زنگ خطر هوشمند برای بنگاهی‌ها؛ مشاوران املاک با شغلشان خداحافظی کنند؟
ورود پلتفرم‌های مسکن و الگوریتم‌های هوش مصنوعی به فرآیند قیمت‌گذاری اجاره، معادلات سنتی بازار را تغییر داده و شفافیت و پیش‌بینی‌پذیری را به یکی از مهم‌ترین مطالبات مستأجران و موجران تبدیل کرده است.
گسترش نیوز: با گسترش فناوری‌های دیجیتال و افزایش نقش داده‌های هوشمند در اقتصاد شهری، بازار اجاره نیز به شکل چشم‌گیری تحت‌تأثیر تحولات فناورانه قرار گرفته است.
در سال‌های اخیر، پلتفرم‌های آنلاین اجاره و خرید مسکن مسیر تازه‌ای برای تعیین نرخ‌های اجاره فراهم کرده‌اند؛ مسیری که برخلاف روش‌های سنتی مبتنی بر حدس، تجربه شخصی یا مقایسه محدودی از ملک‌ها، اکنون بر پایه داده‌های دقیق، نرخ‌گذاری منطقی و تحلیل‌محور را دنبال می‌کند. این تغییر رویکرد می‌تواند بازار متشنج اجاره را که مدت‌ها گرفتار رفتارهای هیجانی و قیمت‌گذاری غیرشفاف بوده، وارد عصر جدیدی کند.
به‌واسطه ورود پلتفرم‌ها، داده جمع‌آوری‌شده از هزاران فایل در نقاط مختلف شهر در اختیار تحلیلگران و حتی عموم مردم قرار می‌گیرد و امکان مقایسه واقعی قیمت‌ها در مناطق مشابه فراهم می‌شود. این سطح از شفافیت، قدرت چانه‌زنی مستأجران را افزایش داده و مانع از قیمت‌گذاری سلیقه‌ای توسط برخی موجران خواهد شد؛ خصوصاً در کلان‌شهرهایی که تنوع فایل‌ها و اختلاف قیمت میان مناطق بسیار زیاد است. در عین حال، موجران نیز می‌توانند با تحلیل‌های مقایسه‌ای، قیمت رقابتی و قابل دفاع تعیین کرده و به سرعت مستأجر مناسب پیدا کنند.
هوش مصنوعی با قابلیت یادگیری از داده‌های گسترده، الگوریتم‌هایی برای پیش‌بینی قیمت در آینده نزدیک ارائه می‌دهد. این الگوریتم‌ها عواملی مانند رشد اقتصادی، تورم، عرضه و تقاضای محلی، دسترسی به حمل‌ونقل و خدمات شهری را در مدل قیمت‌گذاری وارد می‌کنند؛ برخلاف قیمت‌های مقطعی که صرفاً بر اساس تصور ذهنی یا اطلاعات محدود شکل می‌گیرند. همین موضوع منجر به افزایش دقت، واقع‌گرایی و کاهش ریسک سرمایه‌گذاری در بازار اجاره خواهد شد.
پلتفرم‌های هوشمند، ابزار یا تهدید؟
با وجود این مزایا، نگرانی‌هایی نیز درباره اثرگذاری بیش‌ازحد پلتفرم‌ها بر ذهنیت قیمت‌گذاری وجود دارد؛ برخی کارشناسان معتقدند که انتشار گسترده قیمت‌ها در سطح شهر می‌تواند به ایجاد موج روانی افزایش نرخ یا گرایش موجران به سقف‌گذاری‌های بالاتر کمک کند. به بیان دیگر، همان‌طور که پلتفرم‌ها می‌توانند شفافیت ایجاد کنند، این شفافیت در صورت عدم نظارت می‌تواند به «اثر مرجع قیمتی» تبدیل شده و خود عامل گرانی شود. از این رو، ضروری است این سامانه‌ها علاوه بر انتشار قیمت، شاخص‌های ریسک، وضعیت تقاضا، شرایط ملک و امتیازدهی کارشناسی را نیز لحاظ کنند.
چالش دوم، نبود ضمانت صحت اطلاعات بارگذاری‌شده است. در بسیاری از پلتفرم‌های فعلی، قیمت‌ها توسط کاربران ثبت می‌شود و هنوز سیستم راستی‌آزمایی دقیق در همه موارد وجود ندارد. اگرچه هوش مصنوعی می‌تواند از طریق مقایسه داده‌های مشابه، قیمت‌های غیرمنطقی را تشخیص دهد، اما همچنان نیاز به قوانین الزام‌آور و سازوکارهای کنترلی رسمی احساس می‌شود. فقدان نظارت می‌تواند این سیستم‌ها را از مسیر شفافیت به مسیر انحراف و بازیگری قیمتی سوق دهد.
از سوی دیگر، احتمال انحصار یا الگوریتم‌های جهت‌دار نیز یکی از نگرانی‌های اصلی است. در صورتی که یک یا چند شرکت بزرگ بازار اطلاعات ملک را در اختیار گرفته و قیمت‌گذاری را کنترل کنند، عملاً قدرت تعیین نرخ از بازار آزاد گرفته شده و به الگوریتم‌ها منتقل می‌شود؛ الگوریتم‌هایی که ممکن است براساس اهداف اقتصادی و نه رفاه عمومی تنظیم شده باشند. بنابراین دولت و نهادهای نظارتی باید سیاست‌های ضدانحصار و شفافیت الگوریتمی را مدنظر قرار دهند.
آینده بازار اجاره با هوش مصنوعی
با توجه به روند جهانی، انتظار می‌رود در آینده ابزارهای قیمت‌گذاری مبتنی بر هوش مصنوعی به بخشی از ساختار رسمی بازار تبدیل شود؛ حتی ممکن است قراردادهای اجاره از طریق امضای دیجیتال، ارزش‌گذاری هوشمند و بیمه‌نامه‌های مبتنی بر داده اعتبارسنجی شوند. در چنین شرایطی، احتمال کاهش اختلافات حقوقی، کاهش زمان جست‌وجو و افزایش کیفیت انتخاب ملک بالا خواهد رفت. این تحول می‌تواند عدالت قیمتی را تقویت کرد و گردش شفافی برای سرمایه در حوزه مسکن ایجاد کند.
در نهایت، ورود پلتفرم‌ها و هوش مصنوعی نه تنها یک تغییر تکنولوژیک ساده، بلکه آغاز عصر جدیدی از تنظیم هوشمند بازار است. اگر این روند با قوانین حمایتی، نظارت اصولی و انتشار داده‌های معتبر همراه باشد، می‌توان امید داشت که بازار اجاره از حالت پرتنش و هیجانی امروزی فاصله گرفته و به یک اکوسیستم عقلانی، قابل پیش‌بینی و کارآمد تبدیل شود.
هوشمندسازی قراردادهای اجاره مسکن و ظهور پلتفرم‌های الکترونیک، اگرچه سرعت و شفافیت معاملات را افزایش می‌دهد، اما می‌تواند تهدید جدی برای شغل مشاوران املاک ایجاد کند.
با امکان ثبت، مدیریت و پرداخت آنلاین اجاره‌ها و همچنین ارزیابی خودکار بازار و پیشنهاد قیمت‌ها، نقش واسطه‌های انسانی به تدریج کمرنگ می‌شود. در چنین بستری، تجربه، مهارت و شبکه‌های محلی مشاوران ممکن است جای خود را به الگوریتم‌ها و داده‌های هوشمند بدهد و کسانی که نتوانند خود را با این تغییرات دیجیتال همگام کنند، رفته‌رفته از بازار حذف خواهند شد. این روند هشدار دهنده‌ای است که ضرورت بازآموزی و تطبیق حرفه‌ای با فناوری را بیش از پیش نشان می‌دهد.
در صورت تمایل به پیگیری اخبار روز حوزه مسکن و آخرین تحولات در بازار اجاره، سرویس راه و مسکن پایگاه خبری گسترش نیوز را دنبال کنید.
