خانه‌دار شدن دهک‌های پایین کلید خورد | ۲۰۲۰ محله در مسیر تحول!
طرح بزرگ مسکن‌دار کردن دهک‌های پایین در بیش از ۲۰۲۰ محله کشور کلید خورده است. در این محلات حدود ۱۹ میلیون و ۷۰۰ هزار نفر زندگی می‌کنند که بیشترشان در بافت‌های فرسوده یا حاشیه‌نشین هستند. مدل تأمین مالی این طرح متفاوت است و افراد براساس توان پرداخت خود خانه‌دار می‌شوند. ساختار مدیریتی محلات توسط خود مردم اداره می‌شود و نهادهای حمایتی نقش پشتیبان دارند. هدف اصلی این طرح، خانه‌دار کردن اقشار کم‌درآمد و ارتقای کیفیت زندگی شهری است.
جزئیات طرح مسکن‌دار کردن دهک‌های پایین
طبق گفته آقامحمدی، در ۲۰۲۰ محله شناسایی‌شده حدود ۱۹ میلیون و ۷۰۰ هزار نفر زندگی می‌کنند. بیشتر این محلات شامل بافت‌های فرسوده و مناطق حاشیه‌ای هستند که شرایط زندگی در آن‌ها دشوار است. هدف اصلی طرح، بازسازی و نوسازی این محلات و ایجاد امکان خانه‌دار شدن برای ساکنان کم‌درآمد است. نکته مهم اینجاست که مدل تأمین مسکن در این طرح با الگوی نهضت ملی مسکن تفاوت دارد. در اینجا افراد براساس توان مالی خود مشارکت می‌کنند و هیچ اجبار یا عدد ثابت برای آورده وجود ندارد.
ساختار مدیریتی مردمی
یکی از ویژگی‌های منحصر به‌فرد این طرح، مدیریت مردمی آن است. آقامحمدی توضیح داد که ساختار مدیریتی در این محلات توسط خود مردم شکل گرفته و هیچ فرد یا نهادی خارج از اهالی در این ساختار حضور ندارد. هر کوچه یک شهردار دارد که از میان اهالی انتخاب می‌شود. به این ترتیب، هر ۳۰ تا ۴۰ خانوار یک نماینده دارند. همچنین هر ۱۰ تا ۱۲ کوچه یک پهنه مشخص تشکیل می‌دهند و مسئول پهنه نیز از میان مردم انتخاب می‌شود. در سطح بالاتر، کل محله یک مسئول خانه دارد که او نیز منتخب ساکنان است. این ساختار باعث می‌شود تصمیم‌گیری‌ها و اجرای طرح‌ها با مشارکت مستقیم مردم انجام شود و حس مالکیت و مسئولیت‌پذیری در میان اهالی تقویت گردد.
نقش نهادهای حمایتی
نهادهایی مانند کمیته امداد، ستاد اجرایی فرمان امام، هلال احمر و بهزیستی از این طرح حمایت می‌کنند. ارتباط این نهادها با محلات از طریق مسئول خانه برقرار می‌شود. این مدل ارتباطی باعث می‌شود کمک‌ها و خدمات به‌طور مستقیم به دست مردم برسد و از بروکراسی‌های پیچیده جلوگیری شود. در واقع، نهادهای حمایتی نقش پشتیبان دارند و مردم خودشان مدیریت اصلی را بر عهده دارند.
مدل تأمین مالی و ثبت‌نام
در این طرح، از متقاضیان پرسیده می‌شود که توان مالی آن‌ها برای تأمین مسکن چقدر است. بر اساس پاسخ افراد، واحدهای مسکونی طراحی و ساخته می‌شود. برای مثال، برخی افراد توان پرداخت ۵۰ میلیون تومان دارند و برخی دیگر تا ۵۰۰ میلیون تومان. این گروه‌ها در قالب تعاونی سازماندهی می‌شوند و واحدها به‌صورت تعاونی‌سازی ساخته می‌شوند. ثبت‌نام نیز از طریق اتاق تعاون انجام شده و بنیاد مسکن در اجرای طرح همکاری می‌کند. نکته مهم اینجاست که اجرای اصلی طرح توسط مردم همان محلات انجام می‌شود و این موضوع مشارکت اجتماعی را تقویت می‌کند.
ثبت‌نام گسترده متقاضیان
آقامحمدی اعلام کرد که تاکنون ۱۰۹ هزار نفر در این طرح ثبت‌نام کرده‌اند. این استقبال نشان‌دهنده نیاز جدی مردم به مسکن و اعتماد آن‌ها به مدل جدید تأمین مالی است. با توجه به انعطاف‌پذیری طرح و امکان مشارکت براساس توان مالی، انتظار می‌رود تعداد متقاضیان در ماه‌های آینده افزایش یابد.
پوشش بیمه سلامت و خدمات درمانی
یکی دیگر از اقدامات مهم در این محلات، پوشش بیمه سلامت برای همه ساکنان است. آقامحمدی گفت که پیش‌تر حدود یک میلیون و ۹۰۰ هزار نفر در این محلات بیمه نداشتند، اما اکنون همه افراد تحت پوشش بیمه قرار گرفته‌اند. علاوه بر این، صندوقی برای تأمین هزینه درمان بیماری‌های صعب‌العلاج ایجاد شده است. با کددار کردن افراد، هزینه درمان برای بیماران ساکن در این محلات رایگان خواهد بود. این اقدام نشان می‌دهد که طرح مسکن‌دار کردن دهک‌های پایین تنها به ساخت خانه محدود نمی‌شود، بلکه ابعاد اجتماعی و درمانی را نیز پوشش می‌دهد.
اهمیت اجتماعی و اقتصادی طرح
این طرح چند پیامد مهم دارد:
-
کاهش فقر مسکن و افزایش امنیت اجتماعی.
-
توانمندسازی مردم از طریق مدیریت محلی و مشارکت مستقیم.
-
افزایش عدالت اجتماعی با توجه به توان مالی متفاوت افراد.
-
ارتقای کیفیت زندگی در بافت‌های فرسوده و مناطق حاشیه‌ای.
-
کاهش هزینه‌های درمانی با پوشش بیمه سلامت و صندوق حمایتی.
ترکیب این اقدامات می‌تواند زندگی میلیون‌ها نفر را بهبود بخشد و الگوی جدیدی برای سیاست‌های اجتماعی در ایران ارائه دهد.
نتیجه‌گیری
طرح مسکن‌دار کردن دهک‌های پایین در بیش از ۲۰۲۰ محله یکی از بزرگ‌ترین پروژه‌های اجتماعی و اقتصادی کشور محسوب می‌شود. با مدیریت مردمی، حمایت نهادهای مختلف و مدل تأمین مالی انعطاف‌پذیر، این طرح می‌تواند مشکل مسکن خانوارهای کم‌درآمد را حل کند. علاوه بر ساخت خانه، پوشش بیمه سلامت و خدمات درمانی رایگان نیز به ارتقای کیفیت زندگی ساکنان کمک می‌کند. استقبال گسترده مردم و ثبت‌نام بیش از ۱۰۹ هزار نفر نشان می‌دهد که این طرح توانسته اعتماد عمومی را جلب کند. در نهایت، مسکن‌دار کردن دهک‌های پایین نه‌تنها به خانه‌دار شدن میلیون‌ها نفر منجر می‌شود، بلکه الگویی موفق برای توسعه اجتماعی و اقتصادی در ایران خواهد بود.
