تعداد صرافی ها بیشتر از نانوایی ها
بررسی تعداد صرافی‌های کشور نشان می‌دهد، احتمالا میان افزایش تعداد آنها و فرصت‌های کسب رانت میلیاردی در بازار ارز ارتباط وجود دارد؛ چه رانت سهمیه دلار دولتی در سال‌های گذشته باشد چه ارز نیمایی در سال‌های اخیر.
کارشناسان معتقدند دریافت مجوز صرافی تکرار حکایت وام‌های بانکی است. همانطور که اگر مردم عادی بخواهند وام بگیرند، نمی‌توانند اما برخی دیگر بدون ضمانت میلیاردی وام می‌گیرند، مجوز نیز به راحتی نصیب نورچشمیها می‌شود.
بررسی لیست تعداد صرافی‌های کشور در دهه ۹۰ که کانون صرافان ایران ارائه کرده است، حاکی از رشد چشم‌گیر تعداد آنان در برخی سال‌ها است. برای مثال در همین شش ماهه ابتدای امسال تعداد صرافیها ۱۰ درصد رشد داشته است. اما علت چیست؟
احتمال و امکان سوداگری، دپوی ارز، خرید و فروش ارز با اختلاف نرخ بالا و کسب سودهای میلیاردی از مهم‌ترین اتهاماتی است که درباره صرافیها وجود دارد. جالب اینجاست که از نظر زمانی میان افزایش تعداد صرافیها و ایجاد رکوردهای تاریخی در بازار آزاد به نظر می‌رسد ارتباطی وجود دارد. برای مثال در سال‌های ۹۱ و ۹۵ نرخ دلار در بازار رکوردهای جدید به ثبت رساند. همزمان کاسبی برخی صرافها حسابی رونق گرفته بود. رونق این کاسبی از آنجا بود که صرافها سودهای بالایی از اختلاف دلار بانکی و آزاد نصیبشان می‌شد.
در همین دو سال ۹۱ و ۹۵ به ترتیب ۱۱ و ۳۰ درصد به تعداد صرافیها افزوده شده است.
تعداد صرافیها بیشتر از نانوایی‌ها
کامبیز افسری، کارشناس و فعال بازار ارز، درباره رشد تعداد صرافیها می‌گوید: همه جای دنیا صرافی کارش خرید و فروش نقدی ارز است. کشورهایی که توریست‌پذیر هستند در همان مناطق توریستی نیز از صرافیها برای تبدیل پول استفاده می‌کنند. درحال‌حاضر ما توریست و مسافری نداریم و این مقدار صرافی بی‌معنا است. در برخی مناطق تهران از جمله میرداماد، تخت‌طاووس، سعادت‌آباد و…تعداد صرافیها از تعداد نانوایی‌ها هم بیشتر شده است. این توجیهی از نظر منطق اقتصادی ندارد.
به گفته او، در سال‌های ۹۴، ۹۵ تا ۹۷، دولت می‌خواست بازار را متعادل کند، پس به هر صرافی سهمیه مشخصی تا روزی ۸۰۰ هزار دلار می‌داد. آن زمان نهایت اختلاف بین بازار آزاد و صرافی‌ملی ۲۰ تومان بود. همان سال‌ها این اختلاف ۱۰ تا ۲۰ تومانی روی هر دلار برای آنان روزانه حدود ۱۴، ۱۵ میلیون تومان درآمد ایجاد می‌کرد.
او ادامه می‌دهد: بسیاری بدون داشتن تجربه و فقط برای همین سود صرافی زدند و شروع کردند به گرفتن سهمیه دولتی و فروش در بازار آزاد. این ماجرا تا سال ۹۷ و آغاز توزیع ارز چهارهزار و ۲۰۰ تومانی ادامه پیدا کرد. بعد از آن بانک مرکزی کل صرافیها را جمع کرد.
آنطور که افسری می‌گوید از سال ۹۷ با ماجرای ارز نیمایی داستان جدیدی آغاز شده است. زیرا این دلار از طریق صرافیها خرید و فروش شد و برخی بخش‌های دولت دلارهای صادراتی را به صرافیها می‌دادند تا واردکننده از آنان خرید کند و این خود رانت بزرگی برای صرافیها ایجاد کرد.
حیف‌ومیل ارز و صرافان متواری
افسری تاکید می‌کند که پتروشیمی‌ها، فولادی‌ها یا سایربخش‌های بزرگ دولتی ارز زیادی در دست دارند و این ارز را به صرافیها می‌دهند. واردکنندگان نیز ممکن است ارز نیمایی را با قیمتی حتی بیشتر از قیمت توافقی دولت بخرند چرا که اختلاف نیمایی با بازار آزاد در هر صورت بسیار زیاد است.
او می‌افزاید: در سال ۹۹سوءاستفاده و حیف‌ومیل سرمایه تولیدکنندگان توسط صرافی‌های خریدار ارز نیمایی مشکلات زیادی برای تولیدکنندگان به وجود آورد و آنها بارها مقابل بانک مرکزی تجمع اعتراضی کردند. بعد هم تعدادی از این صرافان متواری شدند.
مجوز صرافی برای نورچشمیها؟
به اعتقاد این فعال بازار دریافت مجوز صرافی این روزها تکرار حکایت وام‌های بانکی است. همانطور که اگر مردم عادی بخواهند وام بگیرند، نمی‌توانند اما برخی دیگر بدون ضمانت میلیاردی وام می‌گیرند، مجوز نیز نصیب نورچشمیها می‌شود!
او می‌گوید: هر یک از مدیران بانکی و دولتی بعد از بازنشستگی موفق به تاسیس صرافی می‌شوند. در صورتی که شرایط دریافت مجوز صرافی ظاهرا این است که تجربه کاری داشته باشید، ۱۰میلیارد تومان ارز بلوکه کنید، ملک برای خودتان باشد، در منطقه کسی صرافی نداشته باشد و …. اما متاسفانه هیچ‌یک از این شرایط رعایت نمی‌شود.
پس‌اندازهای دلاری
داوودسوری، اقتصاددانی که چندی پیش در صفحه توییتر خود به افزایش تعداد صرافیها و شکل پراکندگی جغرافیایی آنها واکنش نشان داده بود حالا در همین باره توضیح می‌دهد: یکی از علل افزایش صرافیها این است که بعد از تحریم‌ها بانک‌ها از چرخه مبادلات ارزی ما خارج شده‌اند و صرافها جایگزین آن شدند. حتی برخی صراف‌های بزرگ نیز به مرور تحریم می‌شوند. پس صرافی‌های جدیدی برای ادامه این کار شکل می‌گیرد.
به باور او، وقتی صرافها با ساختاری غیرشفاف تجارت خارجی یک کشور را به‌دست بگیرند، آن هم در جایی که بانک‌ها برای همین کار تشکیل شده‌اند، طبیعتا رانت شکل خواهد گرفت.
سوری درباره علت افزایش تعداد صرافیها نیز معتقد است که مردم درآمدهای ریالی خود را به دلار تبدیل می‌کنند و برای هزینه کردن آن مجدد آن را به ریال باز می‌گردانند. با توجه به نرخ افزایشی دلار در سال اخیر این طبیعی و معقول است که افرادی که حتی میل به سرمایه‌گذاری و سفته بازی ندارند هم برای حفظ ارزش پولشان حقوق چند ماهه خود را به دلار تبدیل کنند.
ارسال نظر