کام گران نوجوانان از بی قانونی

سالانه ۶۰ هزار نفر بر اثر مصرف دخانیات در کشورمان فوت می‌کنند. بر اساس این آمار میزان فوتی‌های سالانه مصرف دخانیات در ایران حدود چهار برابر بیش از تصادفات جاده‌ای است.

با قدم زدن در خیابان و نگاهی به زمین تصویری آشنا به چشم می‌خورد، ته سیگار! تصویر دیگری در بزرگراه‌ها در ذهنم نقش می‌بیند، دستی که با سیگاری از شیشه خارج شده است.

این روزها با عبور از مقابل هر دکه، آدم هایی را می‌بینیم که به جای روزنامه، سیگار در دست آنها قرار دارد. همچنین در بیشتر کافه‌های شهر زیر سیگاری همراه با منو روی میز می‌آید.

در مسیر که می‌رفتم کلمه‌ای بین دو فرد غریبه رد و بدل شد که توجهم را جلب کرد: داداش آتیش داری؟

طبق آمار به‌دست آمده این تنباکو‌های کاغذ پیچ شده حالا به‌دست نوجوانان افتاده و سن مصرف دخانیات در کشور به حداقل ۱۳ سال رسیده است. این آمار نشان می‌دهد که امروزه نوجوانان به شدت تحت تاثیر وسوسه «یک پک » قرار می‌گیرند.گویی تصاویر وحشتناک روی پاکت سیگار نمی‌تواند آن طور که باید نگاه افراد را به این محصول تغییر دهد.

متاسفانه جذابیت برخی از کارکترهای فیلم‌های سینمایی با سیگار کشیدن آنها برای جوانان چند برابر می‌شود.

بهتر است به این اعداد توجه کنید: مصرف سیگار در ایران به بیش از ۶۵ میلیارد نخ در سال رسیده است و سالانه ۶۰ هزار نفر بر اثر مصرف دخانیات در کشورمان فوت می‌کنند. بر اساس این آمار میزان فوتی‌های سالانه مصرف دخانیات در ایران حدود چهار برابر بیش از تصادفات جاده‌ای است.

اواخر سال ۱۴۰۰ طبق اعلام رئیس سازمان امور مالیاتی نرخ مالیات بر ارزش افزوده سیگار داخلی و خارجی مشخص شد و از ۱۳ دی ماه به اجرا درآمد. طبق قانون مالیات بر ارزش افزوده نرخ این مالیات بر سیگار داخلی ۲۵ درصد و خارجی ۶۵ درصد تعیین شده است. با این وجود جمعیت مبارزه با استعمال دخانیات اعلام کرده که ایران کمترین مالیات را بر محصولات دخانی دارد.

در بسیاری از کشورها ثابت شده به میزان هر ده درصد افزایش مالیات بر دخانیات شاهد، ۵ درصد کاهش مصرف دخانیات هستیم. اما بازار داغ دخانیات در کشور سال‌ها است که جنب و جوش خود را حفظ کرده و ظاهرا گرانی تاثیری بر میزان تقاضا آن ندارد.

دسترسی آسان به سیگار و نرخ مناسب آن می‌تواند یکی از هزاران دلیلی باشد که افراد به راحتی به سمت مصرف آن می‌روند.

صمت در این گزارش سعی دارد به اقتصاد دخانیات در سطح شهر بپردازد.

روزنامه جای خود را به سیگار داد

بازار روزنامه در سال‌های اخیر موجب شده است که کیوسک‌داران برای امرار معاش خود به فروش اقلام خوراکی و دخانیات روی آورند. فروش دخانیات یکی از راه‌های کسب درآمد کیوسک‌های مطبوعاتی است و دخانیات سود خوبی را برای فعالان این صنف به همراه دارد. شنیده‌ها حاکی از آن است که میزان درآمد حاصل از فروش تنقلات و سیگار برای دکه‌ها در محدوده قیمتی ۷۰ تا ۱۰۰ میلیون تومان در ماه است. صمت برای پیگیری این موضوع و صحت آن به گفت‌وگو فعالان این حوزه پرداخت.

نادر فداکار، رئیس اتحادیه دکه داران تهران در گفت‌وگو با صمت پیرامون تفاوت دکه‌های جراید و تنقلات گفت: اتحادیه دکه‌داران با بیش از ۷۶ سال سابقه در ۵ رسته شغلی تنقلات، گل، صنایع دستی، خرده فروشی از طریق دکه‌ها و کتاب فروشی و اطلاعات شهری کد آیسیک دارد که کد‌گذاری به عنوان روش ساده و دقیق برای تعیین هویت کالا، قطعات، مدارک و اموال، سال‌ها است که در شرکت‌ها و زنجیره‌های تأمین مورد استفاده قرار می‌گیرد. اما اتحادیه جراید تنها یک کد آیسیک برای فروش جراید دارد.

وی در ادامه گفت: هر دکه‌ای که قصد تغییر کاربری داشته باشد باید برای دریافت جواز به سراغ اتحادیه مربوطه برود و این قانون نظام صنفی است. با افت فروش روزنامه و روی آوردن مردم به فضای مجازی دکه‌داران جراید، درآمدی نداشتند. به همین علت دکه‌داران برای امرار معاش خود شروع به فروش تنقلات کردند که در این صورت با اعضای صنف دکه‌داران تداخل شغلی داشتند. با وجود شرایط بد اقتصادی سعی کردیم با آنها تعامل داشته باشیم و صبر کنیم اما متاسفانه این موضوع باعث افزایش تعداد دکه هایی شد که به فروش تنقلات می‌پردازند.

فداکار با اشاره به اینکه یکسری از واقعیت‌ها را باید پذیرفت و می‌دانیم که همه روزنامه‌فروشان اقدام به فروش تنقلات می‌کنند، تصریح کرد: فروش دخانیت در دکه‌ها سابقه‌ای دیرینه دارد و بیش از ۵۰ درصد درآمد آنها از فروش سیگار است.

مشت نشانه خروار نیست!

وی با تکذیب درآمدهای ۱۰۰ میلیونی حاصل از فروش سیگار برای این صنف گفت: در همه مشاغل این موضوع برقرار است که عده‌ای درآمد بهتری نسبت به هم صنفان خود دارند. این تعریف خوبی نیست که همه دکه‌داران درآمد خوبی از فروش سیگار یا تنقلات دارند و شاید تنها این تعریف به ۱۰ درصد آنها اختصاص داشته باشد. بسیاری از دکه‌داران حتی از پس هزینه‌های زندگی خود بر نمی‌آیند.

رئیس اتحادیه دکه داران تهران با ذکر قوانین ابلاغی به دکه‌داران در رابطه با فروش دخانیات، افزود: همه دکه‌داران موظف به اجرای ۳ قانون در خصوص فروش سیگار هستند؛کالای قاچاق دخانی به فروش نرسد، سیگار در معرض دید نباشد و به افراد زیر ۱۸ سال سیگار نفروشند و بابت این موضوع از اعضای صنف تعهد گرفته شده است.

فداکار در ادامه بیان کرد: اتحادیه دکه‌داران هر روز به بازرسی اعضای صنف مشغول است. بازرسان ما می‌دانند که شکل ظاهری جراید و دکه‌داران متفاوت است در نتیجه به بررسی دقیق آنها می‌پردازند. دکه‌های اعضای صنف ما بزرگ تر و هر ۴ طرف آن کرکره خور است اما جراید ۳ طرف آن بسته و اندازه آن کوچک تر است. در نهایت بازرسی‌ها و اعلام تخلفات با تکرار و بی‌توجهی به اخطار‌ها جواز آنها باطل خواهد شد. همچنین پر رابطه با فروش سیگارهای قاچاق، اگر بازرسان شاهد این موضوع در دکه‌ها باشند به سرعت این محصولات جمع آوری شده و جریمه‌های سنگینی دارد.

رئیس اتحادیه دکه داران تهران در پایان در رابطه با سهمیه‌های سیگار برای دکه‌داران بیان کرد: برای فروش سیگار باید مجوز جداگانه تهیه شود که در انتظار دریافت آن هستیم به همین علت دکه‌داران هیچ سهمیه دولتی برای سیگار ندارند اما با دریافت مجوز می‌توانیم از شرکت‌های فروش سیگار برای سهمیه دولتی اقدام کنیم.

تخلف را به جرم تبدیل کنید

 داود فکوری، رئیس اتحادیه سوپرمارکت‌ داران و مواد پروتئینی تهران در گفت‌وگو با صمت پیرامون فروش سیگار در سوپرمارکت‌ها گفت: سه اتحادیه اتحادیه سوپرمارکت‌ داران و مواد پروتئینی تهران، اتحادیه خوارو بارفروشان و اتحادیه صنف عطار و سقط مبادی قانونی صدور مجوز برای واحدهای صنفی تحت پوشش هستند. یعنی هنگامی که فردی جواز دریافت می‌کند در مقابل ما یک پروانه خرده فروشی برای توزیع سیگار به آن می‌دهیم. این افراد سیگارهای با کیفیت را از شرکت‌های پخش دریافت و در جایگاه ویژه فروش سیگار در سوپرمارکت‌ها قرار می‌گیرند.

وی به بیان قوانین فروش سیگار در سوپرمارکت‌ها پرداخت و افزود: فروش سیگار به افراد زیر ۱۸ سال، فروش فله و نخی و فروش کالای قاچاق ممنوع است. در صورت مشاهده این موضوع به فرد متخلف تذکر داده می‌شود.

رئیس اتحادیه سوپرمارکت‌ داران و مواد پروتئینی تهران در پایان با بیان راهکاری برای کمک به کاهش مصرف سیگار اظهارکرد: برخوردها باید شدیدتر باشد. اگر یک واحد صنفی بداند که فروش سیگار به افراد زیر ۱۸ سال جرم است و برای این جرم قانون‌گذار مواردی را پیشنهاد می‌کند. زمانیکه بازرسان به سوپرمارکت‌ها مراجعه کنند و شاهد چند بسته سیگار باز باشند متوجه اقدام این فروشنده به فروش سیگارهای نخی می‌شوند و در ادامه اقدامات لازم را انجام می‌دهند. اگر ممنوعیت فروش سیگار به افراد زیر ۱۸ سال یا فروش به صورت نخی به صورت رسمی اعلام شود و همه فروشندگان این موضوع را به عنوان یک قانون شناختند، در نتیجه می‌توان برخورد قانونی شدیدی با این افراد کرد. اگر این اتفاق رخ دهند فرهنگ‌سازی خوبی خواهد شد زیرا استعمال سیگار برای افراد زیر ۱۸ سال آسیب‌های فراوانی را به دنبال دارد و گاهی ممکن است با افزایش سن به مصرف موادمخدر برسد.

گشتی در بازار

برای دریافت اطلاعات دقیق تر به سراغ فروشنده عمده سیگار در بازار رفتم. او درباره میزان فروش ماهیانه سیگار رقمی حدود ۱ میلیارد تومان را اعلام کرد و گفت: سود حاصل از فروش این محصولات بسیار پایین است. بسیاری از هم صنف‌های ما در خیابان مولوی سیگار‌های خود را با ضرر می‌فروشند.

این فروشنده با توجه به فروش بالا سیگارهای خارجی بیان کرد: بر خلاف تصور سیگارهای قاچاق تغییر نرخ کمتری را دارند اما نرخ برندهای ایرانی به صورت لحظه‌ای تغییر می‌کنند. علت این تغییر قیمت‌ها می‌تواند وجود دلالان بازار باشد.

وی درباره میزان فروش در امسال اظهار کرد: میزان فروش در امسال نسبت به مدت مشابه سال قبل کاهش یافته است.

 این فروشنده در پایان نرخ برخی از سیگارهای موجود در بازار را اعلام کرد و افزود: نرخ سیگار مارلبرو از ۳۰ هزار تومان تا ۱۵۰ هزار تومان، وینستون از ۲۰ هزار تومان تا ۴۵ هزار تومان، اسکار ۸ هزار تومان، فورمن ۱۳۵ هزار تومان، دانهیل ۷۹ هزار تومان، کمل ۲۰ هزار تومان است.

سخن پایانی

مصرف بالای سیگار و آسیب‌های آن بر هیچ کس پوشیده نیست. بسیاری از نوجوانان این روز‌ها اقدام به خرید سیگارهای نخی می‌کنند تا به دور از چشم خانواده و به قول خودشان « پکی بزنند و غم دنیا را فراموش کنند» اما چه تضمینی وجود دارد که این افراد چند سال دیگر به دام اعتیاد به مواد مخدر نیوفتند. اینکه چه زمان می‌توان راهکاری دائمی برای کنترل مصرف آن پیدا کرد مشخص نیست. آیا دولت مانند برخورد با افرادی که کمربند خود را پشت فرمان نمی‌بندند یا حتی افرادی که پوشش مناسبی ندارن قانون یا دستورالعملی جدی برای جلوگیری از سیگار کشیدن افراد زیر ۱۸ سال ندارد؟