لطف ناخواسته افغانی‌ها به تمام کارگران ایران
تا همین چند ماه پیش، خیابان مصطفی خمینی و چهارراه سیروس قلب تپنده بازار کیف و کوله تهران بود؛ جایی که اتباع افغانستانی با مهارت و چابکی، این راسته را به یکی از پررونق‌ترین بازارهای پایتخت تبدیل کرده بودند. اما حالا با توقف حضور این نیروی کار کلیدی، کرکره‌های نیمه‌باز مغازه‌ها و پاساژهای خالی از مشتری، حکایت از تحولی عمیق در اقتصاد این صنف دارد. آیا بازار کیف تهران می‌تواند از این تلاطم جان سالم به در ببرد؟
راسته مصطفی خمینی و حوالی چهارراه سیروس دیگر آن شور و حال گذشته را ندارد. مغازه‌هایی که زمانی مملو از کیف، کوله و چمدان بود، حالا یا تعطیل شده‌اند یا با کرکره‌های نیمه‌باز، در انتظار مشتری روزگار می‌گذرانند. پاساژ عقیق، یکی از مراکز اصلی تولید و فروش کیف، نمونه بارزی از این تغییر است. فروشنده‌ای در این پاساژ با اشاره به رکود بازار می‌گوید: «حتی قبل از تحولات اخیر، بازار راکد بود. حالا که اتباع رفته‌اند، مشتری هم انگشت‌شمار شده.» به گفته او، تولیدات ارزان و بی‌کیفیت برخی اتباع، بازار را به چالش کشیده بود، اما خروج ناگهانی آنها هم موجی از نابسامانی به همراه آورده است.
تأثیر خروج اتباع؛ ضربه‌ای به قلب اقتصاد کیف
بر اساس گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس، بیش از ۶۵ درصد نیروی کار در بخش‌های کارگری تهران، قم، مشهد و یزد را اتباع افغانستانی تشکیل می‌دادند. در صنف کیف، این آمار به ۸۰ درصد می‌رسد. سید محمود موسوی، رئیس اتحادیه سراجان تهران، می‌گوید: «اتباع افغانستانی سال‌ها بدون پرداخت مالیات و بازگرداندن ارز صادراتی، بازار کیف زنانه را در دست داشتند و این به ضرر تولیدکنندگان داخلی بود.» حالا با خروج این نیروها، نه تنها چرخ تولید متوقف شده، بلکه بسیاری از کارخانه‌ها و کارگاه‌ها با کمبود کارگر مواجه شده‌اند.
داستان ابراهیم؛ مهاجری که چمدانش را می‌بندد
در طبقه منفی یک پاساژ عقیق، ابراهیم، فروشنده‌ای افغانستانی، مشغول تسویه حساب‌هایش است. او که به صورت قانونی در ایران فعالیت می‌کند، می‌گوید: «این حرفه دیگر برای ما صرفه اقتصادی ندارد. تصمیم دارم به کشورم برگردم.» ابراهیم نگران آینده دختر ۴ ساله‌اش است که در ایران متولد شده اما شناسنامه ندارد. او با انتقاد از برخی هموطنانش می‌افزاید: «بسیاری از مهاجران بدون برنامه‌ریزی، خانواده‌های پرجمعیت تشکیل دادند و حالا در شرایط سختی هستند.» او معتقد است خروج اتباع نه تنها بازار کیف، بلکه صنایعی مثل سنگبری در اصفهان را هم به رکود کشانده است.
رقابت نابرابر یا فرصتی برای تولید داخلی؟
مهناز، مغازه‌داری در راسته مصطفی خمینی، از اجاره‌های بالای مغازه‌ها گلایه دارد: «اگر من مغازه‌ای را با ۵۰۰ میلیون تومان اجاره نکنم، اتباع غیرقانونی با ۷۰۰ میلیون می‌گیرند.» او معتقد است تولیدات ارزان اتباع، که به کشورهای همسایه مثل عراق صادر می‌شد، بازار داخلی را تضعیف کرده بود. با این حال، او امیدوار است که خروج اتباع فرصتی برای تولیدکنندگان ایرانی باشد تا با آموزش و کارآفرینی، این حوزه را احیا کنند. مهناز می‌افزاید: «اگر کارفرماها اتباع غیرقانونی را استخدام نمی‌کردند، کارگران ایرانی مجبور به یادگیری می‌شدند و حالا این رکود را نداشتیم.»
آینده بازار کیف؛ بازگشت به روزهای خوب؟
فروشندگان و تولیدکنندگان باقی‌مانده در پاساژها معتقدند که رکود فعلی موقتی است. یکی از آنها می‌گوید: «جای خالی اتباع حس می‌شود، اما با بازگشت نظم به بازار، شرایط به حالت عادی برمی‌گردد.» در کوچه مرادی، دو فروشنده دیگر هم تأیید می‌کنند که نبود کارگر ایرانی در این صنف به دلیل دستمزد پایین اتباع بود، اما حالا با خروج آنها، فرصت برای کارگران ایرانی فراهم شده است. آنها پیش‌بینی می‌کنند که با ورود نیروی کار جدید و تنظیم بازار، صنف کیف دوباره رونق خواهد گرفت.
ارسال نظر