آبشاری از دلار به خزانه ایران روانه شد

این حجم قابل توجه از ترانزیت، بیانگر آن است که ایران همچنان به‌عنوان یکی از مسیرهای ترجیحی برای حمل‌ونقل کالا میان کشورهای آسیایی، اروپایی و حوزه خلیج فارس مورد استفاده قرار می‌گیرد. عبور میلیون‌ها تُن کالا از خاک ایران به معنای دریافت عوارض ترانزیتی، استفاده از خدمات پشتیبانی و جلب درآمد برای مشاغل وابسته در حوزه‌های حمل‌ونقل، خدمات مرزی، اقامت و سوخت‌رسانی است.

از طرفی، در این زنجیره اقتصادی، حضور بیش از ۲۴۰۰ شرکت حمل‌ونقل بین‌المللی نشان می‌دهد که بخش خصوصی نقش تعیین‌کننده‌ای در پویایی این بازار دارد. فعالیت ۵۱ هزار راننده در مسیرهای خارجی، نه‌تنها اشتغال‌زایی چشمگیری به همراه دارد بلکه دانش فنی، تجربه‌های بین‌المللی و ظرفیت تعامل با بازارهای جهانی را نیز تقویت می‌کند.

با این حال، زیرساخت‌های کنونی هنوز فاصله قابل توجهی با استانداردهای جهانی دارد. میانگین عمر ۱۲ سال ناوگان بین‌المللی و وضعیت برخی پایانه‌های مرزی، نشان‌دهنده لزوم نوسازی و به‌روزرسانی فوری تجهیزات است. اگر این نوسازی به‌درستی انجام گیرد، بهره‌وری ترانزیت افزایش یافته و ظرفیت عبور کالا نیز رشد خواهد کرد.

ایران با داشتن ۲۶ پایانه مرزی فعال، دروازه‌ای امن و مطمئن برای جابه‌جایی کالا در منطقه محسوب می‌شود. این پایانه‌ها نقش مهمی در ارتقاء مناسبات تجاری با کشورهای همسایه دارند و می‌توانند بستر مناسبی برای تقویت دیپلماسی اقتصادی کشور باشند؛ مشروط بر اینکه توسعه آن‌ها همسو با رشد تقاضای منطقه‌ای و بین‌المللی پیش برود.

درآمدهای ترانزیتی اگر به درستی مدیریت و شفاف‌سازی شود، می‌تواند جایگزینی مؤثر برای بخشی از درآمدهای نفتی باشد. کاهش ریسک تحریم در حوزه ترانزیت نسبت به فروش نفت و گاز، باعث شده این مسیر برای اقتصاد مقاومتی ایران، ارزنده‌تر از همیشه باشد.

در مجموع، ترانزیت جاده‌ای نه‌تنها درآمد مستقیم برای کشور ایجاد می‌کند، بلکه به‌صورت غیرمستقیم نیز موجب رونق اقتصادی مناطق مرزی، توسعه بازار کار، افزایش تعاملات منطقه‌ای و ارتقاء جایگاه ژئوپلیتیکی ایران در منطقه می‌شود. حفظ و تقویت این ظرفیت، نیازمند برنامه‌ریزی هوشمندانه، تسهیل مقررات، حمایت از ناوگان حمل‌ونقل و تعامل مؤثر با کشورهای همسایه است.

ترانزیت بیش از ۵ میلیون تُن کالا ظرف چهار ماه 

مدیرکل دفتر ترانزیت سازمان راهداری گفت: بیش از ۵ میلیون تُن کالا طی چهار ماه نخست امسال از طریق شبکه جاده‌ای کشور ترانزیت شده است.

جواد هدایتی مدیرکل دفتر ترانزیت سازمان راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای اظهار کرد: از ابتدای سال جاری تا پایان تیرماه، نزدیک به ۲۳۲ هزار سفر جاده‌ای در قالب ترانزیت انجام شده که در مجموع، بیش از پنج میلیون و ۱۰۳ هزار تُن کالا را دربر می‌گیرد.

وی افزود: در این بازه زمانی، حدود چهار میلیون و ۸۸۴ هزار تُن کالا از مرزهای زمینی کشور جابه‌جا شده‌ است؛ از این میزان، ۷۷۵ هزار تُن کالا با بیش از ۳۵ هزار سفر جاده‌ای وارد کشور شده و بیش از چهار میلیون تُن کالا نیز در قالب حدود ۱۷۶ هزار سفر از کشور خارج شده است.

هدایتی با اشاره به نقش بخش خصوصی در ترانزیت بین‌المللی افزود: هم‌اکنون ۲۴۹۰ شرکت حمل‌ونقل بین‌المللی کالا و ۶۰ شرکت و شعبه در بخش حمل‌ونقل بین‌المللی مسافر فعال هستند.

وی همچنین از فعالیت بیش از ۴۰ هزار دستگاه خودروی فعال در ناوگان بین‌المللی با میانگین عمر ۱۲ سال خبر داد و گفت: بیش از ۵۱ هزار راننده در مسیرهای برون‌مرزی مشغول به فعالیت هستند.

مدیرکل دفتر ترانزیت و حمل‌ونقل بین‌المللی سازمان راهداری یادآور شد: هم‌اکنون ۲۶ پایانه مرزی در ۱۲ استان کشور فعال است که نقش مهمی در مبادلات تجاری و جابه‌جایی مسافر با کشورهای همسایه ایفا می‌کنند.

افق تازه در درآمدهای ارزی ایران پس از جنگ؛ فرصت در دل بحران

تحولات ژئوپلیتیکی و درگیری‌های منطقه‌ای همواره تأثیر مستقیمی بر وضعیت اقتصادی و به‌ویژه درآمدهای ارزی کشورها دارند. در این میان، جنگ ۱۲ روزه اخیر ایران با رژیم صهیونیستی نه تنها پیامدهای امنیتی و نظامی در پی داشت، بلکه باعث تغییراتی در رویکردهای اقتصادی، به‌ویژه در حوزه روابط تجاری و جریان‌های ارزی شد. افزایش احساس ناامنی در منطقه، به‌ویژه در آبراه‌های استراتژیک، موجب شد برخی کشورها برای تأمین انرژی و کالاهای اساسی، به مسیرهای جایگزین از جمله ایران توجه بیشتری نشان دهند.

این درگیری، نوعی بازتعریف قدرت بازدارندگی ایران در سطح منطقه را رقم زد. پس از جنگ، برخی کشورها در آسیا و حتی آمریکای لاتین، نسبت به تعامل اقتصادی با ایران رویکرد محتاطانه‌تری اتخاذ کردند، اما در عوض، برخی دیگر از جمله چین، روسیه و چند کشور آسیای مرکزی، با نگاه فرصت‌طلبانه‌تری وارد همکاری‌های اقتصادی با ایران شدند. در نتیجه، مسیرهایی برای افزایش صادرات کالا، خدمات فنی مهندسی و حتی انرژی ایران فعال‌تر از قبل پیگیری شد که می‌تواند درآمدهای ارزی را تا حدی تقویت کند.

از سوی دیگر، کاهش وابستگی به ارزهای غربی و تشویق مبادلات تجاری با ارزهای محلی در فضای پساجنگ، گامی مهم در راستای سیاست‌های مقاوم‌سازی اقتصادی ایران محسوب می‌شود. انعقاد توافقات دوجانبه با برخی کشورها برای تهاتر کالا و یا تسویه حساب‌های مالی خارج از چرخه دلار، نه‌تنها فشار تحریم‌ها را کاهش داده بلکه فرصت‌هایی برای افزایش گردش منابع ارزی به‌وجود آورده است.

البته باید توجه داشت که در شرایط پساجنگ، نگرانی‌هایی نیز درخصوص ثبات مالی و سرمایه‌گذاری خارجی به چشم می‌خورد. برخی سرمایه‌گذاران منطقه‌ای و بین‌المللی همچنان به‌دلیل فضای پرریسک منطقه، برای ورود به بازار ایران مردد هستند. این وضعیت نیازمند شفاف‌سازی بیشتر، ثبات سیاست‌گذاری و ایجاد فضای امن اقتصادی برای جلب اطمینان بازیگران خارجی است.

در مجموع، با وجود چالش‌های ناشی از جنگ و فشارهای سیاسی بین‌المللی، چشم‌انداز درآمدهای ارزی ایران در دوره پساجنگ می‌تواند رو به بهبود باشد، مشروط بر اینکه سیاست‌های تجاری، دیپلماسی اقتصادی و مدیریت منابع ارزی با انسجام بیشتری پیگیری شود. استفاده هوشمندانه از فرصت‌های منطقه‌ای، همکاری‌های شرق‌محور و توسعه تجارت غیردلاری، ابزارهایی هستند که می‌توانند درآمدهای ارزی کشور را در مسیر پایداری قرار دهند.