هیچ جایگزینی ندارد. نشت نفت هزینه بر، مخرب و برای کارکنان و پرسنل شرکتهای استخراج و اکتشاف شدیدا مرگآور است. اما این حوادث برای همه از کارگران تا سرمهندسان چه درسهایی برای آموختن داشتهاند؟
گسترش نیوز: دستورالعمل مقابله و واکنش به شرایط بحرانی نشت نفت از سه اقدام اصلی برای کاهش خطرات و اجتناب از مرگ انسانها تشکیل شده است: جلوگیری از رسیدن نشتی به ساحل، کاهش تاثیر بر حیات آبزیان دریایی و تضعیف اثرگذاری میعانات غیر قابل بازگشت. با در نظر گرفتن این موارد نگاهی انداختیم به پنج حادثه نشت نفت در پروژههای بزرگ جهانی که باعث وارد آمدن خسارت بالا و ناکامی زیاد به کارکنان صنایع انرژی جهان شدهاند.
جنگ کویت- خلیجفارس ۱۹۹۱ ، ۲۶۰ میلیون بشکه
بزرگترین حادثه نشت نفت در تاریخ جهان که تصادفی نبود. در دوره جنگ خلیجفارس نیروهای عراقی در حال عقب نشینی از کویت بودند که دریچههای چند چاه نفت و خطوط لوله را برای کاهش سرعت نزدیک شدن نیروهای ارتش ایالات متحده باز کردند.
نتیجه این اقدام یکی از بزرگترین حوادث نشت نفت در تاریخ جهان را پدید آورد که بر اساس اعلام منابع دولتی، حدود ۲۶۰ میلیون بشکه نفت خام را در آبهای خلیجفارس رها کرد. حجم گسترش پراکنده لایههای ضخیم نفت بر سطح آب برابر با وسعت جزیره هاوایی امریکا بود.
در گزارشی که کمیسیون بینالمللی دولتی اقیانوسها درباره نتیجه این اقدام منتشر کرد از تاثیر دائمی این حادثه به آبزیان محلی، مرجانها و اکوسیستم دریایی خبر داد.
عبدالنبی القدبان از موسسه ملی تحقیقات علمی کویت میگوید: اگر عملیات دریایی طراحی میکنید حتما باید طرح مقابله با بحران خوبی در صورت وقوع زلزله، آسیب و مشکل خط لوله داشته باشید. ما آموختیم علاوه بر این باید یک برنامه اجرایی و انتظار غیرمنتظرهها را داشته باشیم.
فاجعه در اعماق- خلیج مکزیک ۲۱۰ میلیون بشکه
بزرگترین حادثه غیر عمد نشت نفت در سال ۲۰۱۰ در خلیج مکزیک به ثبت رسید. ۲۰ آوریل یک انفجار هنگام حفاری در اعماق آبها موجب شد نفت تا عمق ۱۵۰۰ متری از سطح دریا فرو رود. انفجار به تنهایی موجب کشته و زخمی شدن ۱۱ و ۱۷ نفر شد. در نهایت لکه نفتی با محدود کردن دهانه چاه پس از حدود سه ماه و پخش ۲۱۰ میلیون بشکه در دریا کنترل شد.
نشت نفت باعث آسیب جدی به اکوسیستمهای دریایی، صنایع ماهیگیری و گردشگری خلیج شد و آنها را شدیدا مختل کرد. در تلاش برای محافظت از سواحل ایالات متحده، مقامات از کشتیهای غیرقابل استفاده، شناورهای پخش، موانع لنگر و کیسههای شن و ماسه در امتداد خط ساحلی استفاده میکردند.
تحقیقات بعدی نشان داد که سیمان پمپ شده برای مهر و موم کردن سکوی BP یک روز قبل از انفجار به اندازه کافی و به درستی تنظیم نشده بود بنابراین دفاع ایمنی پروژه در حفظ امنیت آن شکست خورد.
یک گزارش دیگر از کارشناس چینی حفاری شرکت نفت گلنبنگ نیز گفت: "مهندسان BP تصمیم گرفتند خطرات اضافی را پذیرفته و در طراحی کار با آگاهی از اینکه سیمان اصلاح شده را میتوان در آینده انجام داد، پروژه را به پایان برسانند."
باز هم خلیج مکزیک- ۱۴۰ میلیون بشکه سکوی Ixtoc- ۱
یکی دیگر از حوادث غیر عمد نشت نفت در خلیج مکزیک اینبار هنگام عملیات استخراج شرکت پمکس (Pemex)، پس از ایجاد فشار بیش از حد در زیر آب موجب انفجار در ۳ ژوئن ۱۹۷۹ شد. این واقعه موجب آزاد شدن ۱۴۰ میلیون بشکه نفت خام در خلیج مکزیک طی یک دوره ۱۰ ماهه شد. در نتیجه، باعث فرسایش زیست بوم حدود ۳ هزار کیلومتر شد. مقیاسی بزرگتر از شهر لوکزامبورگ!
گل و لای، فولاد، آهن و گلولههای سربی از بدنه Ixtoc-۱ برای قطع جریان نشت نفت جدا شدند و فقط توانستند شدت آن را کاهش دهند. با این وجود، پمکس نتوانست بحران را تا زمانی که دو چاه امداد رسانی در نزدیک آن حفر شد، کنترل کند.
موسسه مطالعات و تحقیقات دریایی ایالات متحده در گزارشی نقادانه دو دلیل آشکار برای فاجعه Ixtoc-۱ مطرح کرد و گفت: با توجه به تنوع زیستی متفاوت منطقه، سیستمهای گرمسیری دارای انعطافپذیری بیشتری هستند و شاید بتوانند زودتر از یک سیستم معتدل آسیبهای ناشی از انفجار را بهبود دهند. تنوع زیستی در یک اکوسیستم گرمسیری میتواند توانایی اندازه گیری تخریب در دراز مدت را در محیط دریایی مختل کند، و پاکسازی نشت بسیار مشکل خواهد بود.
دریای کارائیب- ۹۰ میلیون بشکه
۱۹۹۷ سالی بد برای محیطزیست دریایی بود. دو نفتکش یونانی امپراطور آتلانتیک و کاپیتان اوئگان در دریای کارائیب و نزدیکی سواحل ترینیداد با یکدیگر برخورد کردند و در مجموع بیش از ۹۰ میلیون بشکه به دریا ریختند و آتش گرفتند. ابعاد انفجار آتلانتیک امپرس که ۲۶ نفر ار سرنشینان آن جان خود را از دست دادند، ۵۶۰ کیلومتر بود. در سوم آگوست ۱۹۷۹ امپراطوری رو به زوال گذاشت و پشت یک انفجار دریایی برای همیشه محو شد.
در هنگام و پس از برخورد، هیچ مطالعه تاثیری بر میزان آلودگی انجام نشد. گزارشهای پیگیری نشان داد که امپراطور بیش از ۱۰۰ درجه از ساحل دور بوده و کشتی نتوانست سرعت خود را کاهش دهد. ابعاد فاجعه در نهایت منجر به انفجار Ixtoc-۱ شد. چهار روز پس از حادثه کمیسیونر دولت ترینیداد و توباگو در شرح حادثه گفت: برای حفظ ایمنی نفتکشهایی با ابعاد امپراطور و کاپیتان اورگان باید حداقل ۱۰ کیلومتر فضا برای چرخیدن داشته باشند.
ساحل آنگولا- ۸۰ میلیون بشکه
نفتکش لیبریا ساخت کرهجنوبی با عنوان (ABT Summer) نزدیکی ساحل آنگولا در مسیر روتردام هلند منفجر شد. انفجار کوچکی در کشتی باعث به آتش کشیده شدن آن و انتقال آن به کل محمدوده بارگیری در اقیانوس اطلس جنوبی شد. تانکر قبل از غرق شدن به مدت سه روز در آتش سوخت و علائم نفت خام در ۸۰ کیلومتر مربع گسترش یافت.
با توجه به موقعیت جغرافیایی این حادثه، تمیز کردن دریاهای آزاد بسیار دشوار و حجم سطح زیر کنترل کاهش یافت و نفت ساحلی با نرخ بسیار پایین به فروش رسید.
علیرغم تأثیرات کوچکتر این فاجعه، خشوبختانه چندین حادثه دریایی بواسطه خوردگی مخازن بالستیک به وقوع پیوست که نیاز به مقررات شدید و حساب شده را نمایان کرد. استانداردهای عملکرد برای پوششهای مخزن بالستیک (PSPC) در سال ۲۰۰۸ اعمال شد و مشخص کرد چگونه پوششهای محافظتی باید در طول ساختوساز کشتیها اعمال شود و نیاز به بازبینی و اعمال تغییرات هر ۱۵ سال باشد.
