غزل خداحافظی ۲ خودروی اقتصادی سایپا خوانده شد

کوئیک و اطلس، دو خودرویی که روزی با وعده همراهی با قشر متوسط راهی بازار شدند، اکنون با قیمتی در حدود ۶۰۰ و ۷۰۰ میلیون تومان، چهره‌ای کاملاً متفاوت از خود به نمایش می‌گذارند. افزایش قیمت‌ها از درِ کارخانه تا بازار آزاد آن‌چنان بالا رفته که دیگر اثری از خودروی اقتصادی زیر ۵۰۰ میلیون تومان نیست و قدرت خرید بخش بزرگی از جامعه به شدت تحت‌الشعاع قرار گرفته است. این روند صرفاً یک اتفاق نیست، بلکه نتیجه مجموعه‌ای از عوامل پیچیده اقتصادی، صنعتی و ساختاری است که بازار خودروی ایران را دگرگون کرده است. 

کابوس گرانی؛ از تورم تا تکنولوژی 

نخستین و مهم‌ترین عامل در این ماجرا، تورم ساختاری و افزایش مستمر هزینه‌های تولید است. رشد افسارگسیخته قیمت مواد اولیه، قطعات، انرژی و دستمزدها، بهای تمام‌شده یک خودرو را به شکل چشمگیری افزایش داده است. از سوی دیگر، ضرورت ارتقای پلتفرم‌ها و رعایت استانداردهای جدید ایمنی و آلایندگی، خود هزینه‌های سنگینی را به تولیدکنندگان تحمیل کرده است. بنابراین، حتی اگر خودروسازان بخواهند خودرویی با قیمت پایین تولید کنند، تکنولوژی روز و الزامات قانونی این اجازه را به آن‌ها نمی‌دهد و محصول نهایی inevitably گران‌تر از گذشته تمام می‌شود. 

بازار بدون رقیب؛ دست خودروسازان برای گران‌فروشی باز است؟ 

عامل دوم، ساختار خاص و انحصاری بازار خودروی ایران است. در شرایطی که واردات خودرو با موانع جدی روبروست و رقابت خارجی به حداقل رسیده، خودروسازان داخلی انگیزه چندانی برای تولید محصولات ارزان‌قیمت با حاشیه سود پایین ندارند. در چنین بازاری، تمرکز بر تولید مدل‌هایی با امکانات بیشتر و قیمت بالاتر، یک استراتژی کاملاً منطقی از نظر کسب‌وکار است. این ویژگی باعث شده تنوع محصولات در بازه‌های قیمتی پایین به شدت کاهش یابد و مشتریان عملاً مجبور به انتخاب از میان گزینه‌های گران‌قیمت شوند. 

وقتی رویای خودرو به یک کابوس ۵۰۰ میلیونی تبدیل می‌شود 

در نهایت، همه این عوامل در یک نقطه به هم می‌رسند: کاهش قدرت خرید واقعی خانوارها. با رشد هزینه‌های زندگی، مرز «قیمت قابل‌دسترس» برای بسیاری از خانواده‌ها به شدت جابجا شده است. خودروهایی که در گذشته در رده اقتصادی قرار می‌گرفتند، امروز برای قشر متوسط یک کالای لوکس محسوب می‌شوند. مجموعه این شرایط باعث شده تا خودروهای زیر ۵۰۰ میلیون تومان که سال‌ها بخش مهمی از تقاضای بازار را تشکیل می‌دادند، به تدریج از نقشه بازار حذف شوند و رویای مالکیت خودرو برای بسیاری از ایرانیان به یک خاطره دور تبدیل شود.