متلاطمی مثل آنچه در چند ماه اخیر دیدیم را نداشته‌ و ندارند. عیار یک تولیدی واقعی در روزهای سخت مشخص می‌شود و این حرف دبیر انجمن شیشه ایران که «تولیدکننده باید حداقل برای چند ماه آینده خود، مواد اولیه داشته باشد» درست به نظر می‌رسد. به نظر می‌رسد که موجودی شمار زیادی از واحدهای تولیدی شیشه، کفاف بیشتر از چند روز را نمی‌دهد و کم نیستند شرکت‌هایی که به این رویه نادرست، عادت کرده‌اند و حداکثر، یکی دو هفته بعد خود را دیده‌اند.