آینده مبهم بازار

 کاهش تقاضا تنها مختص یک بازار نیست، بلکه دردی است که به‌تمام بازارها سرایت کرده و مردم به‌شدت از آن در رنج هستند. مدت‌هاست بازار خرید کالاهای مختلف درگیر یک اپیدمی به‌نام «مگس‌پرانی» شده است. بازار کفش نیز از این قاعده مستثنا نیست؛ بازاری که در روزهای پایانی سال روزگارش سکه می‌شود اکنون در سکوت و رکود به‌سر می‌برد. تولیدکنندگان کفش در شرایط خوبی به‌سر نمی‌برند و مشکلات فراوانی از کمبود مواد اولیه تا نرخ نهایی محصول دارند. تامین مواد اولیه با نوسانات ارز خیلی از تولیدکنندگان را متضرر می‌کند، این در حالی است که کمبود مواد اولیه در بازار به افزایش نرخ محصول می‌انجامد و این چرخه گرانی و بی‌تقاضایی به همین روال می‌چرخد. صمت در این گزارش به بررسی مشکلات بازار و صنعت کفش پرداخت.

حال بد بازار کفش

صنعت کفش به‌گفته فعالان این حوزه مدت‌هاست که از کمبود مواد اولیه رنج می‌برد. مواد اولیه تولید کفش نسبت به سال‌های قبل گران‌تر شده و تولیدکنندگان علاوه بر مشکلات کسادی بازار با مشکل تهیه مواد اولیه مواجهند، این در حالی است که تولیدکنندگان به‌دلیل افزایش دستمزد کارگران ناچارند نرخ محصول نهایی را بالا ببرند و از طرف دیگر قدرت خرید مردم به‌طور چشمگیری کاهش یافته است.

در این باره چندی پیش شهرام پیراولاد، عضو سابق انجمن تولیدکنندگان صنعت کفش تبریز گفت: تهیه مواد اولیه برای تولید کفش در گذشته از روند مطلوبی برخوردار بود، اما در حال ‌حاضر تولیدکنندگان کفش به‌دلیل کمبود مواد اولیه قادر به تهیه آنچه سفارش داده‌اند نیستند؛ به‌گونه‌ای که چنانچه برای تهیه ۱۰ بشکه مواد اولیه لازم اقدام کنند تنها ۴ بشکه از آنچه را که سفارش داده‌اند به‌دست‌شان خواهد رسید. علاوه بر این هزینه تهیه مواد اولیه نیز در مقایسه با گذشته افزایش یافته است.

بازار عراق را از دست دادیم

علی لشکری، عضو هیات رئیسه جامعه صنعت کفش ایران با اشاره به تاثیرات تغییر نرخ ارز در بازار کفش به صمت گفت: نوسانات نرخ ارز می‌تواند به التهاب بازار و نرخ مواد اولیه دامن بزند و با تغییر نرخ ارز بسیاری از واردکنندگان از فروش مواد اولیه خودداری می‌کنند.

وی با اشاره به وضعیت فعلی بازار اظهار کرد: صنعت کفش بسیار تابع فصل است و در یکی دو سال اخیر به‌دلیل کمبود برف و باران بازار خوبی را برای فروش کفش زمستانه شاهد نبودیم.

در نتیجه تولیدکنندگان در انبارهای خود موجودی بیشتری از کفش‌های زمستانه دارند. امسال بیشتر واحدهای تولیدی با انباشت کفش‌های زمستانه روبه‌رو هستند.

تورم با صنعت کفش چه کرد؟

عضو هیات رئیسه جامعه صنعت کفش ایران با بیان اینکه مشکل دیگر صنعت کفش تورم است، اظهار کرد: در ۷ ماه امسال رشد شاخص بهای کالای مصرفی ۴۲.۹ درصد بود، اما تورم کفش ۴۷.۱ درصد اعلام شده است. این بالا بودن تورم در بخش کفش نسبت به تورم کل باتوجه به ضریب اهمیت این محصول که در سبد هزینه غیرخوراکی سهم بالایی ندارد، باعث تشدید رکود و کاهش تقاضا در بازار داخل می‌شود. این وضعیت نشان می‌دهد هزینه فشاری که افزایش نرخ مواد اولیه به تولیدکننده وارد می‌کند، در نهایت آن را مصرف‌کننده نهایی پرداخت می‌کند.

وی با بیان اینکه تورم منجر به کاهش قدرت خرید مردم شده و شاهد آثار منفی آن بر معیشت هستیم، اظهار کرد: تورم در برخی کالاهایی که بیشتر از مواد اولیه پتروشیمی استفاده می‌کند، بیشتر است.

لشکری در ادامه گفت: مسئولان علاقه‌مندی‌هایی برای حمایت از صنایع کوچک و متوسط نشان می‌دهند اما در عمل اتفاقی رخ نمی‌دهد. در نتیجه بهتر است، دست‌اندرکاران شرایطی فراهم سازند که ساختارهای بانکی و ساختارهای صنعتی کشور به نفع تولید و واحدهای کوچک گام بردارند.

وضعیت صادرات کفش

عضو هیات رئیسه جامعه صنعت کفش ایران درباره وضعیت صادرات کفش بیان کرد: افزایش نرخ ارز همیشه در همه جای دنیا به نفع صادرات بوده، اما در ایران برعکس است. عمده صادرات کفش ایران به عراق و افغانستان است که به‌صورت ریالی انجام می‌شود. از طرف دیگر تفاوت نرخ ارز نیمایی با ارز آزاد باعث می‌شود واردات مواد اولیه با ارز نیمایی کمتر از واردات با ارز حاصل از صادرات تمام شود و عملا اگر صادرکننده بخواهد از ارز حاصل از صادرات خود برای واردات مواد اولیه استفاده کند، نرخ تمام‌شده محصول بیشتر می‌شود. اگر این موضوع بین بانک مرکزی و وزارت صمت حل‌وفصل شود، شاهد جهش بیشتری در این حوزه خواهیم بود. متاسفانه ما بازار عراق را به چینی‌ها واگذار کردیم. بازار عراق حدود ۴۵ درصد بزرگ‌تر شده، اما سهم ایران در این بازار از ۲۳ درصد به ۱۰ درصد کاهش پیدا کرده است. براساس آخرین آمارها صادرات کفش ایران به عراق به‌شدت کاهش یافته است. پیش از این بین ۶۰ تا ۷۰ درصد کفش ایران به بازارهای عراق صادر می‌شد.

نوسان نرخ ارز صنعت کفش را نابود می‌کند

احمد گازرانی، رئیس اتحادیه کیف و کفش همدان درباره وضعیت فعلی صنعت کفش به صمت گفت: مواد اولیه تولید کفش نسبت به قبل گران‌تر شده است. تولیدکنندگان کفش علاوه بر کسادی بازار با مشکل تهیه مواد اولیه مواجهند، این در حالی است که به‌دلیل افزایش دستمزد کارگران ناچارند نرخ محصول نهایی را بالا ببرند و از طرف دیگر قدرت خرید مردم به‌طور چشمگیری کاهش یافته؛ به‌گونه‌ای که قدرت تهیه حتی یک جفت کفش در سال را هم ندارند.

ضعف این صنعت کجاست؟

گازرانی با اشاره به کمبود مواد اولیه گفت: یکی از مشکلات عمده‌ای که فعالان صنعت کفش با آن روبه‌رو هستند در بخش مواد اولیه است و انتظار می‌رود در زمان عرضه مواد اولیه در بورس کالا، اولویت پتروشیمی‌ها به‌جای صادرات، تامین نیاز تولیدکنندگان داخلی باشد، این در حالی است که عرضه مواد اولیه در بورس منجر به افزایش نرخ مواد اولیه شده و از سوی دیگر پتروشیمی با نرخی واحد مواد اولیه را به تولیدکننده داخلی و خریدار خارجی می‌فروشد؛ حال آنکه تولیدکننده داخلی با بحران بسیار بالای رکود اقتصادی، گرانی دستمزد کارگر، حامل‌های انرژی و... روبه‌رو است و در نهایت کالایی که ارائه می‌دهد با کمی فاصله از لحاظ نرخ با کالای خارجی در برخی از تولیدات برابری می‌کند.‌

وی ضمن تاکید بر اینکه نوسانات نرخ ارز بیشترین آسیب را به تولیدکننده زده، افزود: مشکل صنعت کفش نیز مانند بسیاری از تولیدات، نوسان نرخ ارز است. هنگام افزایش نرخ ارز، ورود مواد اولیه با مشکلات زیادی همراه می‌شود. اگر امروز در تهیه مواد اولیه با مشکل مواجه شدیم به‌دلیل نوسانات نرخ ارز است.

 این بزرگ‌ترین مشکل همه تولیدکنندگان است. با این ‌شرایط تولیدکنندگان نمی‌توانند با برنامه‌ریزی قبلی کار خود را پیش ببرند؛ در نتیجه ناچار به تعدیل نیرو می‌شوند. اگر نرخ ارز ثابت باشد دیگر هیچ فردی جنس خود را برای کسب سود بیشتر در انبار دپو نمی‌کند. بیشتر تولیدکنندگان معتقدند اگر جنس خود را در انبار نگه دارند، سود بهتری شامل حال آنها می‌شود. تا زمانی که قیمت‌ها به‌طور لحظه‌ای تغییر می‌کند، وضعیت بازار همین است.

گازرانی در ادامه اظهار کرد: تولیدکنندگان برای تحویل کفش به مشتری از یک ماه قبل کارهای تسویه را انجام می‌دهند که در بسیاری از موارد هنگام تحویل به‌دلیل اختلاف نرخ شدید، ضرر می‌کنند.

وی در تشریح روند معاملات با کشورهای دیگر اظهار کرد: با نوسانات نرخ ارز دیگر بسیاری از کشورها با دلار معامله نمی‌کنند و معاملات معمولا با ریال انجام می‌شود.

 از سوی دیگر، خریداران فکر می‌کنند باید با همان قیمت‌های اولیه قرارداد با آنها کار کنیم، درصورتی‌که با نوسانات نرخ ارز این امکان وجود ندارد و نتیجه آن ضرر تولیدکننده است. در حقیقت آنقدر که نوسانات نرخ دلار برای تولیدکنندگان آزاردهنده است، نرخ بالای آن آزاردهنده نیست.

برگزاری نمایشگاه‌های مختلف

رئیس اتحادیه کیف و کفش همدان با بیان اینکه در حال ‌حاضر کشور ما در تولید کفش بسیار قوی پیش رفته، افزود: اکنون بسیاری از مردم به‌دنبال کفش ایرانی هستند، اما برای پیشرفت این صنعت باید حمایت‌های لازم از سوی دولت صورت گیرد.

 در کشورهای مختلف هر سال نمایشگاه‌های خوبی برگزار می‌شود اما فعالان عرصه کیف و کفش کشور ما به‌دلیل هزینه‌های بسیار در این نمایشگاه‌ها شرکت نمی‌کنند، این در حالی است که در سایر کشورها هزینه‌های شرکت در نمایشگاه‌های مختلف به صورت تمام و کمال ازسوی دولت به تولیدکنندگان پرداخت می‌شود، زیرا پیشرفت تولیدکننده به پیشرفت کشور کمک خواهد کرد.

گشتی در بازار

«قیمت‌ها سر به فلک کشیده و همه‌چیز گران شده و افزایش نرخ کفش تقصیر ما نیست.» به گزارش خبرنگار صمت، این جمله را یکی از فروشندگان باغ سپه‌سالار می‌گوید؛ مکانی که آوازه کفش‌فروشی‌های آن با قیمت‌های مناسب در تهران پیچیده است؛ کفش‌فروشی‌هایی که قدمت آنها از ۵۰ سال گذر کرده و بیش از نیم قرن عمر دارند. مغازه‌داران کرکره‌ها را بالا داده‌اند و در انتظار مشتری به‌سر می‌برند. حالا که صبح است مشتری زیادی ندارند و به‌قول خودشان عمده فروش مربوط به عصرهاست. همه جور کفشی را می‌توان در این بازار پیدا کرد؛ از صندل‌های ساده گرفته تا کفش‌های گرانقیمت، اما برای خرید کفش‌های اسپرت جای خوبی نیست. نزدیک ظهر است و انعکاس نور خورشید به ویترین‌ها تماشای کفش و صندل‌های مجلسی را کمی دشوار کرده است.

برخی از کفش و صندل‌های پشت ویترین چشم‌نواز است اما قیمت‌ها حسابی ترس به دل می‌اندازد. نزدیک ساعت ۴ بعدازظهر بازار مشتریان خود را پیدا کرده بود، اما خبری از خریدار واقعی نبود؛ همه قیمت می‌گرفتند و می‌رفتند.

 «انگار که خریدار آب شده و در زمین فرو رفته باشد» این جمله را هم یکی از فروشندگانی که خستگی در چهره او نمایان شده بود، گفت. گویی افسوس روزهای گذشته را می‌خورد. ویترین‌های جذاب کفش‌فروشی‌ها از یک طرف و بی‌رمقی بازار از سمت دیگر نگران‌کننده است. مردم به‌دلیل گرانی به سراغ خرید کفش نمی‌روند و مغازه‌ها مشتری ندارند. هرچند حرف همه آنها یک چیز است: «گرانی محصولات به ما مربوط نیست».

سخن پایانی

حال صنعت کفش روز به روز وخیم‌تر می‌شود، این در حالی است که عمده توجه دولت‌ها همیشه به صنایع سنگین و منبع‌محور بوده است؛ در حالی ‌که صنایع کوچک و تولیدی منبع اصلی تولید شغل و کار مولد هستند. متاسفانه صنعتی که از نظر استاندارد و کیفیت حرفی برای گفتن دارد، اکنون بازارهای صادراتی خود را یکی پس از دیگری از دست می‌دهد و ظاهرا خبری از حمایت نیست. حالا باید منتظر تدابیر اتخاذشده برای نجات این صنعت ماند.