خانه های اوقافی بخریم؟

سهم قابل توجهی از زمین‌های شهری و مسکونی ایران در تملک سازمان اوقاف یا آستان قدس رضوی و... است. زمین‌هایی که در واقع وقف شده‌اند اما آمار شفافی وجود ندارد که مساحت زمین‌های مسکونی وقفی چقدر است؟ با این حال خرید و فروش مسکن وقفی در بازار ایران رایج است و این املاک حدود ۲۰ تا ۳۰ درصد ارزان‌تر فروخته می‌شود اما مسکن وقفی دقیقا چه معنایی دارد؟

وقتی شما یک مسکن وقفی را می‌خرید، در واقع تنها مالک عیان و در واقع بنا هستید و مالکیتی بر عرصه یا زمین ندارید.

زمان فروش خانه‌های وقفی زمین مسکونی به شما اجاره ۹۹ ساله داده می‌شود و شما نمی‌توانید مالک زمین باشید اما این مساله چه گرفتاری‌های حقوقی برای خریداران ایجاد می‌کند؟

نعمت احمدی، حقوقدان در پاسخ به این پرسش می‌گوید که خرید مسکن وقفی گرفتاری حقوقی چندانی ندارد و مسایل احتمالی که از نظر حقوقی می‌تواند ایجاد کند، چیزی مشابه خریدن سرقفلی مغازه است که خریداران مالکیت زمین را ندارند اما مالک بنا هستند و می‌توانند از آن بهره‌برداری شخصی داشته باشند.

او ادامه می‌دهد: البته با خرید ملک وقفی ممکن است، مشکلاتی مشابه ساختمان پلاسکو تهران ایجاد شود که بنا در آتش‌سوزی سوخت و مالک با مغازه‌داران دچار مشکل شد و نگرانی‌هایی شکل گرفت، مبنی بر اینکه مالک بخواهد زمین پلاسکو را تغییر کاربری دهد.

این حقوقدان توضیح می‌دهد: در ملک وقفی اگر بنا در حادثه‌ای مثل آتش‌سوزی از بین رود، خریدار عملا مالکیت خود را از دست داده است، هرچند که مستاجر زمین وقفی می‌تواند دوباره در آن زمین ساخت و ساز انجام دهد. البته اگر مالک بخواهد زمین را تغییر کاربری دهد، می‌تواند با پرداخت قیمت روز بنا به خریدار ملک وقفی، این کار را انجام دهد.

احمدی درباره قوانین ارث‌بری مسکن وقفی می‌گوید: مسکن وقفی می‌تواند به میراث برسد اما زمین قابل نقل و انتقال نیست و وراث مجددا مستاجر زمین وقفی می‌شوند.

او درباره قوانین نقل و انتقال مسکن وقفی هم به اقتصاد آنلاین می‌گوید: برخی واحدهای مسکونی وقفی با اجازه مالک و در قرارداد قید شده است که خریدار اجازه فروش و نقل و انتقال به دیگری را دارد و برخی دیگر فروشندگان باید موقع نقل و انتقال ملک اداره اوقاف را در جریان گذاشته و با مجوز اوقاف نقل و انتقال انجام شود.

اما آیا به مسکن وقفی وام و تسهیلات خرید ملک تعلق می‌گیرد؟ رئیس یکی از شعب بانک مسکن در پاسخ به این پرسش به اقتصاد آنلاین می‌گوید که مشکلی در این زمینه وجود ندارد و خریداران املاک وقفی هم می‌توانند بدون محدودیت وام مسکن دریافت کنند.