گفتگوی اختصاصی گسترش نیوز:
فشار ماشه به بازارهای ایران | طلا، دلار و بورس به کدام سمت می رود؟
کاووسی کارشناس اقتصادی گفت: در شرایط فعلی، سرمایه‌گذاری بلندمدت در املاک و خودرو به‌صرفه نیست زیرا نقدشوندگی پایینی دارند. در مقابل، طلا و ارز از نقدشوندگی بالا برخوردارند و می‌توانند ارزش دارایی را حفظ کنند. با توجه به شرایط موجود، ورود گسترده مردم به بورس توصیه نمی‌شود. مگر آنکه افراد سرمایه مازادی داشته باشند که به آن نیاز فوری ندارند و بتوانند دید بلندمدت ۱۰ ساله به بازار داشته باشند. دولت برای مدیریت شرایط روانی بازار احتمالاً در روزهای آینده به صورت دستوری قیمت دلار را کاهش خواهد داد.
فعال شدن مکانیزم ماشه و بازگشت تحریم‌های سازمان ملل، فضای اقتصادی ایران را در شرایط تازه‌ای قرار داده است. بسیاری از فعالان بازار انتظار داشتند که این اتفاق با فشار روانی و اقتصادی سنگین، موجب سقوط بازار سرمایه و افزایش نااطمینانی در میان سرمایه‌گذاران شود. با این حال بورس تهران برخلاف انتظارات فرو نریخت و حتی در روزهای اخیر شاهد رشد شاخص کل بوده‌ایم. رشد بازار سرمایه در حالی رخ داده که نرخ دلار با جهشی قابل توجه به محدوده ۱۱۰ هزار تومان رسیده و قیمت طلا نیز همزمان با افزایش نرخ ارز و رشد اونس جهانی، رکوردهای تازه‌ای را ثبت کرده است.
در این میان، سیاست‌های دولت برای مدیریت شرایط بازار با پرسش‌های جدی مواجه است. برخی کارشناسان معتقدند که روند اخیر بورس بیشتر ناشی از حمایت‌های دستوری بوده تا ورود سرمایه‌های جدید مردمی. به‌ویژه اینکه آمارها نشان می‌دهد پول حقیقی چندانی وارد بازار نشده و خرید سهام عمدتاً از سوی نهادهای وابسته به دولت انجام شده است. در سوی دیگر، رشد شدید نرخ ارز و طلا، علاوه بر تأثیر روانی بر جامعه، به ابزاری برای جبران کسری بودجه دولت تبدیل شده است. در چنین شرایطی، چشم‌انداز بازارها بیش از هر زمان دیگری وابسته به سیاست‌های دولت و تحولات سیاسی بین‌المللی شده است.
در همین راستا خبرنگار پایگاه خبری گسترش نیوز در گفتگو با یوسف کاووسی کارشناس اقتصادی به بررسی روند بازارهای مالی ایران بعد از فعال شدن اسنپ بک پرداخته است که در ادامه می خوانیم.
بورس در شرایط دستوری مثبت شد
یوسف کاووسی، کارشناس اقتصادی، در گفت‌وگو با خبرنگار گسترش نیوز با اشاره به واکنش بورس پس از فعال شدن مکانیزم ماشه گفت: «قاعدتاً باید این اتفاق بازار سرمایه را منفی می‌کرد. وقتی دلار رشد می‌کند، معمولاً فشار فروش در بورس افزایش می‌یابد زیرا بسیاری از سرمایه‌گذاران دارایی‌های خود را نقد کرده و به سمت بازار ارز می‌روند. اما آنچه در دو روز گذشته رخ داد، ناشی از دستور دولت به شرکت‌های بزرگ برای خرید سهام و ایجاد جو مثبت بود.»
او افزود: «اگر به آمار نگاه کنیم، می‌بینیم که ورود پول حقیقی چندانی در بازار اتفاق نیفتاده است. این موضوع نشان می‌دهد که حمایت اخیر بیشتر جنبه دستوری داشته و هنوز اعتماد عمومی سرمایه‌گذاران بازنگشته است.»
احتمال کاهش دستوری نرخ ارز
این کارشناس اقتصادی درباره روند آتی نرخ ارز توضیح داد: «دولت برای مدیریت شرایط روانی بازار احتمالاً در روزهای آینده به صورت دستوری قیمت دلار را کاهش خواهد داد. جهش نرخ ارز از ۹۰ هزار تومان به ۱۱۰ هزار تومان در مدت کوتاه، بیشتر حاصل جو روانی ناشی از اسنپ‌بک بود. در حالی که بارها مسئولان دولتی اعلام کرده‌اند این تحریم‌ها تفاوتی با گذشته ندارد.»
به گفته کاووسی، نرخ ارز نباید در سطح فعلی تثبیت شود: «درست است که بازگشت به سطوح ۹۰ یا ۹۵ هزار تومانی دشوار است، اما منطقی است که نرخ دلار روی مرز روانی ۱۰۰ هزار تومان مدیریت شود.»
سود دولت از رشد ارز و طلا
یوسف کاووسی با تأکید بر اینکه افزایش نرخ ارز برای دولت منافعی به همراه دارد، اظهار کرد: «دولت از رشد قیمت ارز و طلا سود می‌برد. فروش طلا و ارز در مرکز مبادله با نرخ‌های بالاتر به جبران کسری بودجه کمک می‌کند. علاوه بر این، افزایش قیمت کالاها موجب رشد درآمدهای مالیاتی و عوارض گمرکی می‌شود، چراکه ارزش افزوده و تعرفه‌ها بر اساس نرخ‌های بالاتر محاسبه می‌گردند.»
او افزود: «به همین دلیل دولت تا جایی که ممکن باشد وضعیت موجود را حفظ می‌کند تا از این مسیر منافع بیشتری به دست آورد. اما برای حفظ وجهه و کاهش فشار روانی جامعه، احتمالاً در مقطعی نرخ ارز را پایین خواهد آورد.»
فاصله نرخ مبادله‌ای و بازار آزاد؛ بستر فساد
این کارشناس اقتصادی هشدار داد: «اختلاف ۴۰ هزار تومانی بین نرخ ارز مبادله‌ای و بازار آزاد، زمینه فساد گسترده را فراهم می‌کند. در شرایطی که نظارت مؤثری وجود ندارد، بسیاری از فعالان اقتصادی ارز دولتی را دریافت می‌کنند اما کالاهای خود را با نرخ آزاد می‌فروشند. در نتیجه مصرف‌کننده نهایی متضرر شده و سود اصلی نصیب واسطه‌ها و برخی گروه‌ها می‌شود.»
به گفته کاووسی، این وضعیت باعث می‌شود حتی سالم‌ترین افراد نیز برای بقا به سمت فعالیت‌های ناسالم سوق داده شوند.
مالیات و عوارض؛ منبع درآمد پنهان دولت
او در ادامه توضیح داد: «وقتی قیمت کالاها افزایش می‌یابد، مالیات بر ارزش افزوده نیز به همان نسبت بالا می‌رود. همچنین عوارض گمرکی بر اساس نرخ ارز ای‌تی‌اس محاسبه می‌شود، نه نرخ مبادله‌ای. در نتیجه دولت از چندین مسیر مختلف از افزایش نرخ ارز منتفع می‌شود.»
کاووسی اضافه کرد: «این مسئله یکی از دلایلی است که نشان می‌دهد دولت تمایل چندانی به بازگشت سریع نرخ ارز به سطوح پایین ندارد.»
تحریم‌های سازمان ملل؛ شرایط دشوارتر از گذشته
این کارشناس اقتصادی با اشاره به ماهیت تحریم‌های جدید گفت: «برخلاف گذشته که تحریم‌ها بیشتر از سوی آمریکا اعمال می‌شد، اکنون تحریم‌های سازمان ملل فعال شده است. این به معنای آن است که همه کشورها موظف به رعایت محدودیت‌ها هستند. بنابراین امکان دور زدن تحریم‌ها بسیار دشوارتر خواهد بود.»
او افزود: «کشورهایی مانند چین نیز که پیش‌تر در برخی موارد همکاری می‌کردند، حالا اعلام کرده‌اند باید به تحریم‌های سازمان ملل پایبند باشند. این موضوع دسترسی ایران به بازارهای جهانی را بیش از گذشته محدود می‌کند.»
بی‌اعتمادی عمومی به سیاست‌های دولت
یوسف کاووسی تأکید کرد: «یکی از مشکلات اساسی، کاهش اعتماد عمومی به سیاست‌های دولت است. مردم احساس می‌کنند واقعیت‌ها به‌درستی بیان نمی‌شود یا اطلاعات متناقض منتشر می‌شود. در حالی که امروز در عصر ارتباطات، پنهان کردن واقعیت‌ها ممکن نیست.»
به گفته او، همین بی‌اعتمادی موجب هجوم مردم به بازار ارز و طلا شده است: «وقتی مردم احساس ناامنی کنند، طبیعی است که برای حفظ ارزش دارایی خود به بازارهای موازی هجوم ببرند.»
تأثیر رشد اونس جهانی طلا بر بازار داخلی
این کارشناس اقتصادی در ادامه گفت: «افزایش اونس جهانی طلا در کنار رشد نرخ ارز داخلی، اثر دوگانه‌ای بر بازار طلا گذاشته است. در مدت اخیر قیمت جهانی طلا نزدیک به ۲۰۰ دلار بالا رفته و این موضوع در کنار رشد دلار، قیمت طلا در بازار ایران را به شدت افزایش داده است.»
او یادآور شد: «این شرایط باعث شده سرمایه‌گذاری در بازار طلا بیش از گذشته مورد توجه قرار گیرد.»
توصیه به سرمایه‌گذاران؛ طلا در اولویت
کاووسی در توصیه به سرمایه‌گذاران گفت: «در شرایط فعلی، سرمایه‌گذاری بلندمدت در املاک و خودرو به‌صرفه نیست زیرا نقدشوندگی پایینی دارند. در مقابل، طلا و ارز از نقدشوندگی بالا برخوردارند و می‌توانند ارزش دارایی را حفظ کنند.»
او افزود: «سرمایه‌گذاری در صندوق‌های با درآمد ثابت برای مدیریت نقدینگی کوتاه‌مدت گزینه مناسبی است، اما در بلندمدت حفظ ارزش دارایی تنها با طلا و ارز امکان‌پذیر است.»
بورس؛ گزینه‌ای پرریسک
این کارشناس اقتصادی با اشاره به وضعیت بازار سرمایه اظهار کرد: «با توجه به شرایط موجود، ورود گسترده مردم به بورس توصیه نمی‌شود. مگر آنکه افراد سرمایه مازادی داشته باشند که به آن نیاز فوری ندارند و بتوانند دید بلندمدت ۱۰ ساله به بازار داشته باشند.»
او افزود: «بازار سهام در بهترین حالت می‌تواند بخشی از کاهش ارزش ریال را جبران کند، اما انتظار سود کوتاه‌مدت از بورس منطقی نیست.»
اولویت با طلا و ارز
کاووسی در پایان به خبرنگار گسترش نیوز خاطرنشان کرد: «در شرایط فعلی، اولویت اول برای سرمایه‌گذاران حفظ ارزش دارایی از طریق خرید طلا و سپس ارز است. بازارهای دیگر یا ریسک بالایی دارند یا نقدشوندگی پایینی. بنابراین طلا همچنان امن‌ترین پناهگاه دارایی‌ها محسوب می‌شود.»
