عیدی شیرین دولت به همه مستاجران

در نبود حمایت‌های ساختاری و سیاست‌گذاری‌های موثر برای کنترل قیمت اجاره، بسیاری از خانوارها حتی برای پرداخت مبلغ پیش‌پرداخت (ودیعه) دچار مشکل می‌شوند. در این شرایط، ارائه وام ودیعه مسکن کمک می‌کند تا بخشی از فشار اولیه تأمین مسکن کاهش یابد. این حمایت به‌ویژه برای خانواده‌هایی که سرپرست آن‌ها کارگر، بازنشسته، یا فاقد شغل ثابت است، نوعی حاشیه امن مالی ایجاد می‌کند.

از سوی دیگر، تسهیلات ودیعه مسکن، اگر به‌موقع، هدفمند، و با نرخ بهره پایین پرداخت شود، می‌تواند به تثبیت تقاضای واقعی در بازار کمک کند. زیرا نبود چنین حمایت‌هایی موجب گسترش بی‌ثباتی در بازار اجاره، افزایش اسکان در حاشیه شهرها، و رشد اجاره‌نشینی در منازل بی‌کیفیت می‌شود. این اتفاقات تبعات اجتماعی سنگینی دارند که گاه از هزینه مالی تسهیلات بیشتر خواهد بود.

همچنین، تخصیص عادلانه و نظارت صحیح بر فرآیند پرداخت این وام‌ها ضروری است؛ چرا که در سال‌های گذشته، در برخی موارد، تسهیلات به‌دلیل نبود اطلاعات دقیق یا فساد اداری به افرادی رسیده که مستحق دریافت آن نبوده‌اند. ایجاد پایگاه اطلاعاتی دقیق از وضعیت اجاره‌نشینی خانوارها و اتصال آن به سامانه‌های هوشمند ثبت قرارداد می‌تواند به هدفمندسازی این سیاست کمک کند.

در کنار همه این‌ها، باید به یک نکته مهم اشاره کرد: تسهیلات ودیعه مسکن به تنهایی درمان‌گر مشکلات ریشه‌ای بازار اجاره نیست. این وام‌ها باید در چارچوب یک بسته جامع شامل کنترل قیمت اجاره، افزایش عرضه مسکن استیجاری، اصلاح نقش شهرداری‌ها، و هدایت سرمایه‌گذاری‌ها به سمت ساخت مسکن ارزان‌قیمت دیده شوند.

در نهایت، اگر این سیاست به شکل درست، منظم و فراگیر اجرا شود، می‌تواند نقش مکمل مهمی برای حفظ ثبات در بازار اجاره داشته باشد و از افزایش شکاف طبقاتی در دسترسی به مسکن جلوگیری کند. برای خانوارهای مستأجر، این تسهیلات نه فقط یک وام، بلکه یک امید برای ماندن در شهر، حفظ ثبات زندگی، و حفظ عزت‌نفس اجتماعی است.

یک مقام مسئول از پرداخت بیش از ۲.۱ همت تسهیلات کمک ودیعه مسکن به متقاضیان مسکن‌های حمایتی خبر داد و گفت: از زمان بازگشایی سامانه مسکن‌های حمایتی، بالغ بر ۵۴۱ هزار درخواست ثبت شده است.

احسان مسعودی مشاور معاونت مسکن و ساختمان وزارت راه و شهرسازی از پرداخت بیش‌از ۲ همت تسهیلات کمک وام ودیعه مسکن در بازه زمانی یک ماهه به متقاضیان مسکن‌های حمایتی خبر داد و گفت: از ابتدای بازگشایی مجدد (۱۶ اردیبهشت، ۱۴۰۴) سامانه جامع مسکن‌های حمایتی، بالغ بر ۵۴۱ هزار درخواست در سامانه ثبت شده که از این تعداد، ۳۶۰ هزار متقاضی که دارای استعلام‌های مربوطه و کد رهگیری بوده‌اند، به بانک‌های عامل معرفی شده‌اند.

مسعودی ادامه داد: از میان این متقاضیان، بیش از ۳۶ هزار نفر تاکنون توسط بانک‌ها پذیرش شده‌اند که از این تعداد نیز ۱۱ هزار و ۱۱۱ فقره تسهیلات به ارزش ۲ هزار و ۱۱۲ میلیارد تومان (معادل ۲.۱ همت) پرداخت شده است.

وی گفت: این پرداخت‌ها از تاریخ یکم خرداد، ۱۴۰۴ آغاز شده و تاکنون از سوی بانک‌های عامل به متقاضیان ارائه شده‌اند.

۲.۱ همت تسهیلات ودیعه مسکن پرداخت شد

مشاور معاونت مسکن و ساختمان در خصوص روند ثبت‌نام و عملکرد بانک‌ها خاطرنشان کرد: بر اساس اطلاعات سامانه داشبورد مدیریتی، بیشترین ثبت‌نام‌ها به ترتیب در بانک‌های سپه، ملت و رفاه انجام شده است. همچنین بیشترین میزان پرداخت تسهیلات نیز به ترتیب توسط بانک ملی، بانک ملت و بانک رفاه صورت گرفته است.

وی افزود: مطابق با آمار جغرافیایی، بیشترین تقاضاها برای دریافت تسهیلات ودیعه مسکن، همان‌طور که انتظار می‌رفت، مربوط به کلان‌شهرها بوده و استان‌های تهران، خراسان رضوی، اصفهان، خوزستان، فارس و آذربایجان شرقی در صدر ثبت‌نام‌ها قرار دارند.

مسعودی در ادامه با اشاره به روند پرداخت تسهیلات، گفت: بر اساس اطلاعات استخراج‌شده از سامانه جامع طرح‌های حمایتی مسکن، روند پرداخت تسهیلات توسط بانک‌های عامل رشد صعودی داشته و آن‌طور که مشخص است، روزانه بین یک‌هزار تا یک‌هزار و ۵۰۰ فقره تسهیلات پرداخت می‌شود.

وی با اشاره به مبانی قانونی این تسهیلات عنوان کرد: بر اساس ماده ۹ قانون سامانه بازار زمین، مسکن و اجاره‌بها، تأثیرات کمک ودیعه مسکن برای اولویت اقشار آسیب‌پذیر در حوزه مسکن مستلزم تصویب سقف فردی و کلی در جلسات شورای عالی مسکن بود.

مشاور معاونت مسکن و ساختمان ادامه داد: بر همین اساس، در نخستین جلسه شورای عالی مسکن در سال ۱۴۰۴ که در تاریخ ۲۴ فروردین برگزار شد، با توجه به اهمیت موضوع تنظیم‌گری در بازار اجاره‌بها سقف کلی تسهیلات از ۸۰ همت به ۲۰۰ همت افزایش یافت.

وی افزود: همچنین سقف فردی تسهیلات کمک ودیعه مسکن برای شهر تهران ۲۷۵ میلیون تومان، برای مراکز استان‌ها ۲۱۰ میلیون تومان، سایر مناطق شهری ۱۴۰ میلیون و مناطق روستایی ۵۵ میلیون تومان تعیین شد.

۳ بانک در صدر جدول پرداخت وام ودیعه مسکن

مسعودی خاطرنشان کرد: در ادامه، در تاریخ ۲۶ فروردین، یعنی دو روز پس از جلسه شورای عالی مسکن، هیئت عالی بانک مرکزی مصوبه مذکور را تصویب کرد و در تاریخ ۱۴ اردیبهشت نیز دستورالعمل پرداخت کمک ودیعه مسکن توسط بانک مرکزی به بانک‌های عامل جهت اجرا ابلاغ شد.

وی گفت: مصوبه هیئت عالی بانک مرکزی علاوه بر افزایش سقف فردی تسهیلات، شامل افزایش سهمیه بانک‌ها نیز بود که در واقع ذیل همان افزایش سقف کلی تسهیلات در نظر گرفته شده است.

مشاور معاونت مسکن و ساختمان وزارت راه و شهرسازی یادآور شد: با پیگیری‌های مستمر از سوی وزارت راه و شهرسازی و همراهی بانک مرکزی، روند پرداخت تسهیلات کمک ودیعه مسکن سیر صعودی پیدا کرده است.

وی در پایان تاکید کرد: این روند همچنان ادامه دارد و پرداخت روزانه تسهیلات نیز در حال افزایش است، به‌گونه‌ای که میزان مبالغ پرداخت‌شده به شکل مستمر در حال رشد بوده و پیش‌بینی می‌شود با همکاری بانک‌های عامل، روند فعلی تقویت شود و بخش بیشتری از متقاضیان مشمول، از این تسهیلات بهره‌مند شوند.

بررسی نمودار آماری منتشرشده از سامانه جامع حمایتی نشان می‌دهد بانک ملی ایران با ۱۱ هزار و ۶۴۴ پذیرش و ۱۶۲۲ پرداخت در رتبه نخست بانک‌های عامل از نظر پرداخت تسهیلات قرار دارد. پس از آن، بانک ملت با ۵ هزار و ۱۹۲ پذیرش و هزار و ۵۵۳ پرداخت و بانک سپه با ۶ هزار و ۳۸ پذیرش و ۳۵۸ پرداخت در رتبه‌های دوم و سوم قرار دارند.

عزم دولت برای کمک به اجاره نشین ها جدی است

در رتبه‌های بعدی، بانک رفاه کارگران با ۴ هزار و ۱۱۰ پذیرش و هزار و ۳۲۹ پرداخت، بانک تجارت با ۴ هزار و ۵۳ پذیرش و ۷۸۹ پرداخت، بانک سینا با ۲ هزار و ۸۲۶ پذیرش و هزار و ۴ پرداخت، و بانک شهر با ۲ هزار و ۱۸۴ پذیرش و ۵۷۲ پرداخت عملکرد قابل توجهی داشته‌اند.

بررسی داده‌های سامانه جامع طرح‌های حمایتی مسکن نشان می‌دهد که روند پرداخت تسهیلات کمک‌ودیعه مسکن در سال ۱۴۰۴ شتاب گرفته است. از زمان بازگشایی مجدد سامانه در ۱۶ اردیبهشت‌ماه، بیش از ۵۴۱ هزار متقاضی در سامانه ثبت‌نام کرده‌اند. تاکنون بیش از ۳۶۰ هزار نفر به بانک‌های عامل معرفی شده‌اند و از این میان، بالغ بر ۳۶ هزار نفر توسط بانک‌ها پذیرش شده‌اند. مجموع پرداختی‌های انجام‌شده نیز تا ابتدای خردادماه، به ۲,۱۱۲ میلیارد ریال (معادل ۲.۱ همت) رسیده است.

در نخستین جلسه شورای عالی مسکن در سال جاری (۲۴ فروردین)، سقف کلی تسهیلات کمک‌ودیعه از ۸۰ همت به ۲۰۰ همت افزایش یافت. سقف فردی این تسهیلات نیز متناسب با مناطق جغرافیایی تعیین و پس از تصویب هیئت عالی بانک مرکزی، در ۱۴ اردیبهشت به بانک‌ها ابلاغ شد.

مطابق آمارهای روزانه، میانگین ۱۰۰۰ تا ۱۵۰۰ فقره تسهیلات در حال پرداخت است. داده‌های موجود بیانگر آن است که روند پرداخت این تسهیلات از سوی بانک‌های عامل در مسیر افزایشی قرار گرفته و با استمرار اقدامات اجرایی، انتظار می‌رود بخش بیشتری از متقاضیان مشمول این حمایت قرار گیرند.

گفتنی است که در آستانه فصل جابه‌جایی مستأجران، بار دیگر بازار اجاره مسکن به یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های خانواده‌ها و سیاست‌گذاران حوزه مسکن تبدیل شده است، به‌ویژه آنکه رشد اجاره‌بها در ماه‌های اخیر فشار مضاعفی بر اقشار کم‌درآمد وارد کرده است.

در چنین شرایطی، تسهیلات کمک‌ودیعه مسکن به‌عنوان یکی از ابزارهای حمایتی دولت می‌تواند نقش مؤثری در کاهش هزینه‌های جابه‌جایی و تسهیل شرایط مستأجران ایفا کند.