غول آمریکایی اقتصاد ایران را ذوب کرد

نتفلیکس از سال ۲۰۱۵ مسیر خیره‌کننده‌ای را طی کرد و موفق شد طی یک دهه، تعداد مشترکان خود را از ۷۰ میلیون به ۳۰۰ میلیون نفر در سال ۲۰۲۵ افزایش دهد؛ موفقیتی که جایگاه این پلتفرم را به عنوان یکی از بزرگ‌ترین غول‌های صنعت سرگرمی دیجیتال در جهان تثبیت کرد. در ایران نیز از سال ۱۳۹۵، روند رشد پلتفرم‌های نمایش خانگی آغاز شد و فضای جدیدی برای مصرف محتوا در بستر دیجیتال فراهم کرد. 

با این حال، مقایسه آمارهای درآمدی نشان می‌دهد که بیشترین سود این رشد به جیب اپراتورهای تلفن همراه سرازیر شد. در سال ۱۴۰۳، اپراتورهای موبایل با درآمدی معادل ۲۲ هزار میلیارد تومان از محل فروش ترافیک اینترنت، سهم عمده‌ای از بازار را تصاحب کردند؛ در حالی که مجموع درآمد شبکه‌های نمایش خانگی تنها حدود ۷ هزار میلیارد تومان برآورد شده است. این اختلاف چشمگیر، نشان‌دهنده آن است که زیرساخت‌فروشی و ارائه خدمات ارتباطی همچنان نسبت به تولید محتوا در ایران، سودآوری به‌مراتب بیشتری دارد و صنعت نمایش خانگی علیرغم رشد سریع، هنوز با چالش‌های جدی در مسیر درآمدزایی پایدار روبه‌رو است.

درآمد نتفلیکس در سه‌ماهه اول ۲۰۲۵ به ۱۰.۵ میلیارد دلار رسید (رشد ۱۳ درصدی). افزایش قیمت اشتراک‌ها و درآمد تبلیغاتی، عوامل کلیدی رشد درآمد نتفلیکس بودند. همچنین ۲.۹ میلیارد دلار سود خالص این وی‌اودی بوده است.

در ایران، اپراتورها با فروش بسته‌های اینترنت، بخش عمده سود ترافیک شبکه‌های نمایش خانگی را تصاحب می‌کنند، در حالی که این شبکه‌ها هزینه‌های سنگین تولید محتوا را متحمل می‌شوند.

نظریه «اقتصاد پلتفرمی» نیک سرنچک نشان می‌دهد که سود پلتفرم‌های دیجیتال مانند نتفلیکس اغلب به مالکان زیرساخت (اپراتورها) می‌رسد، نه تولیدکنندگان محتوا، که وابستگی شبکه‌های نمایش خانگی به اپراتورها را تأیید می‌کند.

ابراهیم احمدی تحلیلگر رسانه معتقد است که شبکه‌های نمایش خانگی با تولید محتوای خلاقانه، صنعت هنر را تقویت می‌کنند و درآمد اپراتورها صرفاً نتیجه تقاضای بازار و البته ایجاد زیرساخت برای فعالیت پلتفرم‌ها است.

عیسی حسینی دیگر تحلیل‌گر رسانه می‌گوید که «داده‌ها نشان می‌دهد اپراتورها ۲۲ هزار میلیارد تومان از ترافیک شبکه‌های نمایش خانگی درآمد دارند و سود زیرساخت سازی خود را می‌گیرند اما ساز و کاری برای توسعه زیرساخت‌های هنری وجود ندارد.»

تحقیق مک‌کینزی (۲۰۲۳) در «آینده اقتصاد دیجیتال» مدل «اشتراک ارزش» را پیشنهاد می‌کند تا درآمد حاصل از شبکه نمایش خانگی به چند بخش تقسیم و بخشی از آن به تامین زیرساخت و البته تولیدات هنری اختصاص پیدا کند.