چین برای ایران جبران کرد ؛ ۵۳۰ هزار میلیارد تومان به جیب ایران واریز می شود
بازار بین‌المللی نفتکش‌ها بر این باور است که فعال‌شدن مکانیزم ماشه توسط سه کشور اروپایی با فشار آمریکا، تأثیری فراتر از تحریم‌های پیشین ایالات متحده نخواهد داشت.
این اقدام که در پی گذشت ده سال از توافق هسته‌ای ایران و گروه ۵+۱ و بازگشت برخی قطعنامه‌های سازمان ملل صورت گرفته، نگرانی تازه‌ای در این صنعت ایجاد نکرده است.
منابع کشتیرانی معتقدند فشارهای فعلی بر بخش حمل‌ونقل نفت عملاً مشابه محدودیت‌هایی است که آمریکا پیش‌تر به‌صورت یکجانبه اعمال کرده بود و ازاین‌رو، تغییر چشمگیری در نقل‌وانتقال محموله‌ها انتظار نمی‌رود.
این گزارش می‌افزاید: بر پایه ارزیابی‌ها، احتمال دارد ایران با توجه به تداوم تقاضای نفت از سوی چین، اقدام به افزایش ذخایر نفت شناور خود کند؛ موضوعی که بنا به این گزارش ارتباط مستقیمی با تحریم‌ها ندارد.
پیش‌بینی درآمد ۴۳ میلیارد دلاری از نفت
از طرفی، برآورد اخیر اداره اطلاعات انرژی آمریکا نشان می‌دهد درآمد صادرات نفت خام و میعانات ایران در سال ۲۰۲۴ به ۴۳ میلیارد دلار افزایش یافته است.
سید حمید حسینی سخنگوی اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های نفت، گاز و پتروشیمی با بیان اینکه تحریم‌های بازگشتی بخش عمده‌ای از حوزه‌های تجاری و زندگی مردم را دربرنمی‌گیرد، افزود: تجربه سال‌های ۸۹ و ۹۰ نشان داد حتی تحت تحریم‌های سازمان ملل، صادرات نفت ایران افزایش یافت.
وی پیش‌بینی کرد: امسال دولت حدود۴۳میلیارد دلار درآمد نفتی، معادل ۵۳۰ هزار میلیارد تومان، خواهد داشت؛ اما میزان صادرات روزانه احتمالاً به سقف یک‌میلیون و ۸۰۰ هزار بشکه نرسد.
واگذاری به شرکت های خصوصی
این فعال اقتصادی همچنین بر ضرورت صدای واحد در کشور، فعال‌شدن ظرفیت‌های اقتصادی، واگذاری امور به بخش خصوصی و گسترش روابط تجاری با کشورهای منطقه همچون عراق، ترکیه، افغانستان، پاکستان، روسیه، امارات و خریدار کلیدی نفت ایران یعنی چین تأکید کرد.
گفتنی است، شواهد نشان می‌دهد که فعال‌شدن مکانیزم ماشه تأثیری بر میزان واردات نفت چین از ایران نگذارد؛ چراکه روابط تجاری دو طرف طی سال‌های گذشته تحت محدودیت‌های مشابه ادامه یافته است.
در حوزه نفتکش‌ها هم تجربه یک دهه گذشته نشان داده که حتی تحت فشار تحریم‌های چندجانبه، تجارت نفت ایران به‌ویژه با شرق آسیا از طریق ناوگان سایه یا ذخایر شناور ادامه یافته و بازار جهانی حمل‌ونقل دریایی به چنین شرایطی عادت کرده است.
روابط تجاری نفتی بین ایران و چین، محور اصلی اقتصاد خارجی ایران در سال‌های اخیر بوده است. این رابطه را می‌توان در چند نکته کلیدی خلاصه کرد:
حجم و نقش چین: چین به طور مداوم بزرگ‌ترین مشتری نفت ایران باقی مانده است و بخش عمده‌ای از نفت صادراتی ایران (که اغلب در آمارهای رسمی به عنوان “صادرات به شرق آسیا” ثبت می‌شود) به پالایشگاه‌های چینی سرازیر می‌شود. چین نقش حیاتی در حفظ جریان درآمد نفتی ایران در دوران اوج تحریم‌ها ایفا کرده است.
تخفیف‌های قابل توجه: به دلیل ریسک‌های ژئوپلیتیکی و محدودیت‌های بانکی، نفت ایران معمولاً با تخفیف قابل توجهی (اغلب بین ۵ تا ۱۵ دلار در هر بشکه نسبت به قیمت‌های بین‌المللی مانند برنت) به خریداران چینی فروخته می‌شود. این تخفیف به عنوان “بهای ریسک” تحریم شناخته می‌شود.
مکانیسم‌های پرداخت غیردلاری: به دلیل تحریم‌های ثانویه آمریکا که بانک‌های بین‌المللی را از معامله با ایران منع می‌کند، پرداخت‌ها معمولاً به صورت یوان چین یا روپیه هند انجام می‌شود. این امر باعث انباشت ذخایر ارزی چین به نفع ایران می‌شود که ایران نیز از این ارزها برای واردات کالا استفاده می‌کند.
روش‌های دور زدن تحریم: بخش زیادی از این نفت تحت عنوان “نفت ارزان‌قیمت” یا با استفاده از کشتی‌های قدیمی‌تر و شیوه‌های پیچیده برای “پنهان کردن مبدأ” (Dark Fleet) حمل می‌شود تا ردیابی کمتری داشته باشد.
نفت برای کالا (Oil-for-Goods): در برخی موارد، این معاملات به صورت تهاتری و در قالب قراردادهای “نفت در برابر کالا” انجام می‌شود، جایی که ایران در ازای نفت، کالاهای چینی مانند تجهیزات، مصالح ساختمانی یا کالاهای مصرفی وارد می‌کند.
به طور خلاصه، واردات نفت چین از ایران یک “شریان حیاتی اقتصادی” برای تهران است، اما این تجارت در شرایطی انجام می‌شود که ایران از قدرت چانه‌زنی خود به دلیل نیاز شدید به فروش نفت، تا حد زیادی کاسته است و این امر بر قیمت نهایی تأثیر می‌گذارد.
