ممکن است درباره جایگزینهای مناسب و منطقی حذف نمره در مدارس، اختلافنظر وجود داشته باشد اما باید پذیرفت که این سیستم هیچ وقت کارآمد نبوده و دیر یا زود باید حذف میشد.
گسترشنیوز: حذف سیستم نمرهدهی به دانشآموزان دبستانی چند سالی است که به اجرا درآمده است اما هنوز منتقدین خودش را دارد. باید توجه داشت که این رویه به نظام آموزشوپرورش ما محدود نمیشود و یک رویکرد جهانی است. ارزیابی دانشآموزان بر اساس نمرات انها تاثیرات مخربی بهجا میگذارد. در اینجا چند دلیل مثبت بودن این سیاست به نسبت جدید آموزشوپرورش را بیان میکنیم.
سنجش تواناییهای علمی دانشآموزان از طریق اعداد و حروف نهتنها شدنی نیست بلکه به حال دانشآموزان واقعا مخرب است. نمرات عالی دانشآموزان را خوشحال خواهد کرد و رضایت از خود و اعتمادبهنفس انها را صدچندان میکنند اما آنهایی که به هر دلیل نمیتواند در امتحانات مختلف مدرسه خوش بدرخشند را مایوس و سرخورده خواهد کرد. این اضطراب روانی شدید به دانشآموزانی که نظامهای پرورشی چند دهه قبل آنها را «تنبل» میخواندند محدود نمیشود و اتفاقا بیش از همه دامن دانشآموزان موفق را میگیرد چون بالا رفتن انتظار از آنها، ترس و فشار روانی آنها را دوچندان میکند.
امتحان و نمرهدهی بهراستی ترسناک است و ترس میآفریند. نمیشود به دنبال تقویت روحیه کنجکاوی و جسارت علمی بود و از بچهها خواست جور دیگری به قضایا نگاه کنند اما سیستم نمرهدهی را همچنان زنده نگه داشت. کنجکاوی، خوداکتشافی و متفاوت دیدن در صورت وجود سیستم نمرهدهی تقریبا غیرممکن است چون ترس همراه آن، دانشآموزان را وادار میکند بههیچعنوان خطر نکند و شیوههای نو را نیازمایند. امتحان و نمره یعنی فقط یک جواب صحیح وجود دارد اما در فلسفه جدید آموزشوپرورش فرض بر آن است که دانشآموز باید در سایه خطا و آزمایشهای بیپایانی که به عمل میکند به جواب یا جوابهای صحیح برسند و قدرت دفاع کردن از تجربه و منطق خود را به دست آورد.
آموزشوپرورش در طول دو دهه اخیر واقعا متحول شده است و همه کشورها دیر یا زود با اصول جدید آن همراه میشوند. حالا دیگر میدانیم که شکست خوردن و ناکام ماندن لزوما مفاهیم بدی نیستند و اگر با خودآزمایی و خوداکتشافی مشکلی نداریم باید بپذیریم که دانش آموزان در راه این اهداف والای آموزشی بارها و بارها شکست خواهند خورد. مدرسه قرار است فضایی امن برای آزمایش کردن و شکست خوردن باشد.
از طرف دیگر نمره، زمانی قرار بود فقط یک ابزار سنجش باشد و میزان تواناییهای و مقدار یادگیری آنها را نشان دهد بااینحال تقریبا در تمام مدارس جهان به هدف تبدیل شد. بهاینترتیب دانشآموزان چندین و چند نسل «حفظمحور» بارآمدند که بتوانند به سلامت از گردنه مخوف امتحان و نمره عبور کنند. بهاینترتیب درک درست مفاهیم آموزشی به فراموشی سپرده شد. نظام نمرهدهی و پیامدهای مخرب آن فقط به پائین آمدن سطح علمی دانشآموزان محدود نمیشود و یک آسیب به مراتب جدیتر هم دارد: رشد و توسعه فردی دانشآموز به فراموشی سپرده شد و ابعاد روحی و اجتماعی او ( بهعنوانمثال مهارتهای خودابرازی و ارتباطی او) بهکل نادیده گرفته شد. باید پذیرفت که در سیستم نمرهدهی فقط به آیکیوی دانشآموز توجه میشود و آیکیو (هوش عاطفی) او کاملا مورد غفلت قرار میگیرد. در سایه پژوهشهای علمی نوین میدانیم که اهمیت دومی بهمراتب مهمتر از اولی است و چندین دهه مسیر را اشتباه رفته بودیم.
حذف نظام ارزشیابی بر اساس تعدادی عدد یا حروف را باید به فال نیک گرفت. ممکن است درباره جایگزینهای مناسب و منطقی آن، اختلافنظرهای زیادی وجود داشته باشد اما اکنون میدانیم که این سیستم هیچ وقت کارآمد نبوده و دیر یا زود باید حذف میشد.
