پول‌های بلوکه شده نفتی، پس از آزادی کجا می‌روند؟

چهار روز پیش بود که یونهاپ، بزرگترین خبرگزاری کره جنوبی به نقل از وزارت اقتصاد و دارایی این کشور اعلام کرد که هونگ نام کی، وزیر دارایی این کشور و جانت یلن وزیر خزانه داری امریکا، در حاشیه نشست گروه ۲۰ (G-۲۰) در ونیز ایتالیا، یک نشست دوجانبه برای بحث درباره موضوعات مختلف برگزار کردند که یکی از آنها نحوه آزادسازی دارایی‌های مسدود شده ایران در حساب‌های بانکی کره جنوبی بوده است.

وزرای دارایی امریکا و کره جنوبی توافق کردند درخصوص دارایی‌های مسدود شده ایران در سئول با یکدیگر همکاری کنند. سئول در تلاش است با حمایت ایالات متحده از یک کانال در سوئیس برای استفاده از بخشی از پول مسدود شده ایران در کره جنوبی برای فروش کالا‌های بشردوستانه، شامل محصولات درمانی شرکت‌های سوئیسی به ایران استفاده کند.

حالا امروز، بیست و سوم تیرماه ۱۴۰۰، در ششمین سالروز امضای توافق برنامه جامع اقدام مشترک یا همان برجام، پایگاه خبری واشنگتن فری بیکن در گزارشی نوشت، وزارت خارجه امریکا اواخر روز سه شنبه به کنگره اطلاع داده با هدف دسترسی ایران، بخشی از تحریم‌های تجاری را لغو کرده است.

این معافیت که توسط آنتونی بلینکن وزیر امور خارجه امریکا امضا شده است، انتقال وجوه ایران در حساب‌های محدود به صادر‌کنندگان در ژاپن و جمهوری کره را مجاز می‌داند و اجازه می‌دهد تا پول ایران که در نتیجه تحریم‌های امریکا مسدود شده بود، بدون نقض قانون آزاد شود.

همچنین وزارت امور خارجه امریکا می‌گوید که اجازه انتقال وجوه به ایران را نمی‌دهد و صرفا بازپرداخت به شرکت‌های ژاپنی و کره‌ای را که کالا‌ها و خدمات غیر تحریم شده قبل از تشدید تحریم‌های ایالات متحده توسط دولت قبلی صادر می‌کردند، ایجاد می‌کند. بلینکن لغو تحریم‌ها را امضا کرد تا به ژاپن و کره، ۹۰ روز دیگر فرصت دهد تا معاملات خود را با ایران کامل کنند.

سخنگوی وزارت خارجه امریکا گفته است، وزیر امور خارجه قبلاً این لغو تحریم‌ها را امضا کرده بود تا اجازه دهد وجوه و دارایی‌هایی که در حساب‌های محدود ایرانی در ژاپن و کره نگهداری می‌شود برای بازپرداخت شرکت‌های ژاپنی و کره‌ای که کالا‌های غیر تحریم شده را به ایران صادر می‌کنند، استفاده شود.

تحریم‌های نفتی ایران چه تاثیری بر اقتصاد سایر کشور‌ها داشت؟

نکته جالب توجه در اعلام خبر لغو بخشی از تحریم‌ها در این است که امریکایی‌ها اعلام کرده‌اند که با هدف دسترسی ایران به منابعش بلوکه شده این کار را انجام می‌دهند اما شواهد نشان می‌دهد، حضور نداشتن نفت ایران در بازار بین‌المللی، به کشورهای زیادی به ویژه کشورهای آسیایی، آسیب اقتصادی وارد کرده و آنها هستند که به امریکا برای لغو تحریم‌های ایران فشار می‌آورند.

سه روز پیش بود که پایگاه خبری امریکایی بیزینس اینسایدر، به ارائه تحلیلی از کاهش سود پالایشگاه‌ها در کشور‌های آسیایی از جمله هند پرداخت و دلیل آن را عدم صاردات نفت ایران و شیوع ویروس کووید-۱۹ توصیف کرد.

این پایگاه خبری امریکایی، ضمن بیان این مطلب که بیشتر کشور‌های آسیایی به غیر از چین، به دلیل شیوع ویروس کرونا با کاهش چشمگیر سود مواجه شده‌اند، می‌گوید: «شیوع کرونا باعث کاهش مصرف محصولاتی مانند بنزین و سوخت لازم برای جت‌ها شده است. البته در چین این مسئله به دلیل صادرات نفت از ایران مشاهده نشده است. انتظار می‌رود احیای توافق هسته‌ای ایران، با افزایش صادرات سوخت از ایران به کشور‌های آسیایی همراه باشد.»

در بخشی دیگر از این تحلیل آمده است: «اغلب کشور‌های آسیایی چشم انتظار احیای برجام هستند تا حجم گسترده‌ای از نفت خام به پالایشگاه‌های آنها وارد شود. این تامین سوخت در واقع برای سوخت کشتی‌ها و تولید برق در برخی کشور‌ها به کار خواهد رفت.»

لغو بخشی از تحریم‌ها در پایان دولت فعلی، گامی برای ایجاد فشار روانی در دولت آینده

البته تحلیلگران، لغو بخشی از تحریم‌ها در آستانه پایان دولت دوازدهم را پیش‌بینی کرده بودند. زیرا به عقیده آن ها، تحریم‌ها علیه کشور‌ها، به دلیل فشارهای بین‌المللی که نمونه آن را در بازارهای آسیایی مثال زدیم، طول عمر دارد و امکان ندارد تا ابد بتوان به سیاست تحریم ادامه داد و از آن نتیجه گرفت.

خبرگزاری اسپوتنیک طی گزارشی از تحلیلگران سیاسی، در این زمینه نوشت: روانشناسان سیاسی با تجربه به خوبی می‌دانند که تهدید به تحریم می‌تواند از خود تحریم حتی موثر‌تر باشد چرا که تاثیر روانی آن بسیار بیشتر از تاثیر عملی آن است. طرف مقابل همیشه ممکن است فکر کند که اگر تحریم شود چه اتفاق یا بلایی قرار است سرش بیاید، اما در صورتی که تحریم اعمال شود و مشکلی پیش نیاید، آنوقت جسارتش برای برداشتن قدم‌های متقابل بیشتر می‌شود.

بر اساس این گزارش، در موارد زیادی سیاست مداران امریکایی، هم ایران و هم دیگر کشور‌ها را تهدید می‌کنند تا در صورتی که وفق نظر آنها کاری را انجام ندهند آنوقت با تحریم‌های امریکا مواجه شوند. اشتباه بزرگی که ترامپ انجام داد، این بود که هر چه تحریم می‌توانست علیه ایران وضع کرد و کاری کرد که امریکا دیگر ابزاری برای فشار بر ایران نداشته باشد.

در چنین شرایطی به مردم فشار شدیدی وارد می‌شود اما امریکا نتوانسته به اهداف خود از تحریم‌ها یعنی به زانو در آوردن ایران و یا فروپاشی نظام جمهوری اسلامی برسد. دولت امریکا هم کاملا متوجه است که زمان دیگر به نفعش نیست، یعنی هر چه قدر زمان بگذرد، ایران قدم‌های بیشتر و بزرگتری را بر می‌دارد که کار بازگرداندن آن بسیار دشوار خواهد بود.

همین اشتباه را امریکایی‌ها و تروئیکای اروپایی در سال ۲۰۰۵ میلادی انجام دادند، در آن زمان برخی سیاست مداران ایرانی برای اینکه ایران درگیر تحریم‌های شورای امنیت نشود، حاضر شدند شروط امریکا را بپذیرند، اما در نهایت امریکایی‌ها و غربی‌ها به تعهدات خود عمل نکردند. در آن زمان ایران فقط ۱۹۰ سانتریفیوژ در اختیار داشت و به صورت آزمایشی تلاش می‌کرد تا غنی‌سازی ۳.۶۷ درصد را انجام دهد اما برای نشان دادن حسن نیت خود، همه تاسیسات هسته‌ای خود را بست، به همین دلیل اروپایی‌ها تصور کردند که شاید می‌توانستند امتیاز‌های بیشتری از ایران بگیرند.

وقتی که اروپایی‌ها به تعهدات خود عمل نکردند و پرونده ایران به شورای امنیت رفت، ایران اقدامات جدی تری برای پیشرفت فناوری‌های هسته‌ای انجام داد و به همین خاطر، طرف‌های غربی در مذاکرات جدید، دیگر نمی‌توانستند به ایرانی‌ها بگویند که حق غنی‌سازی ندارید.